Με προσεκτικά σχεδιασμένες και επιλεγμένες κινήσεις, οι οποίες όμως ταυτόχρονα εκφράζουν ό,τι αυθεντικό έχει μέσα της, η χορογράφος Πατρίσια Απέργη διαγράφει εδώ και χρόνια μια αξιόλογη πορεία στο εξωτερικό, παρόλο που επιμένει να κρατάει ως έδρα της την Ελλάδα. Για παράδειγμα η παράσταση «Hero», που σχεδίασε με την ομάδα της, τους Αερίτες, προέκυψε μετά από πρόσκληση δύο γερμανικών φορέων (Vorpommern tanzt και TANZPAKT Stadt Land Bund). Το έργο κάνει πρεμιέρα στην Ελλάδα στις 4 Δεκεμβρίου, στο φεστιβάλ σύγχρονου χορού για παιδιά και εφήβους Moving Colors III, αφού ταξίδεψε για τρία χρόνια σε σχολεία της Γερμανίας και πλαισιώθηκε από συζητήσεις ανάμεσα σε μαθητές και τους συντελεστές του για τα θέματα που πραγματεύεται όπως: Ποιοι είναι σήμερα ήρωες; Τι σημασία έχουν στην καθημερινή μας ζωή;
«Καθώς εδώ και πολλά χρόνια, παράλληλα με τη δραστηριότητά μου ως χορογράφος, διδάσκω ως θεατρολόγος στη Λεόντειο Σχολή Αθηνών, ένιωθα την ανάγκη να ανοίξω έναν διάλογο με την κοινότητα των εφήβων για το αν χρειαζόμαστε σήμερα ήρωες. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που η ιδέα του ήρωα έχει κάπως ξεφτίσει» σχολιάζει η Πατρίσια Απέργη στο Marie Claire. Σόλο ερμηνεύτρια, η χορεύτρια Σοφία Πουχτού, η οποία στη γερμανική πρεμιέρα σύμφωνα με το μέσο Ostsee-Zeitung «κατέπληξε το κοινό με τη συγκλονιστική ερμηνεία της».
Όπως και ο «Οίκος της Ταραχής» της Πατρίσιας Απέργη, που έκανε πρεμιέρα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών την άνοιξη του 2023, το «Hero» αναδεικνύει την ομορφιά της διαφορετικότητας. «Στο έργο έχουμε ένα γυναικείο σώμα το οποίο δεν έχει να παρουσιάσει φαινομενικά κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Δεν πρόκειται για μια σούπερ ηρωίδα ή ένα άτομο τρομερά δημοφιλές. Όμως μέσα από τη δική του δυσκολία, μοναδικότητα, καταφέρνει να γίνει ήρωας. Ένα σώμα μπορεί να μην είναι δυνατό αλλά να είναι ελαστικό, μπορεί να μην είναι μυώδες αλλά να είναι ευέλικτο, ο καθένας μας έχει πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά και αν τα αποδεχθούμε, αν τα αγαπήσουμε, αυτομάτως είμαστε πολύ πιο ισορροπημένοι και ευτυχισμένοι.
«Ένα σώμα μπορεί να μην είναι δυνατό αλλά να είναι ελαστικό, μπορεί να μην είναι μυώδες αλλά να είναι ευέλικτο, ο καθένας μας έχει πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά και αν τα αποδεχθούμε, αν τα αγαπήσουμε, αυτομάτως είμαστε πολύ πιο ισορροπημένοι και ευτυχισμένοι».
»Ένα σώμα που αντιστέκεται, που αντέχει, που ξεπερνάει τις δυσκολίες, ακόμα και αν δεν ακολουθεί τα πρότυπα ομορφιάς της εποχής, είναι για μένα όμορφο και ηρωικό. Κι αυτό έχουμε προσπαθήσει να το τονίσουμε ακόμα περισσότερο στη βερσιόν της παράστασης στο φεστιβάλ “Moving Colors III”, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου το σώμα έχει να αντιμετωπίσει διάφορους “εχθρούς”, οι οποίοι μπορεί να είναι οι άνθρωποι που συναναστρεφόμαστε, αλλά και τα σύμβολά μας, οι φόβοι μας.
»Το πολύ σημαντικό και ουσιαστικό που λέμε μέσα από το “Hero” είναι ότι αν καταφέρεις όταν πέσεις να ξανασηκωθείς αυτό είναι ήδη μια πράξη ηρωισμού. Αυτή την περίοδο όλοι αντιμετωπίζουμε προκλήσεις – ειδικά η δική μου γενιά, στην Ελλάδα, που ξεκίνησε με μια οικονομική κρίση και οδηγήθηκε σε ανθρωπιστική, που περάσαμε από καραντίνα, προσφυγικό…».
Γιατί όμως γυναικείο και όχι αντρικό σώμα; Ή γιατί όχι και τα δύο;
«Το 2023 ακόμα θεωρούμε το γυναικείο σώμα πιο αδύναμο, ότι δεν μπορεί να καταφέρει τόσο πολλά, ότι δεν μπορεί να πολεμήσει και να παλέψει. Όταν σκεφτόμαστε σούπερ ήρωες συνήθως σκεφτόμαστε αντρικά σώματα, πολύ μυώδη. Αλλά αυτό που έχει σημασία για εμάς είναι το από πού αντλείς δύναμη. Δύναμη δεν είναι οι μύες. Είναι ξεκάθαρα ψυχική, πνευματική».
