Ψυχολόγος, παιδαγωγός, ερευνήτρια και μητέρα, η Δρ. Μπίλη Κωνσταντάρα οραματίστηκε, βασισμένη σε ένα αμάλγαμα γνώσης, εμπειρίας και αγάπης για το παιδί, ένα σχολείο που θα ενθάρρυνε κάθε μαθητή να αγκαλιάσει τα ενδιαφέροντα και τα ταλέντα του και να τα αναπτύξει, να αγαπήσει τη μάθηση και να γίνει ένας χαρούμενος εξερευνητής του κόσμου.
Έκανε το όνειρό της -και όνειρο πολλών ακόμα ενημερωμένων γονέων- πραγματικότητα, ιδρύοντας το μοναδικό στην Ελλάδα Διαδραστικό Ευρωπαϊκό Σχολείο (ΔΕΣ), το πρώτο στη χώρα μας που ενσωματώνει το διεθνούς κύρους πρόγραμμα IB PYP (International Baccalaureate Primary Years) και που προσκαλεί τους μαθητές σε ένα ταξίδι διά βίου μάθησης με τη Θεωρία Πολλαπλών Ευφυϊών. Ανάμεσα στις βασικές πηγές έμπνευσής της έγινε η κόρη της, Άννη, με την καλλιτεχνική φύση της την οποία ενδεχομένως να είχε καταπνίξει ένα συμβατικό σχολείο.
Ενόψει της νέας σχολικής χρονιάς, και ενώ αναζητάμε το καλύτερο σχολείο για το δικό μας παιδί, ζητήσαμε από τη Δρα Κωνσταντάρα να μας ξεναγήσει στην προσωπική διαδρομή που την οδήγησε στη δημιουργία του ΔΕΣ αλλά και να μας αφηγηθεί ιστορίες μαθητών που είδε να ανθοφορούν μέσα από την παιδαγωγική προσέγγισή του.
Θα μπορούσατε να επιλέξετε ένα βασικό δίδαγμα που έχετε αποκομίσει από κάθε ρόλο σας, το οποίο μετατρέψατε σε λιθαράκι για το ΔΕΣ;
«Είναι αλήθεια ότι ο πολλαπλός μου ρόλος αποτέλεσε σημαντικό προνόμιο στο καταστάλαγμα των αξιών και των επιστημονικών μου θέσεων.
»Ως ψυχολόγος έχω εστιάσει στη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων να έχουν ψυχική ισορροπία και να νιώθουν ότι αξίζουν την αποδοχή και την αγάπη – δεν είναι αυτονόητο αυτό.
»Ως παιδαγωγός έχω αντιληφθεί ότι το μυαλό μας σε νεαρή ηλικία χρειάζεται εκγύμναση, όπως ακριβώς και το σώμα μας, αλλά με την πρόσληψη γνώσεων και ερεθισμάτων.
»Ως ερευνήτρια εντόπισα ότι για τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα πρέπει να επενδύσουμε στις πολύ μικρές ηλικίες, όταν τα παιδιά ενθουσιάζονται με τη γνώση, όταν έχουν περιέργεια και ενδιαφέρον για τα φαινόμενα και τις αιτίες τους, όταν η φυσική τα ενθουσιάζει, τα μαθηματικά αποτελούν διασκεδαστική πρόκληση και όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα μετατρέπονται σε μοναδική εμπειρία.
»Ως μητέρα είδα και βίωσα στην πράξη την αλήθεια όλων των παραπάνω. Διαπίστωσα τις πολλαπλές ανάγκες των παιδιών ώστε να μη μεγαλώσουν, απλά, αλλά να ανθοφορήσουν! Και είδα ότι σύμμαχος των γονέων είναι η σωστή και πλούσια εκπαίδευση.
