Ένας κακοποιητικός σύντροφος μπορεί να γίνει όλη μας η ζωή. Μέχρι που συνειδητοποιούμε ότι, στην πραγματικότητα, έχει γίνει ο αληθινός εφιάλτης μας. Η καθοριστική στιγμή της μεγάλης συνειδητοποίησης ήρθε για την «Ελένη»* ένα βράδυ σε ένα ξενοδοχείο στη μέση του πουθενά, όπου εκείνος προσπάθησε να την πνίξει. Η Ελένη είναι επώνυμο πρόσωπο, όμως προτίμησε να κρατήσει την ανωνυμία της, προκειμένου να μοιραστεί περισσότερες λεπτομέρειες της προσωπικής της εμπειρίας, με την ελπίδα να αφυπνίσει και άλλες γυναίκες. Αυτή είναι η αληθινή ιστορία της, όπως την αφηγήθηκε με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
«Ήμασταν δύο χρόνια μαζί. Χωρίσαμε το 2014. Η σχέση αυτή ήταν από απόσταση, οπότε ήταν πολύ δύσκολο να αναγνωρίσω τα σημάδια εξαρχής, πόσο μάλλον αφού, όπως άλλοι κακοποιητές, έτσι και ο πρώην σύντροφός μου ήταν πολύ χειριστικός.
»Οι κακοποιητές δεν αρχίζουν μια σχέση βασισμένοι στην κακοποίηση. Στην αρχή είναι πολύ τρυφεροί, φοβερά δοτικοί, συμπεριφέρονται έτσι ώστε να αισθανθείς ότι τους έχεις ανάγκη. Πως η ζωή σου δεν μπορεί να είναι ποτέ ξανά η ίδια αν τους χάσεις. Προσπαθούν να σε “δέσουν”, με κάποιον τρόπο, στη σχέση. Παρά την απόσταση που μας χώριζε, ένιωθα ότι πλέον δεν μπορούσα να είμαι μια ξεχωριστή οντότητα από εκείνον. Αισθανόμουν απόλυτα συνυφασμένη με αυτό τον άνθρωπο, σαν να είμαι διάφανη, σαν να μου δίνει εκείνος σχήμα και υπόσταση.
«Παρά την απόσταση που μας χώριζε, ένιωθα ότι πλέον δεν μπορούσα να είναι μια ξεχωριστή οντότητα. Αισθανόμουν απόλυτα συνυφασμένη με αυτό τον άνθρωπο, σαν να είμαι διάφανη, σαν να μου δίνει εκείνος σχήμα και υπόσταση».
»Στην πραγματικότητα ένας κακοποιητής δεν σε λατρεύει, είναι όλα ένα προσωπείο το οποίο χρησιμοποιεί για να μπορέσει μετά να εκδηλώσει τον αληθινό του εαυτό. Γιατί όταν ο άλλος δείχνει τόσο “τέλειος”, μετά δεν μπορείς να δεχτείς το άλλο πρόσωπό του, θεωρείς ότι τού προκαλείς εσύ την κακοποιητική συμπεριφορά. Ουσιαστικά, μπαίνεις στη θέση του θύτη, νιώθεις ότι εσύ τον οδήγησες σε σημείο να σου φέρεται άσχημα. Υπό άλλες συνθήκες δεν θα συμπεριφερόταν έτσι, άρα εσύ φταις που τον οδήγησες εκεί. Θεωρείς ότι έχεις κάνει όλα τα λάθη του κόσμου, γιατί δεν υπάρχει περίπτωση ο κακοποιητής να δεχτεί ότι έχει κάνει λάθος ούτε να ζητήσει συγγνώμη.
»Αισθάνεται προδομένος από εσένα. Ακούγεται τραγικό, αλλά όταν είσαι σε αυτή την κατάσταση τίποτα δεν βγάζει νόημα. Δεν υπάρχει λογική στην κακοποίηση. Δεν υπάρχει λογική στον τρόπο που δέχεσαι την κακοποίηση. Παρ’ ολα αυτά, είναι τόσο έντονη η χειραγώγηση, που δεν σου δίνεται η δυνατότητα να το αντιληφθείς. Αν ένας τρίτος άνθρωπος σου μετέφερε την ιστορία σου σαν να ήταν δική του, θα έβλεπες αμέσως τα “καμπανάκια”. Αλλά όταν τη ζεις εσύ, δεν μπορείς να το καταλάβεις με τίποτα.
