Σε στιγμές χαράς, όλοι ευχηθήκαμε, να είχαμε μια ουρά να την κουνήσουμε» έγραψε ο βραβευμένος με πούλιτζερ ποιητής Ουίσταν Ώντεν (W.H.Auden), βεβαιώνοντάς μας ότι η χαρά δεν κρύβεται, ενώ ο σοφός λαός τον επιβεβαιώνει με την περίφημη έκφραση, «πετάω απ’ τη χαρά μου».
Τι είναι όμως η χαρά; Ποιος είναι αυτός που θα περιγράψει τη χαρά, χωρίς να την αδικήσει. Και ποιος είναι αυτός που θα μας πει πού μπορούμε να βρούμε τη χαρά, χωρίς να πάρει το κλινικό βλέμμα του αρμόδιου, ή του υπόπτως ψυχολογούντος. «Πες μου που πουλάν χαρές, να σου πάρω δυο», τραγουδούσε κάποτε ο Μητροπάνος, για να μας θυμίσει ότι η χαρά δεν πουλιέται, ούτε αγοράζεται. Κάποιοι θα το αμφισβητήσουν.
Δώσε σε ένα παιδί ένα ποδήλατο θα πουν, και ύστερα πες μου αν πουλιέται η χαρά. Σε αυτή την περίπτωση όμως, εκτός του ότι έχουν στο μυαλό τους ένα αλλοτινό παιδί (τα σημερινά δεν χαίρονται με ποδήλατα αλλά με smart phone), σε κάθε περίπτωση τη χαρά δεν την έδινε το ίδιο το ποδήλατο αλλά οι δυνατότητές του, δηλαδή οι βόλτες. Κι αν υποθέσουμε ότι δίνουμε στο σημερινό παιδί ένα smart phone, αυτό θα το κάνει χαρούμενο; Ναι, ειδικά αν το αντικείμενο αυτό, ήταν έξω από τις οικονομικές δυνατότητας της οικογένειάς του. Μπορεί μάλιστα να νιώσει χαρά, αληθινή χαρά απ΄αυτές που σε κάνουν να χοροπηδάς σαν ελατήριο. Η χαρά όμως θα κοπάσει σύντομα, μόλις το smart phone, μεταβληθεί σε ένα συνηθισμένο αντικείμενο. Αυτό είναι το ελάττωμα που έχουν όλα τα αντικείμενα και όλες οι κατακτήσεις και όλα τα δώρα.
Μια βράβευση, μια καλή επαγγελματική θέση, μια ποθητή εγκυμοσύνη, ένα καινούριο σπίτι είναι αληθινές χαρές, μεγάλες χαρές. Στη συνέχεια όμως, το σπίτι θα θέλει μαστόρεμα, το μωρό θα σκούζει, η καλή επαγγελματική θέση θα φέρει άγχος.
Επιπλέον τέτοιου είδους μεγάλες χαρές είναι σπάνιες. Πόσες τέτοιες χαρές θα πάρουμε στη ζωή, καμιά δεκαριά και πολλές λέω. Τον υπόλοιπο καιρό, τι θα κάνουμε, χωρίς χαρά θα ζούμε; Πολλοί θα σκεφτούν το σεξ. Όμως το σεξ είναι απόλαυση, και η αλήθεια είναι πως η σκέψη ότι πήραμε μια τέτοια απόλαυση ή ότι περιμένουμε μια τέτοια απόλαυση μπορεί να μας κάνει χαρούμενους. Μπορεί βέβαια και την ίδια τη στιγμή του σεξ να νιώσουμε χαρά, τότε όμως, τα πράγματα είναι πιο σημαντικά από το «κάνουμε σεξ», καθώς εκεί μάλλον μιλάμε για έρωτα, το κατ΄εξοχήν δηλαδή ελιξίριο της χαράς. Αυτό επειδή η ηδονή επιτυγχάνεται, ενώ η χαρά όχι.