»Κάθε μία από τις διαπιστώσεις που έκανα μετατράπηκε σε λιθαράκι για τη δημιουργία του ΔΕΣ. Συνοπτικά, με το ΔΕΣ επιδίωξα το σχολείο να συνεισφέρει σε όλα αυτά τα ζητούμενα, φροντίδα ψυχική και πνευματική, επιστημονικότητα, εκπαίδευση και παιδεία, από την ηλικία που οι μικροί μαθητές αποχωρίζονται για πρώτη φορά το σπίτι τους μέχρι και αυτήν που μετατρέπονται σταδιακά σε αυτόνομα άτομα. Δηλαδή από τον παιδικό σταθμό έως και το τέλος του δημοτικού».
«Με το ΔΕΣ επιδίωξα το σχολείο να συνεισφέρει σε όλα αυτά τα ζητούμενα, φροντίδα ψυχική και πνευματική, επιστημονικότητα, εκπαίδευση και παιδεία, από την ηλικία που οι μικροί μαθητές αποχωρίζονται για πρώτη φορά το σπίτι τους μέχρι και αυτήν που μετατρέπονται σταδιακά σε αυτόνομα άτομα».
Ένας γονιός σάς ρωτάει τι κάνει το Διαδραστικό Ευρωπαϊκό Σχολείο να ξεχωρίζει από τα άλλα και γιατί να το επιλέξει για το δικό του παιδί. Τι θα του απαντούσατε;
«Θα απαντούσα να επιλέξει το ΔΕΣ αν θέλει το σχολείο του παιδιού του να μην περιορίζεται αποκλειστικά στον γνωστικό τομέα αλλά να συνδράμει στην καλλιέργεια κλασικών αρχών και αξιών. Αν μέλημά του είναι το παιδί του να ακολουθήσει όλα τα απαραίτητα στάδια που θα το οδηγήσουν στην ολοκληρωμένη επιτυχία.
»Το ΔΕΣ δεν μοιάζει με κανένα άλλο σχολείο. Επιτυγχάνει μοναδικές ισορροπίες, που λειτουργούν σαν γερή βάση στη μετέπειτα εξέλιξη των παιδιών. Συνδυάζει μοναδικά το δίγλωσσο, ελληνικό και αγγλικό πρόγραμμα, πιστοποιημένο από τον IB οργανισμό, επενδύει στην εκμάθηση μίας επιπλέον γλώσσας και περιλαμβάνει στο πρόγραμμά του πληθώρα μαθημάτων, όπως το STEM, το coding, η φιλοσοφία και η yoga, που κεντρίζουν διαφορετικά σημεία του νου και της γνώσης.
«Το ΔΕΣ συνδυάζει μοναδικά το δίγλωσσο, ελληνικό και αγγλικό πρόγραμμα, πιστοποιημένο από τον IB οργανισμό, επενδύει στην εκμάθηση μίας επιπλέον γλώσσας και περιλαμβάνει στο πρόγραμμά του πληθώρα μαθημάτων»
»Η πιστοποίηση του IB είναι υψίστης σημασίας, καθώς δεν έρχεται εύκολα: προϋποθέτει ένα πρόγραμμα υψηλής ποιότητας, που ελέγχεται τακτικά από ανεξάρτητους, διαφορετικής εθνικότητας εντολοδόχους. Καθιστά, αποδεδειγμένα, το ΔΕΣ διεθνές σχολείο. Ταυτόχρονα όμως ο διεθνής χαρακτήρα του μπολιάζεται με τον ελληνικό χαρακτήρα μας. Δεν απαξιώνουμε την ιστορία, τη γλώσσα, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις μας.
»Θα κατέληγα λοιπόν ότι το ΔΕΣ διαφέρει γιατί είναι ένα μοναδικό ελληνικό και international school, που επιτρέπει στους μαθητές να έχουν όλες τις επιλογές ανοιχτές, με όλα τα απαραίτητα εφόδια».
