Από τη στιγμή που μια γυναίκα-θύμα κακοποίησης παίρνει την απόφαση να αναζητήσει βοήθεια, την περιμένει μια δύσκολη διαδρομή. Ακόμα όμως κι αν δεν έχει γύρω της ένα δίκτυο από συγγενείς και φίλους, μπορεί να γνωρίζει ότι υπάρχουν δομές που θα την υποστηρίξουν με επαγγελματισμό και ευαισθησία, ώστε να σταθεί στα πόδια της και να ξεκινήσει μια νέα ζωή, τη ζωή που της αξίζει αληθινά.
Αυτή την εμπειρία μοιράστηκαν μαζί μας κάποιες γυναίκες-θύματα, που μίλησαν στο marieclaire.gr με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (25/11), αλλά και ένα στέλεχος δομής, η Ειρήνη Σιώζου, σύμβουλος νομικής στήριξης στο Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Αθήνας, της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.
Η διαδρομή προς τη σωτηρία
Όπως μάς εξήγησε η κα Σιώζου, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα εκτεταμένο δίκτυο δομών κατά της βίας των γυναικών, που αποτελείται από 40 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα, 19 ξενώνες φιλοξενίας και μια 24ωρη τηλεφωνική Γραμμή SOS (15900). «Σε αυτές τις δομές απευθύνονται γυναίκες που χρειάζονται προστασία, κυρίως θύματα βίας και ειδικότερα ενδοοικογενειακής βίας, ή συντροφικής βίας – που είναι το ίδιο πράγμα, και από νομική και από ψυχολογική άποψη» εξηγεί η σύμβουλος και προσθέτει:
«Σε κάθε συμβουλευτικό κέντρο υπάρχει κοινωνικός λειτουργός που παίρνει αναλυτικό ιστορικό της γυναίκας. Έτσι διαμορφώνεται ένα αίτημα και, ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες της γυναίκας, αυτή μπορεί να παραπεμφθεί είτε σε ψυχολόγο είτε σε νομικό είτε και στις δύο ειδικότητες. Μέσα στα συμβουλευτικά κέντρα προσπαθούμε να ενδυναμώσουμε κάθε γυναίκα, χωρίς να την κατευθύνουμε στο τι θα κάνει ή τι δεν θα κάνει, ώστε να πάρει αποφάσεις για το μέλλον της, όποιες κι αν είναι αυτές, με προτεραιότητα πάντα την ασφάλειά της».
«Μέσα στα συμβουλευτικά κέντρα προσπαθούμε να ενδυναμώσουμε κάθε γυναίκα, χωρίς να την κατευθύνουμε στο τι θα κάνει ή τι δεν θα κάνει, ώστε να πάρει αποφάσεις για το μέλλον της, όποιες κι αν είναι αυτές, με προτεραιότητα πάντα την ασφάλειά της».
Για τις γυναίκες, ειδικότερα, που έχουν ανάγκη από ένα ασφαλές καταφύγιο, για τις ίδιες και τα παιδιά τους, από το δυνάστη τους, λειτουργούν αυτή τη στιγμή 19 ξενώνες ανά την Ελλάδα, όπου παρέχεται προσωρινή φιλοξενία, τόσο στις ίδιες όσο και στα παιδιά τους, για 3-6 μήνες.
Οι περισσότερες γυναίκες, όπως μάς ενημερώνει η κα Σιώζου, μαθαίνουν για τις δομές είτε μέσω Ίντερνετ είτε μέσω άλλων κοινωνικών υπηρεσιών -π.χ., των δήμων ή των νοσοκομείων με τις οποίες είναι δικτυωμένες οι δομές- είτε μέσω κάποιου ιατροπαιδαγωγικού κέντρου, αν διαπιστώσουν οι επαγγελματίες του ότι υπάρχει πρόβλημα σε ένα ζευγάρι, είτε ακόμα και από κάποια φίλη που έχει επισκεφτεί ήδη αυτές τις δομές.
Σκιαγραφώντας το προφίλ μιας κακοποιητικής σχέσης
«Η κακοποίηση είναι μια πορεία που μπορεί να ξεκινάει από ψυχολογική υποτίμηση, αδιαφορία ή εγκατάλειψη» εξηγεί η κα Σιώζου και προσθέτει: «Ο κακοποιητικός σύντροφος θα χτυπήσει μια γυναίκα αφού πλέον θα έχει βεβαιωθεί ότι εκείνη δεν θα αντιδράσει. Μέχρι τότε, θα την έχει καταρρακώσει ψυχολογικά, θα την έχει απομονώσει από το περιβάλλον της. Θα της λέει, π.χ., “όλοι θέλουν να μας χωρίσουν”, “είσαι χαζή”, “είσαι χοντρή”, “ποιον άλλον θα βρεις τώρα”, “δεν είσαι καλή μάνα”, “δεν είσαι καλή στη δουλειά σου”, “με βγάζεις έξω από τα ρούχα μου, σε χτυπάω γιατί εσύ μου το προκαλείς”. Και όταν μια γυναίκα τα ακούει αυτά, ξανά και ξανά, αρχίζει να τα πιστεύει, κατά ένα μέρος».