Η χαρά ή έρχεται ή δεν έρχεται. Έχετε δει κανέναν να προετοιμάζει τη χαρά; Μπορώ να σκεφτώ βεβαίως ένα πάρτι έκπληξη, και πάλι όμως ο δέκτης της χαράς είναι αυτός που καταλαμβάνεται από το απρόοπτο, και ο βαθμός της χαράς του, έχει να κάνει με την ψυχική του δεκτικότητα στη χαρά. Την ευχαρίστηση, την απόλαυση, την ηδονή όλα αυτά μπορείς να τα προσφέρεις σε κάποιον.
Ας πούμε ένα καλό γεύμα αποτελεί μια ευπρεπή ψυχαγωγία, προσφέρει μια ευχαρίστηση, που όμως απέχει από τη χαρά. Αντίθετα μια καλή παρέα σε συνδυασμό με ένα καλό γεύμα μπορεί να μας κάνει χαρούμενους. Η διαφορά είναι ότι στην περίπτωση αυτή το καλό γεύμα μετατρέπεται σε ένα μέσον για κάτι πιο ουσιαστικό. Μια περιοχή βασικών αναγκών θα την ονόμαζα.
Γι΄ αυτό η χαρά είναι απαιτητικό συναίσθημα, από την άποψη ότι δεν είναι εύκολο να την παράξει ένας άνθρωπος για έναν άλλο άνθρωπο. Εξάλλου ο καθένας βρίσκει τη χαρά σε τελείως διαφορετικά πράγματα. Άλλος σκαρφαλώνει βουνά όπως ο Sadhguru (έδωσε διάλεξη μέχρι και στο Harvard), συγγραφέας του βιβλίου «Η χαρά είναι για όλους», ο μοναχός (τύπου γκουρού) Pedram Shojai μας καλεί να περάσουμε χρόνο στη φύση παρατηρώντας φύλλα, μυρμήγκια και χαλίκια, ενώ ο Έλγουιν Μπρουκς Γουάιτ (Ε.Β.White) του οποίου το βιβλίο «Σάρλοτ η αραχνούλα» σύμφωνα τους New York Times βρίσκεται στη λίστα (2021) των 25 καλύτερων βιβλίων των τελευταίων 125 ετών, έγραψε «Όλοι πρέπει να κάνουμε αυτό που μας δίνει χαρά, είτε αυτό είναι να μαζεύουμε σταφύλια είτε να βάζουμε πλυντήριο». Αναφέρεται σε ταπεινά πράγματα είν΄ η αλήθεια, τα οποία όμως έχουν χορταστική κίνηση και κινητοποιούν πολλές αισθήσεις.
Παλιακός άνθρωπος ήταν θα μου πείτε, τέτοιες παραστάσεις είχε, αλλά δύσκολα θα μπορέσετε να τον αντικρούσετε, αν σε μια βόλτα σας στην εξοχή απλώσετε το χέρι να κόψετε μόνοι σας το φρούτο από το δέντρο, ή αν μετά από παρατεταμένη νοσηλεία σταθείτε μπροστά στο νεροχύτη να πλύνετε τα πιάτα σας.
Και μπορεί τούτες οι χαρές να μην είναι τέτοιες που θα σας κάνουν να χοροπηδάτε σαν ελατήριο (αν και δεν το αποκλείω), σε κάθε όμως περίπτωση πρόκειται για πράξεις που οδηγούν σε μια περιοχή που κουνάει ουρά.
Πιθανόν αυτό επιτυγχάνεται (ειδικά στο μάζεμα των σταφυλιών, ή το κόψιμο του φρούτου από το δέντρο) επειδή συμμετέχουν ενεργά πολλές από τις αισθήσεις μας, το ακουμπάμε, το μυρίζουμε, ακούμε τους καταπραϋντικούς ήχους της εξοχής, το δαγκώνουμε, το κοιταζοθαυμάζουμε οι οποίες συνδυασμένες δίνουν το ποθητό αποτέλεσμα που είναι η αίσθηση της χαράς.
Κι ίσως αυτό τελικά είναι το μυστικό της χαράς, το οποίο με μια μόνο φράση μας το ξεκλείδωσε ο Auden. Το τι μας κάνει να κουνάμε ουρά. Και προς τα εκεί να πάμε.