Η εμπειρία κάθε ειδικού από το εξωτερικό δίνει έμπνευση και διευρύνει τους ορίζοντές του, ειδικά όταν μιλάμε για έναν παιδαγωγό που αναζητά προοδευτικές προσεγγίσεις. Από τη δική σας εμπειρία, ποια χώρα έχει το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα και ποια στοιχεία του έχετε ενσωματώσει στο ΔΕΣ;
«Η χώρα μας έχει μια μακρά και επίπονη ιστορία, που δεν της επέτρεψε να καθιερώσει νεωτεριστικές τάσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της εκπαίδευσης. Αντιθέτως οι βόρειες ευρωπαϊκές χώρες έχουν προηγμένα συστήματα και παιδαγωγική προσέγγιση τέτοια, ώστε προσεγγίζουν πλέον αρκετά τα θέλω και τις ανάγκες των Νεοελλήνων. Οι σκανδιναβικές χώρες κρατούν σταθερά τα πρωτεία στις πιο πρωτοποριακές παιδαγωγικές προσεγγίσεις και πολλά στοιχεία τους θα ωφελούσαν το ελληνικό σχολείο.
»Στο ΔΕΣ συνεργαζόμαστε συχνότατα με τα σχολεία των προαναφερθεισών χωρών. Τα συστήματά τους δεν μπορούν να μεταφερθούν αυτούσια στο ελληνικό περιβάλλον -κάτι τέτοιο θα ήταν άστοχο- άλλα μπορούμε να αξιοποιήσουμε ένα μέρος αυτών.
«Οι σκανδιναβικές χώρες κρατούν σταθερά τα πρωτεία στις πιο πρωτοποριακές παιδαγωγικές προσεγγίσεις και πολλά στοιχεία τους θα ωφελούσαν το ελληνικό σχολείο».
»Μια προσέγγιση που θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε και που ταιριάζει στην ελληνική ιδιοσυγκρασία και στο περιβάλλον μας είναι το σχολείο στη φύση. Η μεταφορά μερικών ωρών και μαθημάτων στο φυσικό περιβάλλον δεν είναι ουτοπικό σχέδιο αλλά απόλυτα πρακτέα και ωφέλιμη, ιδιαίτερα για τους πιο νεαρούς μαθητές. Η γνώση δεν έρχεται μόνο μέσα από τη χρήση εγχειριδίων, άλλα μπορεί να γίνει αποτέλεσμα εμπειρικής προσέγγισης. Μάλιστα έτσι είναι πολύ πιο ουσιαστική και κατανοητή για τους μαθητές».
Ένα από τα προγράμματα υπαίθριας μάθησης του ΔΕΣ που έχουν ξεχωρίσει είναι το «DEScaping the 4 walls». Ποια είναι τα οφέλη του;
«Το ΔΕΣ ανέκαθεν αξιοποιούσε εκπαιδευτικά τον περιβάλλοντα και ευρύτερο φυσικό χώρο γύρω από τις εγκαταστάσεις του, όμως η περίοδος μετά την καραντίνα απαίτησε τέτοιες συνθήκες πιο επιτακτικά από ποτέ! Για τους μαθητές είναι νευραλγικής σημασίας η επαφή με τη φύση. Καταπραΰνεται το νευρικό σύστημα, οξύνονται οι αισθήσεις και αναπτύσσονται οι δεξιότητες, ενώ παράλληλα βρίσκουν πρακτική εφαρμογή πολλά από τα θεωρητικά διδασκόμενα. Στη χώρα όπου ζούμε οι δυνατότητές μας είναι απεριόριστες. Μικροτοπικά μιλώντας, το ΔΕΣ τοποθετείται στα νότια προάστια, κοντά στη θάλασσα άλλα και στο βουνό, σε προνομιακή θέση για τέτοιου είδους εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
«Για τους μαθητές είναι νευραλγικής σημασίας η επαφή με τη φύση. Καταπραΰνεται το νευρικό σύστημα, οξύνονται οι αισθήσεις και αναπτύσσονται οι δεξιότητες, ενώ παράλληλα βρίσκουν πρακτική εφαρμογή πολλά από τα θεωρητικά διδασκόμενα».