Η συγκαλυμμένη σωματική βία
»Άργησα πάρα πολύ να το δω, παρόλο που με έβριζε συνέχεια. Ίσως επειδή ήταν στα αγγλικά! Το “shut your f**king mouth” δεν ακούγεται το ίδιο με το “βούλωσε το γ**ημένο στόμα σου”. Δεν το είχα συζητήσει με κανέναν, επειδή δεν ήθελα να βλάψω την εικόνα του στα μάτια των άλλων. Λες: “Εντάξει, ήταν μια άτυχη στιγμή, φταίω κι εγώ που του είπα ότι θέλω να βγω… Μα, αυτός ήρθε μόνο για μένα κι εγώ θα βγω;”. Και επειδή ακριβώς ήταν μια σχέση από απόσταση, όταν έφευγε υπήρχε μόνο γλύκα, δεν υπήρχε καβγάς όταν ήμασταν μακριά.
»Όταν άρχισε να γίνεται βίαιος όχι μόνο λεκτικά αλλά και σωματικά, δεν ξεκίνησε με κάτι πάρα πολύ ακραίο. Ξεκίνησε με το να μου τραβάει το χέρι την ώρα που μιλούσαμε, για να επιβάλει τον λόγο του. Με ταρακουνούσε κι εγώ σταματούσα να μιλάω. Δεν είμαι άνθρωπος που φωνάζει, δεν μου αρέσουν καθόλου οι φωνές, με τρομάζουν πάρα πολύ, οπότε τα επιχειρήματά μου τα μεταφέρω με ήρεμο τόνο. Παρ’ όλα αυτά με το που ακουγόταν η φωνή μου με τράνταζε, του στυλ: “’Ακουσε τι έχω να πω εγώ”. Ή ερχόταν με φόρα καταπάνω μου και πίεζε το κούτελό του στο δικό μου. Εκείνη την ώρα σκέφτεσαι: “Δεν με χτύπησε, δεν πόνεσα”. Αλλά είναι μια τόσο βίαιη κίνηση, που σαστίζεις, μετά από αυτό δεν μπορείς να μιλήσεις. Όταν ένας άνθρωπος τέσσερα κεφάλια πιο ψηλός από εσένα έρχεται με φόρα καταπάνω σου και πιέζει το κεφάλι του στο δικό σου, δεν υπάρχει τρόπος να συζητήσεις. Ξέρεις ότι μετά θα έρθει το “ξύλο”, δεν υπάρχει κάτι άλλο μετά.
«Ερχόταν με φόρα κατά πάνω μου και πίεζε το κούτελό του στο δικό μου. Έκείνη την ώρα σκέφτεσαι: “Δεν με χτύπησε, δεν πόνεσα”. Αλλά είναι μια τόσο βίαιη κίνηση, που σαστίζεις, μετά από αυτό δεν μπορείς να μιλήσεις».
»Μέχρι την τελευταία στιγμή, που έγινε ό,τι έγινε, δεν με είχε χτυπήσει, δεν με είχε πονέσει, με κάποιον τρόπο, σωματικά. Μέχρι τότε πάλευα γι’ αυτή τη σχέση, προσπαθούσα να την κρατήσω. Του έλεγα, προφανώς, ότι με ενοχλεί όταν μιλάει άσχημα, αλλά δεν ήμουν τόσο ξεκάθαρη. Το “μάζευα”. Έλεγα: “Εντάξει, σου φέρθηκα κι εγώ άσχημα, γιατί ήρθες για τρεις μέρες κι εγώ ήθελα να βγω τη μία από αυτές”. Δηλαδή, το έριχνα σε εμένα, οπότε ουσιαστικά αποδυνάμωνα το επιχείρημά μου.
Μια παρ’ ολίγον γυναικοκτονία
»Μια φορά ήμουν στο εξωτερικό, μακριά από όλους και όλα, σε ένα ξενοδοχείο στη μέση του πουθενά, μαζί με συναδέλφους του. Μου την έπεσε ένας φίλος του μπροστά του κι εγώ έκανα ένα αυτοσαρκαστικό αστείο, για να μειώσω εμένα και να αποφορτίσω λίγο την ένταση, του στυλ, “εντάξει, δεν είμαι και τόσο όμορφη”. Όλα λάθος, ακούω τώρα τον εαυτό μου να τα αφηγείται και είναι τρομακτικό!