Τι συμβουλεύετε μια γυναίκα που έρχεται αντιμέτωπη με ένα περιστατικό κακοποίησης για να κινηθεί νομικά κατά του θύτη;
«Εφόσον μιλάμε για σωματική βία, θα τη συμβούλευα κατά κύριο λόγο να βεβαιωθεί ότι θα είναι ασφαλής και να καλέσει το 100. Τις περισσότερες φορές, στη σωματική βία υπάρχουν σημάδια τα οποία μπορεί να διαπιστωθούν μετά από παραπομπή σε ιατροδικαστή.
»Αν δεν υπάρχουν σωματικά σημάδια, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο το υποστηρικτικό περιβάλλον της γυναίκας. Ακόμα και αν δεν υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες, κάποια στιγμή μπορεί να έχει προστρέξει στους γονείς της, στα αδέρφια της, στις φίλες της, στους γείτονές της για βοήθεια, είτε την ώρα ενός επεισοδίου είτε μετά το επεισόδιο. Οπότε μπορεί να βρεθούν, αν όχι αυτόπτες, αυτήκοοι μάρτυρες. Είναι σημαντικό -και από νομική και από ψυχολογική σκοπιά- η γυναίκα να μιλήσει σε κάποιον όσο πιο κοντά γίνεται, χρονικά, στο συμβάν. Να μην αφήσει καταστάσεις να παγιώνονται, γιατί αυτό θα έχει επιπτώσεις και στην ίδια και στα παιδιά της, και η βία θα κλιμακωθεί σε βάθος χρόνου, η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν αποφασίσει να μιλήσει μετά από κάποιο χρόνο, να το κάνει με τη βοήθεια εξειδικευμένου δικηγόρου».
«Εφόσον μιλάμε για σωματική βία, θα τη συμβούλευα κατά κύριο λόγο να βεβαιωθεί ότι θα είναι ασφαλής και να καλέσει το 100. Τις περισσότερες φορές, στη σωματική βία υπάρχουν σημάδια τα οποία μπορεί να διαπιστωθούν μετά από παραπομπή σε ιατροδικαστή».
Αν μια γυναίκα αντιληφθεί την κακοποιητική κατάσταση στην οποία βρίσκεται και καταφέρει να αποδράσει αλλά αργότερα επιστρέψει στον δυνάστη της, είναι σημαντικό να γνωρίζει ότι δεν συμβαίνει μόνο σε εκείνη και πως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει τη δύναμη να ξαναφύγει – μακάρι οριστικά, την επόμενη φορά. «Υπάρχουν πολλοί λόγοι -π.χ., κοινωνικοί, συναισθηματικοί- που μπορεί να κάνουν μια γυναίκα να επιστρέψει» επιβεβαιώνει η κα Σιώζου. «Το πότε θα φύγει οριστικά εξαρτάται από διάφορες συγκυρίες. Ένα κομβικό σημείο για πολλές γυναίκες – το χρονικό σημείο στο οποίο κάθε γυναίκα αποφασίζει να φύγει από τη σχέση είναι διαφορετικό – είναι όταν πλέον τα παιδιά τους φτάνουν 18 χρονών και φεύγουν από το σπίτι για σπουδές και εκείνες φοβούνται ότι θα μείνουν μόνες στο σπίτι [με τον κακοποιητικό σύντροφο]. Ένα άλλο κομβικό σημείο είναι όταν βλέπουν ότι η κατάσταση επηρεάζει τα παιδιά τους, κι αυτό τις κινητοποιεί».
Οι γυναικοκτονίες που βγήκαν στη δημοσιότητα τους τελευταίους μήνες έχουν επηρεάσει, με κάποιον τρόπο, τα αιτήματα που έχετε δεχθεί ως υπηρεσία;
«Η επικαιρότητα έχει περάσει μέσα στα σπίτια. Οι γυναίκες μάς λένε όλο και πιο συχνά ότι η απειλή που ακούν είναι: “Δεν με ενδιαφέρει αν θα πάω φυλακή, εγώ εσένα θα σε σκοτώσω”. Είναι κάτι που ακούμε πολύ πιο έντονα το τελευταίο διάστημα. Και σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι απειλή. Δεν θα συμβουλεύσουμε όμως ποτέ μια γυναίκα να παραμείνει με τον κακοποιητικό σύντροφο.
«Η επικαιρότητα έχει περάσει μέσα στα σπίτια. Οι γυναίκες μάς λένε όλο και πιο συχνά ότι η απειλή που ακούν είναι: “Δεν με ενδιαφέρει αν θα πάω φυλακή, εγώ εσένα θα σε σκοτώσω”».
»Από την άλλη, μετά τα γεγονότα των τελευταίων μηνών είδαμε ότι πάρα πολλές γυναίκες κινητοποιήθηκαν, και παλαιότερα και καινούρια περιστατικά, να αναζητήσουν βοήθεια. Ναι, μπορούμε να πούμε ότι η επικαιρότητα δημιουργεί μεγάλη ζήτηση για τις υπηρεσίες μας».