»Θα ήταν ευχής έργο αν αυτή η πρακτική υιοθετείτο καθολικά από το ελληνικό σχολείο, εκμεταλλευόμενοι ο καθένας το δικό του, μικροτοπικό περιβάλλον. Ακόμα και μία ώρα ανάγνωσης σε υπαίθριο χώρο αντί της αίθουσας μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η αντιληπτική ικανότητα των μαθητών βελτιώνεται όταν βρίσκονται σε ήρεμη και αρμονική ψυχική κατάσταση και αυτό ευνοείται μέσα στο φυσικό περιβάλλον. Οι δεξιότητες, κοινωνικές και ατομικές, επίσης αναπτύσσονται σε χώρους όπου η μάθηση μπορεί να γίνει μέσω κίνησης και παιχνιδιού. Τα μαθηματικά μπορούν να γίνουν παίζοντας μήλα ή μαζεύοντας καρπούς. Σκεφτείτε μόνο ότι τα παραδείγματα που χρησιμοποιούνται στα βιβλία βασίζονται συχνά σε προϊόντα που βρίσκουμε υπαίθρια (έχω πέντε μήλα και τρώω τα δύο, ή κόβω το πορτοκάλι σε 8 φέτες και παίρνω τις 2 κ.λπ.). Σίγουρα δε μιλάμε για πλήρη αντικατάσταση της τάξης και του τετραδίου, αλλά, με λίγη θέληση, πολλά από αυτά που διδάσκονται εντός μπορούν να διδαχθούν εκτός».
Ποια στοιχεία πρέπει να συνδυάζει οπωσδήποτε ένας υπαίθριος εκπαιδευτικός χώρος που απευθύνεται σε παιδιά;
«Πρέπει να συνάδει με τη φιλοσοφία του σχολείου και τις ηλικίες των μαθητών του. Το παιχνίδι είναι αναπόσπαστο στοιχείο της παιδικής ηλικίας και σπουδαίος ενισχυτής της παιδαγωγικής προσέγγισης. Ο υπαίθριος χώρος χρειάζεται λοιπόν να κεντρίζει τις αισθήσεις και το ενδιαφέρον, να στοχεύει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων και να λειτουργεί ψυχαγωγικά. Τα υλικά των υπαίθριων κατασκευών πρέπει να είναι ανθεκτικά, ασφαλή και οικολογικά. Ο σχεδιασμός πρέπει να χαρακτηρίζεται από την αισθητική της εκάστοτε εποχής για να είναι ελκυστικός στις γενιές των παιδιών όπου απευθύνεται. Και, το πιο σπουδαίο, πρέπει να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες των παιδιών – που είναι διαφορετικές και πολύ πιο εξελιγμένες από αυτές που είχαμε εμείς ως παιδιά.
»Εξίσου σημαντικά είναι και άλλα ζητούμενα: Με το παιχνίδι σε υπαίθριους χώρους τα παιδιά διαμορφώνουν και τα αισθητικά τους κριτήρια για το μέλλον, αναγνωρίζουν τη σημασία των υλικών και της ποιότητας σε κάθε τομέα της ζωής τους».
Σε μια όχι και τόσο μακρινή εποχή, όταν εστιάζαμε ακόμα στην καλλιέργεια του IQ των παιδιών, ήρθε η επαναστατική θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης. Σήμερα το ΔΕΣ επικεντρώνεται στη Θεωρία Πολλαπλών Ευφυϊών. Τι είναι η τελευταία και ποιες αλλαγές μπορεί να φέρει;
«Η Θεωρία των Πολλαπλών Ευφυϊών έχει διατυπωθεί από τον μέντορά μου, Howard Gardner. Αμφισβητεί την ύπαρξη μίας και μοναδικής νοημοσύνης και εστιάζει στην ύπαρξη εννέα διαφορετικών τύπων νοημοσύνης, που είναι εξίσου σημαντικοί άλλα όχι το ίδιο αναπτυγμένοι σε όλους τους ανθρώπους. Βασική παραδοχή σε αυτήν τη θεωρία είναι ότι η ευφυΐα υπάρχει εκ γενετής, ο βαθμός ανάπτυξής της όμως καθορίζεται από τις προσλαμβάνουσές μας. Όσο μεγαλύτερη καθοδήγηση και ενθάρρυνση δέχεται κάποιος για να καλλιεργήσει έναν τύπο νοημοσύνης, τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ανάπτυξής της.