»Γυρίζουμε στο δωμάτιο και αρχίζει να μου ουρλιάζει ότι είμαι ανασφαλής:”Είναι δυνατόν, μια χαρά είσαι, το σώμα σου είναι μια χαρά, κάθεσαι και λες ένα σωρό βλακείες”. Και μου λέει: “If you don’t have anything smart to say, shut your f**king mouth”. Παρόλο που έχω ακούσει πολύ χειρότερες βρισιές, αυτή η ατάκα άγγιξε πολύ ευαίσθητες χορδές μου. Ίσως γιατί η δουλειά μου βασίζεται στον λόγο: στο πώς τον αρθρώνω, στο πώς σκέφτομαι. Δεν μπορεί να είναι ο άνθρωπός μου αυτός που θα μου πει: “Αν δεν έχεις κάτι έξυπνο να πεις, βούλωσε το στόμα σου”.
»Την ώρα που μπαίνει στο μπάνιο, αρχίζω, απλά, να μαζεύω τα πράγματά μου. Βγαίνοντας, με βλέπει και μου λέει: “Τι κάνεις;”. Του λέω: “Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι άλλο για να παλέψω πια. Αυτή η ατάκα με άδειασε, δεν έχω κάτι άλλο να σου δώσω, πρέπει να φύγω”. Είναι πολύ αργά, δύο η ώρα το βράδυ. Και συνειδητοποιώ ότι έχει αλλάξει τελείως το βλέμμα του, δεν το είχα ξαναδεί έτσι. Δεν είναι εξοργισμένο, είναι περίεργο.
«Είναι πολύ αργά, δύο η ώρα το βράδυ. Και συνειδητοποιώ ότι έχει αλλάξει τελείως το βλέμμα του, δεν το είχα ξαναδεί έτσι. Δεν είναι εξοργισμένο, είναι περίεργο».
»Και με αρπάζει, με πετάει πίσω στον τοίχο και πέφτω κάτω. Ανεβαίνει πάνω μου και αρχίζει να με πνίγει και να μου λέει: “If I don’t have you, nobody will”. Αν δεν σε έχω εγώ, δεν θα σε έχει κανένας. Και με πνίγει. Και το βλέμμα του είναι κενό, σαν να μη βρίσκεται καν εκεί. Σαν να είναι ένας τρίτος παρατηρητής. Αλλά ούτε κι αυτό, γιατί ένας τρίτος παρατηρητής θα φρίκαρε με μια τέτοια εικόνα. Το πιο κενό βλέμμα που έχω δει στη ζωή μου. Και παλεύω, αλλά είναι 1,90, τεράστιος, πολύ ογκώδης, κι εγώ μια σταλιά. Και δεν μπορώ να τον σπρώξω από πάνω μου. Ακόμα και όταν απλώνω τα χέρια μου, φτάνουν ώς τους αγκώνες του. Και όσο παλεύω, σφίγγει πιο πολύ και όσο σφίγγει, χάνω οξυγόνο και κάποια στιγμή συνειδητοποιώ ότι, ΟΚ, δεν υπάρχει λύση, θα πεθάνω. Και το μόνο που σκέφτομαι είναι, κλείσε τα μάτια σου, να μην είναι αυτό το κενό βλέμμα το τελευταίο πράγμα που θα δεις στη ζωή σου. Σκέψου κάτι όμορφο, σκέψου τη μανούλα σου, ώς εδώ ήταν. Σκέψου κάτι καλό, κάτι γλυκό. Και εκείνη την ώρα, έχω μια στιγμή διαύγειας. Χαϊδεύω το χέρι του, που με σφίγγει, με τον πιο τρυφερό τρόπο που μπορώ, και αλλάζει λίγο το βλέμμα του, σαν να επανέρχεται. Και του λέω, πεθαίνω. Γιατί έχω αρχίσει να δακρύζω, χάνω τις αισθήσεις μου, το νιώθω. Και εκείνη την ώρα φρικάρει, αφήνει τα χέρια του, κάθεται στο κρεβάτι, σκύβει το κεφάλι. Και δεν ξανασήκωσε το βλέμμα του ποτέ.
«Όσο σφίγγει, χάνω οξυγόνο και κάποια στιγμή συνειδητοποιώ ότι, ΟΚ, δεν υπάρχει λύση, θα πεθάνω. Και το μόνο που σκέφτομαι είναι, κλείσε τα μάτια σου, να μην είναι αυτό το κενό βλέμμα το τελευταίο πράγμα που θα δεις στη ζωή σου».
