«Η κλιματική αλλαγή συνιστά μια παγκόσμια πρόκληση που ενδέχεται να επηρεάσει την ανθρωπότητα με μη αμελητέους τρόπους. Αναμένεται να επηρεάσει όχι μόνο τη σωματική αλλά και την ψυχική υγεία. Η άνοδος της θερμοκρασίας ενδέχεται να αυξήσει τα ποσοστά επιθετικότητας και βίαιων αυτοκτονιών, ενώ παρατεταμένες ξηρασίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής μπορεί να οδηγήσουν σε περισσότερες αυτοκτονίες αγροτών. Σε διαφορετικές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας και στο στρες. Η αυξημένη συχνότητα καταστροφών στην κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή μετατραυματικού στρες, σε διαταραχή προσαρμογής και σε κατάθλιψη. Οι αλλαγές στο κλίμα και η υπερθέρμανση του πλανήτη ίσως απαιτήσουν μετανάστευση πληθυσμών και οδηγήσουν σε επιπολιτισμικό στρες. Μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε αύξηση των ποσοστών των σωματικών ασθενειών, που δευτερογενώς συνδέονται με την ψυχική δυσφορία» (Indian Journal of Occupational and Environmental Medicine, Susanta Kumar Padhy, Sidharth Sarkar, Mahima Panigrahi, Surender Paul, 2015).
Η Τερέζα, μια ραδιοφωνική παραγωγός επαρχιακού σταθμού, και ο Χρόνης, ένας νεαρός ξεναγός που σε μια άλλη ζωή ίσως να ήταν ο Διόνυσος, ζουν ήδη τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο φουλ. Σε ένα καλοκαίρι που διαρκεί ήδη οκτώ χρόνια. έχουν βρει καταφύγιο στα ερείπια ενός αρχαιολογικού χώρου, που σύμφωνα με τους ειδικούς είναι το δροσερότερο σημείο της Ελλάδας. Τα μέτρα που λαμβάνουν κατά των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην ψυχική υγεία τους, στα 75 λεπτά της παράστασης «σάμερταϊμ» του Άκη Δήμου από τους bijoux de kant σε σύλληψη-σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη στο Θέατρο Μπέλλος, είναι να ταξιδεύουν όλο και πιο πίσω στο παρελθόν, συναντώντας τον Αριστοφάνη και τα «Ονειροκριτικά» του Αρτεμίδωρου, τις «4 Εποχές» του Βιβάλντι και τα χειμωνιάτικα μπλουζ της Σοφίας Βέμπο, τα «Τόσα καλοκαίρια» του Δάκη και την ξεχασμένη, άχρηστη πια μόδα των «ντεμί σεζόν» ρούχων.
Οι ηθοποιοί που τους υποδύονται, η Καλλιρρόη Μυριαγκού (ίσως τη θυμάστε και από τον τηλεοπτικό ρόλο της Ματίνας στο «Κωνσταντίνου και Ελένης») και ο Γιάννης Τσουμαράκης, με το σφιχτοδεμένο τους πινγκ πονγκ ερμηνειών, όπου ανταλλάσσουν τραγούδια, αναφορές του αρχαίου πολιτισμού και της νεότερης κουλτούρας, αλλά και προσωπικές εξομολογήσεις, μας κάνουν κοινωνούς μιας συνθήκης απόδρασης από την αποπνικτική ζέστη που επικρατεί στις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου δίνοντας μια προφητική διάσταση στην παράστασή τους. Η χημεία τους είναι εκρηκτική. «Η χημεία χτίζεται, υπάρχει ο καμβάς, δηλαδή το κείμενο και το χέρι του σκηνοθέτη, πάνω στον οποίο, αναπόφευκτα, στις πρόβες παράγεται μια κοινή ενέργεια» πιστεύει η Καλλιρρόη Μυριαγκού. «Οι πρόβες είναι ένα ολόκληρο ταξίδι και στο τέλος, όταν φτάσεις, λες πώς πέρασες. Αλλά είναι και μια περιπέτεια, μπορεί και να μη φτάσεις ποτέ». Το «σάμερταϊμ» πάντως φτάνει στον τερματικό σταθμό: την καρδιά και το μυαλό μας. «Με τον Γιάννη είχαμε οδηγό το αίτημα του καθενός και την αθωότητά του».
Τραγούδια, αναφορές του αρχαίου πολιτισμού και της νεότερης κουλτούρας, αλλά και προσωπικές εξομολογήσεις, μας κάνουν κοινωνούς μιας συνθήκης απόδρασης από την αποπνικτική ζέστη που επικρατεί στις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου δίνοντας μια προφητική διάσταση στην παράστασή τους.