»Προφανώς, μια τέτοια θεωρία έχει απελευθερωτική δύναμη. Μέχρι πρόσφατα η αναγνώριση μόνο δύο τύπων ευφυΐας, της γλωσσικής και της λογικομαθηματικής, δημιουργούσε ανθρώπους δύο ταχυτήτων: αυτούς που ως μαθητές τα κατάφερναν και γίνονταν αποδεκτοί από τους υπόλοιπους και εκείνους που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν και άρα ήταν απορριπτέοι. Όλοι γνωρίζουμε τα βαθιά προβλήματα που έφερε αυτή η τακτική στον ενήλικο πληθυσμό της εποχής μας: άνθρωποι που ματαιώθηκαν, που απέρριψαν τον ίδιο τους τον εαυτό, που “τιμωρήθηκαν” καθολικά επειδή δεν τα “πολυπήγαιναν” καλά στα μαθήματα.
«Η κοινωνία δε χρειάζεται ένα υδροκέφαλο σύνολο μέτριων αποφοίτων θεωρητικών και θετικών σχολών, αλλά ένα μείγμα ανθρώπων που κάνουν αυτό που αγαπούν και μπορούν καλύτερα».
»Εύλογα, μια θέση που αναγνωρίζει και τους υπόλοιπους τύπους νοημοσύνης είναι δίκαιη και απαραίτητη εξέλιξη στις παιδαγωγικές θεωρίες, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ικανούς μαθητές άλλα και ικανούς, ευτυχισμένους και επιτυχημένους ενήλικες στο μέλλον. Το δυναμικό που θα έχουμε προς αξιοποίηση σε αυτήν την περίπτωση θα είναι σίγουρα πολύ πιο πλούσιο και αξιόλογο από ό,τι είχαμε προς αξιοποίηση ώς τώρα. Κι αυτό γιατί τα παιδιά μας, βάσει αυτής της θεωρίας, θα αναγνωρίσουν τα δυνατά τους σημεία και θα τα αναπτύξουν ώστε να γίνουν χρήσιμα για τους ίδιους και για την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Η κοινωνία δε χρειάζεται ένα υδροκέφαλο σύνολο μέτριων αποφοίτων θεωρητικών και θετικών σχολών, αλλά ένα μείγμα ανθρώπων που κάνουν αυτό που αγαπούν και μπορούν καλύτερα».
Σε παλαιότερη συνέντευξή σας έχετε μιλήσει για την κόρη σας, Άννη, την οποία ενθαρρύνατε να ακολουθήσει καλλιτεχνική διαδρομή. Πώς εντοπίσατε την κλίση της στα εικαστικά; Πώς μπορεί κάθε γονιός να διακρίνει τις κλίσεις/τα ταλέντα του παιδιού του και να το ενθαρρύνει να τα αναπτύξει;
«Η κόρη μου ήταν ανέκαθεν ένα παιδί λερωμένο με χρώματα. Από πολύ μικρή, αγαπούσε την καλλιτεχνική δημιουργία όπως τίποτα άλλο. Επισκεπτόμασταν μουσεία και εμπνεόταν από τα εκθέματα εικαστικά και όχι από τις πληροφορίες για την ιστορία τους.