»Μαζεύω τα πράγματά μου γρήγορα, πηγαίνω στη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου και λέω: “Πρέπει να φύγω, προς τα πού είναι το τρένο;”. Ο υπάλληλος της ρεσεψιόν μού λέει: “Δεν γίνεται να φύγεις τώρα, είναι δύο το βράδυ, άμα φύγεις θα σε σκοτώσουν στο δρόμο”. Του απαντάω: “Κοίτα να δεις, καλύτερα να παίξω με τις πιθανότητες!”. Και μου λέει: “Όχι, μείνε εδώ στη ρεσεψιόν μέχρι να ξημερώσει και μετά φύγε”. Όσο έμεινα στη ρεσεψιόν δεν κατέβηκε να δει τι κάνω, οπότε ήταν σωτήριο και αυτό. Και έτσι έφυγα από εκείνη τη χώρα και ήρθα εδώ.
»Ακόμα και μετά το χωρισμό, τα βάζεις με τον εαυτό σου. Έλεγα: “Πώς γίνεται να μην είδα τα σημάδια, πώς γίνεται να το επέτρεψα να συμβεί, ενώ έχω βιώσει την κακοποίηση από πολύ μικρή;”. Ο πατέρας μου ήταν αλκοολικός και κακοποιητής, και προς εμένα και προς τη μητέρα μου. Έλεγα, μήπως τελικά έχει να κάνει με αυτό, μήπως τελικά αναζητώ τη βία γιατί νιώθω ότι είναι οικεία; Μήπως νιώθω ότι το να σου φέρεται έτσι ένας άντρας είναι μια μορφή τρυφερότητας γιατί αυτά είναι τα πρότυπά μου;».
«Ο πατέρας μου ήταν αλκοολικός και κακοποιητής. Έλεγα, μήπως τελικά έχει να κάνει με αυτό, μήπως τελικά αναζητώ τη βία γιατί νιώθω ότι είναι οικεία; Μήπως νιώθω ότι το να σου φέρεται έτσι ένας άντρας είναι μια μορφή τρυφερότητας γιατί αυτά είναι τα πρότυπά μου;».
»Πήγα σε ψυχολόγο, αλλά δεν ήταν καλή εμπειρία. Ήταν μια γυναίκα την οποία πήρε ο ύπνος στη συνεδρία. Την επόμενη φορά, ξέχασε ότι είχαμε συνεδρία. Αλλά δεν χάνω την ελπίδα μου! Από τότε κατάφερα κάπως να το διαχειριστώ, αλλά τώρα νιώθω την ανάγκη να πάω ξανά. Οπότε θα το ξανακάνω. Και καλό είναι οποιοσδήποτε έχει περάσει κάτι τέτοιο να πάει σε ψυχολόγο.
Μετά τον χωρισμό, ο χειρισμός
»Αυτός ο άνθρωπος έκανε πολλές προσπάθειες να επανασυνδεθεί μαζί μου. Όλα ήταν ψέματα. Μου είπε ότι έκανε απόπειρα αυτοκτονίας. Δεν υπάρχει περίπτωση ένας άνθρωπος που χρησιμοποιεί την αυτοκτονία σαν απειλή να το κάνει. Αγαπάει πάρα πολύ τον εαυτό του για να οδηγηθεί εκεί. Μετά, με πήρε να μου πει ότι έχει καρκίνο κι εγώ ανησύχησα. Γιατί τότε δεν ήξερα. Έψαχνα γιατρούς, βρήκα έναν και του είπα: “Στείλε μου τις εξετάσεις σου να δούμε τι θα κάνουμε”. Και μου είπε: “Τελικά ήταν αιμορροΐδες”. Το κλασικό λάθος που κάνουν οι γιατροί, που δεν είναι σίγουροι αν είναι αιμορροϊδες ή καρκίνος! Όταν ο κακοποιητής καταλαβαίνει ότι σε χάνει, προσπαθεί πάλι να γίνει χειριστικός, αυτές είναι κινήσεις απελπισίας.