Δεν γυρίζουν πίσω τα θύματα μιας γυναικοκτονίας (διαβάστε εδώ τις συνεντεύξεις που έδωσαν σήμερα οι μητέρες θυμάτων στο marieclaire.gr). Τουλάχιστον όμως οι ιστορίες τους φαίνεται πως αρχίζουν να κινητοποιούν άλλες γυναίκες, που είναι εγκλωβισμένες σε παρόμοιες καταστάσεις, να ξεφύγουν από την καθημερινή τους κόλαση. Κι αυτή είναι μια ελάχιστη δικαίωση για τη Γαρυφαλλιά, την Καρολάιν, την Ντόρα, την Ερατώ και πολλές άλλες, επώνυμες κι ανώνυμες, που έγιναν μέρος του πιο θλιβερού απολογισμού του 2021 και των προηγούμενων χρόνων.
Γυναίκες-θύματα γυναικοκτονίας μιλούν στο marieclaire.gr
Τέσσερις γυναίκες τόλμησαν να μοιραστούν μαζί μας την εμπειρία τους, προκειμένου να αφυπνίσουν και άλλα θύματα και να τα ενδυναμώσουν, στέλνοντας το μήνυμα ότι υπάρχει ζωή μετά την κακοποίηση και πως αυτή, παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις της, μπορεί να είναι πραγματικά όμορφη. Οι συγκλονιστικές συνεντεύξεις τους θα ανεβούν σε τέσσερα διαφορετικά άρθρα, μέσα τις επόμενες μέρες, αρχής γενομένης της σημερινής.
Η «Μαρία»*, μητέρα τριών κοριτσιών, σχεδόν εξαναγκάστηκε από τον κακοποιητικό σύντροφό της να κάνει έκτρωση στους 6,5 μήνες της εγκυμοσύνης της, με κίνδυνο ακόμα και τη ζωή της, επειδή θα έκανε ξανά κορίτσι, διαψεύδοντας την προσδοκία του για έναν «αρσενικό διάδοχο». Σύζυγος ενός «επιφανού και αξιοθαύμαστου στους τρίτους άντρα» όπως τον περιγράφει, κατάφερε μετά από πάνω από μία δεκαετία να δραπετεύσει με τα παιδιά της και, ουσιαστικά, να αναγεννηθεί. Διαβάστε την αληθινή ιστορία της εδώ.
Η «Ελένη» ένιωθε ότι ο κακοποιητικός σύντροφός της ήταν όλη της η ζωή, μέχρι που εκείνος παραλίγο να την πνίξει, ένα βράδυ, σε ένα ξενοδοχείο στη μέση του πουθενά. Τότε έγινε το «κλικ» μέσα της που την κινητοποίησε να δραπετεύσει. Σήμερα προσπαθεί να επουλώσει τις ψυχικές πληγές της και έχει ξεκινήσει μια νέα, υγιή σχέση – μάλιστα για πρώτη φορά στη ζωή της πήρε την απόφαση να συγκατοικήσει με το σύντροφό της. Διαβάστε την αληθινή ιστορία της εδώ.
Η «Κατερίνα» υπέμενε το ξυλοφόρτωμα από τον σύζυγό κυριολεκτικά για ώρες, με τα δύο παιδιά της να γίνονται μάρτυρες τέτοιων περιστατικών. Κυριευμένη από ντροπή, κρυβόταν μέσα στο σπίτι της για να «μη δουν οι γείτονες» το παραμορφωμένο από τα χτυπήματα πρόσωπό της. Αφού είχε καταφέρει να χωρίσει, συνέβη η γυναικοκτονία της Ντόρας στη Ρόδο. Ο γιος της Κατερίνας τρομοκρατήθηκε μέχρι να βεβαιωθεί ότι το θύμα δεν ήταν η μητέρα του. Εδώ και έναν χρόνο προσπαθεί να ξαναχτίσει τη ζωή της, με την υποστήριξη των γονιών, των αδερφών της αλλά και του Συμβουλευτικού Κέντρου Ρόδου. Διαβάστε την αληθινή ιστορία της εδώ.
Η «Σοφία» αποφάσισε να κάνει δεύτερο παιδί όχι για να «ολοκληρώσει» την οικογένειά της και την «ευτυχία» με τον σύντροφό της, αλλά για να έχει το πρώτο της παιδί μια παρέα σε περίπτωση που της συνέβαινε κάτι. Κατάφερε να ξεφύγει από την κακοποιητική σχέση πριν από πέντε χρόνια και από τότε, εκτός του ότι έχει αναζητήσει την υποστήριξη ειδικών, έχει μελετήσει σε βάθος το θέμα προκειμένου να κατανοήσει την προσωπική της εμπειρία και να τη δουλέψει.
*Όλα τα ονόματα των ιστοριών έχουν αλλαχθεί για την προστασία των προσωπικών στοιχείων των εμπλεκομένων.
Info
Για περισσότερες πληροφορίες και υποστήριξη: isotita.gr, womensos.gr