»Αναγνώρισα νωρίς αυτήν τη φυσική κλίση της και φρόντισα να της δώσω τροφή χωρίς όμως να παραγκωνιστούν οι υπόλοιπες δεξιότητες και γνώσεις που έπρεπε να αποκτήσει. Επέλεξα σχολεία που θα ήταν όσο το δυνατόν πιο συμβατά στο δικό της προφίλ – στην περίπτωση της Άννης, ένα Διεθνές IB σχολείο που θα της έδινε γνώσεις σε συνδυασμό με μια ευφάνταστη ενασχόληση με αυτό που αγαπούσε περισσότερο, την τέχνη της. Το αποτέλεσμα δικαίωσε και εκείνη και εμένα: εξελίχθηκε σε έναν άνθρωπο καλλιεργημένο, μορφωμένο, ισορροπημένο. Σε μια καλλιτέχνιδα που βαδίζει καθημερινά προς την καταξίωση. Για εμένα δεν είχε σημασία αν τελικά θα επέλεγε την αστροφυσική ή τη διπλωματία ή οτιδήποτε άλλο, αλλά να βλέπω το πάθος και την έμπνευση που αντλεί από αυτό που κάνει.
«Για εμένα δεν είχε σημασία αν τελικά η κόρη μου θα επέλεγε την αστροφυσική ή τη διπλωματία ή οτιδήποτε άλλο, αλλά να βλέπω το πάθος και την έμπνευση που αντλεί από αυτό που κάνει».
»Αυτή είναι και η συμβουλή μου προς τους γονείς, να αφήσουν τα παιδιά να τους οδηγήσουν και να αποδεχτούν τη φύση τους. Να επιμένουν στην απαραίτητη μόρφωση, αλλά να μη θέτουν μόνο αυτή ως το ζητούμενο. Να είναι επιεικείς και ταυτόχρονα υποστηρικτικοί. Κάθε άνθρωπος πρέπει να συνδυάζει τις γνώσεις και τα ταλέντα του για να βρίσκεται στη βέλτιστη κατάστασή του. Αυτό είναι και μια από τις βασικές μας αρχές στο ΔΕΣ».
Θα μπορούσατε να μοιραστείτε μαζί μας την ιστορία ενός μικρού μαθητή σας τον οποίο έχετε δει μέσα από το ΔΕΣ να εξελίσσεται εντυπωσιακά και να γίνεται πιο ευτυχισμένος;
«Είναι πολλά τα παραδείγματα που έχω στον νου μου μέσα στα είκοσι περίπου χρόνια που λειτουργούν τα σχολεία ΔΕΣ. Αυτήν τη χρονιά θα αποφοιτήσει ένας από τους μαθητές μας που πιστεύω αναμφίβολα ότι στο σχολείο μας βρήκε τον εαυτό του! Καθώς, φαινομενικά, δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στην τυπολογία των περισσότερων μαθημάτων, σε κάποιο άτεγκτο και τυπολατρικό σύστημα θα βρισκόταν σίγουρα στο περιθώριο. Είχε όμως τόσο βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των φυσικών νόμων, που ενώ στη γραπτή τους διατύπωση δεν έφερνε εντυπωσιακά αποτελέσματα, στην πράξη μπορούσε να κατασκευάσει τα πάντα με ελάχιστα υλικά! Ερχόταν καθημερινά στο σχολείο με μια νέα κατασκευή, φωτιστικά, ηλεκτρικές σκούπες, κυκλώματα και πολλά άλλα ευφάνταστα και ακατανόητα σε πολλούς ως προς τη λειτουργία τους αντικείμενα. Ήταν ένα παιδί μονίμως απασχολημένο με ένα κατσαβίδι και χρησιμοποιούσε όποιο υλικό έβρισκε διαθέσιμο: πλαστικά κουτιά, συνδετήρες κ.λπ. Ήδη από τη Β’ Δημοτικού είχε φανερώσει το δυναμικό του, ενώ παράλληλα η ενασχόλησή του με τα μαθήματα ήταν για εμάς ένα μεγάλο στοίχημα.