»Τι θα συμβούλευα μια γυναίκα; Να αναζητήσει τα “καμπανάκια”. Να δει βίντεο με γυναίκες που μιλούν για την εμπειρία τους από μια κακοποιητική, από μια ναρκισσιστική σχέση, που έχουν βιώσει κάτι ανάλογο. Θα σκεφτεί, ο δικός μου δεν είναι έτσι, εμένα με αγαπάει. Παρ’ όλα αυτά, θα δει τα σημάδια. Και όσο αρχίσει να τα βλέπει και όσο πολλαπλασιάζονται και συνειδητοποιεί ότι έχει πάρα πολλά κοινά με αυτές τις γυναίκες, θα αρχίσει να σκέφτεται, χμ, ίσως το γεγονός ότι μπήκα στη διαδικασία να αναζητήσω αυτά τα βίντεο είναι αρκετό. Καμία γυναίκα που είναι ευτυχισμένη δεν αναζητά αυτά τα βίντεο. Καμία γυναίκα που σκέφτεται ότι είναι καλά στη σχέση της δεν αναζητά αυτά τα βίντεο.
«Τι θα συμβούλευα μια γυναίκα; Να αναζητήσει τα “καμπανάκια”. Να δει βίντεο με γυναίκες που μιλούν για την εμπειρία τους από μια κακοποιητική, από μια ναρκισσιστική σχέση, που έχουν βιώσει κάτι ανάλογο».
»Δεν υπάρχει περίπτωση να βελτιωθεί η κατάσταση. Θα βελτιωθεί για λίγο: όσο ο κακοποιητής θεωρήσει αρκετό για να ξαναγυρίσει η γυναίκα στην κακοποίηση. Μέχρι να νιώσεις μια μικρή ασφάλεια ότι η σχέση σου είναι καλά. Μόλις νιώσεις ασφαλής, θα αλλάξει πάλι, δεν υπάρχει περίπτωση. Η συμβουλή μου είναι, φύγε. Το ξέρω ότι είναι δύσκολο, πολύ, αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση. Φρόντισε να έχεις γύρω σου ανθρώπους που σε αγαπάνε και σε νοιάζονται, να τους συμβουλεύεσαι, να μιλάς μαζί τους, να ξέρουν τι ακριβώς συμβαίνει. Θα τους χρειαστείς σίγουρα, γιατί μια από τις πιο δύσκολες φάσεις είναι όταν χωρίζεις από αυτούς τους ανθρώπους, που γίνονται πιο επιθετικοί από ο,τι συνήθως.
Μια άλλη ζωή
»Δούλεψα αρκετά με τον εαυτό μου, θα με βοηθήσει πάρα πολύ και ο ειδικός. Αυτή τη στιγμή είμαι σε μια όμορφη σχέση και συγκατοικώ. Αυτός δείχνει μεγάλη υπομονή σε πράγματα όπως είναι το γεγονός ότι δυσκολεύομαι να δείξω εμπιστοσύνη, ότι έχω φόβο δέσμευσης, φόβο εγκατάλειψης. Ακριβώς επειδή φοβάμαι πάρα πολύ, έχω μάθει να ζω μόνη. Είναι η πρώτη φορά που συγκατοικώ, και κάποιες στιγμές το ξεχνάω. Ο σύντροφός μου είναι εύκολος άνθρωπος, νιώθω σαν να υπήρχε από πάντα στο χώρο μου, και εκεί που πλένω πιάτα μπορεί να μου πει κάτι και να πεταχτώ από την έκπληξη! Τότε, μου απαντάει: “Εγώ είμαι, αγάπη μου, το αγόρι σου που μένει μαζί σου, θυμάσαι;”.
Info
Διαβάστε εδώ πώς λειτουργεί ένα εκτεταμένο δίκτυο δομών κατά της βίας των γυναικών, που αποτελείται από 40 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα, 19 ξενώνες φιλοξενίας και μια 24ωρη τηλεφωνική Γραμμή SOS (15900).
*Το όνομα έχει αλλαχθεί για την προστασία των προσωπικών στοιχείων όλων των εμπλεκόμενων.
Περισσότερες αληθινές ιστορίες κακοποίησης από το marieclaire.gr:
Η «Μαρία», μητέρα τριών κοριτσιών, σχεδόν εξαναγκάστηκε από τον κακοποιητικό σύντροφό της να κάνει έκτρωση στους 6,5 μήνες της εγκυμοσύνης της, με κίνδυνο ακόμα και τη ζωή της, επειδή θα έκανε ξανά κορίτσι, διαψεύδοντας την προσδοκία του για έναν «αρσενικό διάδοχο». Σύζυγος ενός «επιφανού και αξιοθαύμαστου στους τρίτους άντρα» όπως τον περιγράφει, κατάφερε μετά από πάνω από μία δεκαετία να δραπετεύσει με τα παιδιά της και, ουσιαστικά, να αναγεννηθεί. Διαβάστε την ιστορία της εδώ.