Ωστόσο αυτή η παράσταση χρησιμοποιεί την κλιματική αλλαγή και ως μια αλληγορία με πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης, όπου κάθε θεατής μπορεί να αναζητήσει απαντήσεις στα δικά του ερωτήματα: Πότε μια ανεκπλήρωτη προσδοκία μετατρέπεται στο βασανιστήριο ενός καύσωνα που συνεχίζεται εις τον αιώνα τον άπαντα; Η αλλαγή των εποχών της ζωής μας μάς ξεβολεύει ή μας κρατάει ζωντανούς; Γιατί νοσταλγούμε τα καλοκαίρια του παλιού ελληνικού κινηματογράφου και της Έλενας Ναθαναήλ;
«Ο Χρόνης και η Τερέζα είναι ακινητοποιημένοι στα ερείπια ενός αρχαίου ναού, στη δαιμονισμένη ζέστη της κόλασης ενός αιώνιου καλοκαιριού. Σχεδόν εξατμίζονται» λέει η ηθοποιός. «Περιμένουν τη βροχή, την αλλαγή των εποχών, τον χειμώνα, τον έρωτα, τη ζωή που δεν έρχεται, αναπολούν τα λεγόμενα αθώα εκείνα καλοκαίρια… τι ματαίωση!».
Ήταν αθώα τα καλοκαίρια μας κάποτε;
«Δεν είναι ποτέ αθώα. Για πηγαίνετε λίγο πίσω στα παιδικά καλοκαίρια σας: μπορεί να έκρυβαν καταστροφές και ζοφερές μνήμες και πόνο».
Η διάθεση της ηρωίδας της, της Τερέζας, αναπληρώνει σε εναλλαγές ό,τι λείπει από τον καιρό. Είναι παθιασμένη και παραιτημένη και νοσταλγική και αισιόδοξη και κυνική και ονειροπόλα. Είναι βαθιά ανθρώπινη, απόλυτα οικεία και ταυτόχρονα ορίτζιναλ. «Είναι χνούδι, είναι το μπλε μαντηλάκι που φοράει στο κεφάλι και το παίρνει ο αέρας. Δεν έχει βάρος, αφήνεται και παραδέρνει στο ανελέητο της ζωής, όπως όλοι μας. Είναι αστεία και οργισμένη αλλά και πολύ αθώα, είναι ένας κλόουν».
«Σκέφτομαι καμιά φορά αυτά που πέρασαν οι γονείς και οι παππούδες μας: Μικρασιατική Καταστροφή, Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, πείνα, εμφύλιος. Και τώρα πάλι πόλεμος και καταστροφή, βία τρομακτική απέναντι στα παιδιά, στα ζώα, στα δέντρα, στη φύση. Αλλά εγώ δεν φοβάμαι τον πλανήτη, τον άνθρωπο φοβάμαι».
«”Summertime, and the living is…”: Αν το τραγούδι του Άρμστρονγκ ακουγόταν στην παράσταση, πώς θα συμπληρώνατε αυτόν το στίχο;
«“Summertime and the living is unbearable… αιώνια ζέστη, ξηρασία, πλημμύρες, φωτιές, φτώχεια, πόλεμος, αφανισμός… πώς συνεχίζεις να ζεις;
»Οι καιροί είναι δύσκολοι αλλά πάντα ήταν. Σκέφτομαι καμιά φορά αυτά που πέρασαν οι γονείς και οι παππούδες μας: Μικρασιατική Καταστροφή, Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, πείνα, εμφύλιος. Και τώρα πάλι πόλεμος και καταστροφή, βία τρομακτική απέναντι στα παιδιά, στα ζώα, στα δέντρα, στη φύση. Αλλά εγώ δεν φοβάμαι τον πλανήτη, τον άνθρωπο φοβάμαι. Ο πλανήτης θα τα καταφέρει, κάτι καινούριο θα γεννηθεί, δεν μπορεί, αυτό συμβαίνει πάντα, κι ας πρέπει να περάσουμε από την καταστροφή. Όπως λέει και η Τερέζα, από τους καρβουνιασμένους δρυμούς θα υπάρξει κάπου μια πράσινη ρίζα που θα ξαναγεννηθεί».
Info
«σάμερταϊμ», κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 έως και 5 Δεκεμβρίου 2023. Θέατρο Μπέλλος, Κέκροπος 1, Πλάκα, Ακρόπολη, τηλ: 6948 230899. Διάρκεια Παράστασης: 75 λεπτά. Εισιτήρια: 14 ευρώ κανονικό, 12 ευρώ μειωμένο. Προπώληση: www.more.com και στο ταμείο του θεάτρου 210 3229889, 6948230899
Συντελεστές
Κείμενο: Άκης Δήμου. Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης. Μουσική: Χαρούλα Τσαλπαρά. Σκηνικά – κοστούμια – φωτισμοί: bijoux de kant. Δραματολόγος: Ασημένια Ευθυμίου. Φωτογραφίες: Εβίτα Σκουρλέτη. Συντονισμός παραγωγής: Γιώργος Παπαδάκης. Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου | Art Ensemble. Παίζουν η Καλλιρρόη Μυριαγκού και ο Γιάννης Τσουμαράκης
Η πρώτη παρουσίαση της παραγωγής πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος 2023, του θεσμού “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός” του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στον Αρχαιολογικό χώρο Ναού Απόλλωνος στη Μητρόπολη Καρδίτσας.