«Αυτήν τη χρονιά θα αποφοιτήσει ένας από τους μαθητές μας που πιστεύω αναμφίβολα ότι στο σχολείο μας βρήκε τον εαυτό του! Είχε τόσο βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των φυσικών νόμων, που ενώ στη γραπτή τους διατύπωση δεν έφερνε εντυπωσιακά αποτελέσματα, στην πράξη μπορούσε να κατασκευάσει τα πάντα με ελάχιστα υλικά!»
»Τον αγκαλιάσαμε και τον ενισχύσαμε. Του δώσαμε τη γνώση αλλά και το χώρο να αξιοποιήσει το ταλέντο του. Φέτος πέρασε με επιτυχία τις εισαγωγικές εξετάσεις για το γυμνάσιο της επιλογής του. Όμως η μεγαλύτερή μας επιτυχία ήταν το χαμόγελό του, η σιγουριά και η αυτοπεποίθησή του γι’ αυτό που είναι και που έχει να προσφέρει στον κόσμο, η ψυχική του ισορροπία και η υγιής του σχέση με το σχολείο και τη γνώση.
»Σκέφτομαι πόσοι τέτοιοι μαθητές στο παρελθόν παραγκωνίστηκαν μόνο και μόνο γιατί δυσκολεύονταν να διατυπώσουν θεωρητικά αυτό που στην πράξη είχαν κατανοήσει περισσότερο από τους συμμαθητές τους. Τι θα γινόταν, για παράδειγμα, με το συγκεκριμένο μαθητή αν αντί να τον αποδεχτούμε και να τον θωρακίσουμε, αντί να τον ενθαρρύνουμε και να γιορτάζουμε το ταλέντο του, επιμέναμε με αυστηρότητα στο να γίνει κάποιος άλλος; Θα είχε εγκαταλείψει και την προσπάθεια αλλά και την αγάπη για το σχολείο. Τώρα είναι έτοιμος για την επόμενη βαθμίδα και εμείς υπερήφανοι για τον ίδιο και για το έργο μας».
Με αφορμή το ελληνικό κίνημα του #metoo αλλά και διάφορες γυναίκες που βλέπουμε πλέον σε κορυφαίες θέσεις: Πώς ενθαρρύνετε τα μικρά κορίτσια, και αγόρια, να ξεπεράσουν τα στερεότυπα, τους φόβους και να διεκδικήσουν ισότητα φύλων;
«Τα στερεότυπα, η έμφυλη βία, όλα αυτά τα φαινόμενα διάκρισης, ρατσισμού και μίσους που διαρκώς βλέπουμε, ακούμε, βιώνουμε αποτελούν την κορυφή ενός παγόβουνου που μπορεί να μας ισοπεδώσει! Το κίνημα #metoo ήταν απαραίτητο, όμως δεν αρκεί γιατί αποτελεί αντίδραση σε ό,τι έχει γίνει και όχι πρόβλεψη στο να μην ξανασυμβούν τέτοια περιστατικά και να μην ενσταλαχθούν αυτές οι αντιλήψεις μέσα μας.
»Όπως σε όλα τα κοινωνικά και διαπροσωπικά προβλήματα, έτσι και σε αυτό η οικογένεια και το σχολείο έχουν τον πρωταρχικό ρόλο για την αλλαγή. Όχι με λόγια, αλλά με τα παραδείγματα που δίνουμε ως ενήλικες. Είναι δηλαδή μια συνολική στάση αποδοχής και δικαιοσύνης που χρειάζεται να μας διέπει, ώστε να γίνει βίωμα και στις επόμενες γενιές. Η διεκδίκηση της ισότητας και της αξιοκρατίας, ο σεβασμός και η ανεκτικότητα, η υπέρβαση των στερεοτύπων και των διακρίσεων ενθαρρύνονται μόνο με την απαραίτητη συναισθηματική καλλιέργεια.
«Το κίνημα #metoo ήταν απαραίτητο, όμως δεν αρκεί γιατί αποτελεί αντίδραση σε ό,τι έχει γίνει και όχι πρόβλεψη στο να μην ξανασυμβούν τέτοια περιστατικά και να μην ενσταλαχθούν αυτές οι αντιλήψεις μέσα μας».
»Ως εκπαιδευτικοί οφείλουμε να δίνουμε την απαραίτητη βαρύτητα. Αποδεδειγμένα, αυτά τα φαινόμενα συμβαίνουν και σε έναν κόσμο μορφωμένων και επαγγελματικά καταξιωμένων επιστημόνων. Επομένως, η γνωστική και επιστημονική κατάρτιση είναι μεν επιθυμητά -απαραίτητα στον καιρό μας- όχι όμως ικανά να φέρουν την τάξη και την δικαιοσύνη. Στο ΔΕΣ όχι μόνο η συναισθηματική αγωγή -που διδάσκεται αδιάλειπτα τα τελευταία 18 χρόνια- αλλά και όλη η φιλοσοφία των πολλαπλών ευφυϊών, της καλλιέργειας αρετών και στάσεων ζωής και η διαφοροποιημένη προσέγγιση σε κάθε μαθητή συντελούν στο να δημιουργούνται αδαμάντινοι χαρακτήρες και ανθρωπιστικές αντιλήψεις.
»Αν αποδεχτούμε τα παιδιά μας ως προσωπικότητες και τους δώσουμε μια άλλη οπτική για τον κόσμο μας, θα ανταποκριθούν με μεγαλύτερη ευαισθησία. Αν το παιχνίδι πάψει να έχει φύλο και αποκτήσει ξανά τον παιδαγωγικό του χαρακτήρα, θα δούμε ότι όλα τα αγοράκια δε θέλουν να παίζουν απαραίτητα με τέρατα και όλα τα κοριτσάκια δεν αρέσκονται να χτενίζουν την κούκλα τους. Από την άλλη, όσο επιμένουμε σε στερεοτυπικές οδηγίες ανατροφής αποδεικνύουμε έμπρακτα ότι το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον για τους ρόλους που καλούμαστε να παίξουμε».
Εσείς πώς έχετε συνδυάσετε την πλούσια επαγγελματική διαδρομή σας με τις οικογενειακές και προσωπικές υποχρεώσεις σας; Μπορείτε να μοιραστείτε με άλλες νέες επιχειρηματίες και επιστήμονες μυστικά διαχείρισης των πολλαπλών ρόλων τους;
«Η διαχείριση πολλαπλών ρόλων δεν είναι εύκολη. Πολύ συχνά γίνεται το αγκάθι της χειραφέτησης και της ανεξαρτησίας των γυναικών. Στην προσωπική μου πορεία η έμπνευση που άντλησα από την επιστημονική και γονεϊκή μου ταυτότητα έγιναν κινητήριος δύναμη για την επαγγελματική μου εξέλιξη. Χρειάστηκε συχνά να “στραγγίσω” όλα μου τα αποθέματα για να συνδυάσω τους ρόλους μου. Αυτό που πάντα μου έδινε κουράγιο ήταν η αγάπη και το πάθος μου για κάθε έναν από τους ρόλους μου. Όραμά μου υπήρξε να αφήσω παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές τα αποστάγματα της επιστημονικής γνώσης των σύγχρονων παιδαγωγών. Βλέποντας τα αποτελέσματα νιώθω πληρότητα και συγκίνηση.
»Δεν υπάρχει μυστικό. Υπάρχει θέληση, δύναμη, τόλμη και οραματισμός. Αν κάτι θα συμβούλευα, θα ήταν να κοιτάς εκεί που θέλεις να πας, είτε αυτό αφορά έναν δρόμο είτε πολλούς. Αν οραματίζεσαι, τότε προσπαθείς διαρκώς μέχρι να το πετύχεις».