Αναρωτιέμαι ποιες αντιδράσεις έχει εισπράξει μέχρι τώρα η παράστασή της από τους εφήβους, που θεωρούνται ένα κοινό με ιδιαίτερες δυσκολίες. «Συνήθως, ξέρετε, παίρνουν μια απόσταση ή θεωρούν ότι αυτά τα πράγματα μπορεί να μην τους αφορούν. Αλλά είναι πάρα πολλοί που βλέπουν τον εαυτό τους στην παράσταση “Hero” και συγκινούνται, καταλαβαίνοντας ότι “εγώ μέχρι τώρα δεν πίστευα ότι μπορώ να γίνω κάτι ξεχωριστό γιατί δεν ήξερα αν έχω κάτι ιδιαίτερο”. Ξεκινάει μια κουβέντα μαζί τους ότι όλοι έχουμε κάτι μοναδικό, όλοι έχουμε δύναμη, αρκεί να το πιστέψουμε. Ακόμα και αυτό που νομίζουμε ότι είναι αδυναμία μας μπορούμε να το μετουσιώσουμε σε όπλο.
«Με μια γενιά που έχει μεγαλώσει με βιντεοπαιχνίδια όπου ήρωας είναι κάποιος που πετάει φωτιές και σκαρφαλώνει τοίχους έχει πολύ μεγάλη αξία να δούμε την ανθρώπινη πλευρά ενός ήρωα, γιατί χρειαζόμαστε τους ήρωες και γιατί μπορούμε να γίνουμε κι εμείς ένας από αυτούς».
»Επίσης συγκινητικό είναι το πώς σιγά σιγά αρχίζουν να αναγνωρίζουν τι σημαίνει ήρωας. Δηλαδή παίρνουμε από τα παιδιά απαντήσεις όπως “οι γονείς μου είναι ήρωες, που παλεύουν τόσο πολύ για να μας μεγαλώσουν”. Η στον κορονοϊό και την καραντίνα συζητούσαμε ότι ήρωες είναι όλοι αυτοί που μας προστάτευσαν και μας βοήθησαν, οι νοσήλευτες, το ιατρικό προσωπικό. Ή τα θύματα πολέμου είναι ήρωες. Με μια γενιά που έχει μεγαλώσει με βιντεοπαιχνίδια όπου ήρωας είναι κάποιος που πετάει φωτιές και σκαρφαλώνει τοίχους έχει πολύ μεγάλη αξία να δούμε την ανθρώπινη πλευρά ενός ήρωα, γιατί χρειαζόμαστε τους ήρωες και γιατί μπορούμε να γίνουμε κι εμείς ένας από αυτούς. Αυτό δίνει πάρα πολλή δύναμη στη ζωή σου, για να ονειρευτείς, να φανταστείς το μέλλον σου πολύ πιο αισιόδοξα, κυρίως να πιστέψεις σε εσένα».
Το όνομα της ομάδας της, Αερίτες, προέρχεται από μια κρητική λέξη: «Έτσι αποκαλούσαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τους αλεξιπτωτιστές όταν τους είδαν για πρώτη φορά να πέφτουν από τον ουρανό. Το ότι έρχεται κάποιος από το πουθενά, από εκεί που δεν το περιμένεις, σου ανοίγει ένα πεδίο για να φανταστείς και να σκεφτείς πάρα πολλά πράγματα». Με έναν τρόπο, ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα οι ομάδες σύγχρονου χορού μοιάζουν ουρανοκατέβατες.
«Αερίτες αποκαλούσαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κρήτη τους αλεξιπτωτιστές όταν τους είδαν για πρώτη φορά να πέφτουν από τον ουρανό. Το ότι έρχεται κάποιος από το πουθενά, από εκεί που δεν το περιμένεις, σου ανοίγει ένα πεδίο για να φανταστείς και να σκεφτείς πάρα πολλά πράγματα».
«Κάποιες φορές λέμε “κάνω σύγχρονο χορό” και ακόμα, το 2023, ο κόσμος δεν ξέρει τι είναι. Υπάρχει τρομερή έλλειψη στο κομμάτι της εκπαίδευσης. Είχαμε που είχαμε πολύ μικρή παρουσία της τέχνης στα σχολεία, τα τελευταία χρόνια ξεριζώθηκε τελείως. Στα λύκεια δεν μαθαίνει κανείς τίποτα που έχει να κάνει με τέχνη, αντικαταστάθηκε από άλλα μαθήματα (πληροφορικής, έξτρα ξένες γλώσσες κ.λπ.). Αλλά τα όπλα που μπορεί να μας δώσει η τέχνη είναι αυτά που μας κράτησαν, με έναν τρόπο, πιο ισορροπημένους στην καραντίνα, και που μπορούν να ανοίξουν το μυαλό και την ψυχή μας με πολλούς τρόπους.
»Το εκπαιδευτικό μάς σύστημα μάς ωθεί να αντιληφθούμε τα πράγματα σε εγκεφαλικό επίπεδο. Αλλά μπορούμε να αντιληφθούμε κάτι και μέσα από την ψυχή και το στομάχι μας. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι κατανόησης. Ο χορός ειδικά, που δεν έχει απαραίτητα λόγο, όπου δεν εκλογικεύεις απαραίτητα αυτό που βλέπεις, μπορεί να σε αγγίξει με τρόπους που δεν φαντάζεσαι, ακόμα και αν δεν καταλαβαίνεις ακριβώς τι βλέπεις. Μπορεί να νιώσω κάτι, μπορεί κάτι να με ταρακουνήσει, μπορεί να το καταλάβω μετά από τρία χρόνια – μπορεί τώρα να μην είμαι ακόμα έτοιμος, αλλά η ζωή να τα φέρει ώστε να το καταλάβω αργότερα».
«Υπάρχουν διάφοροι τρόποι κατανόησης. Ο χορός ειδικά, που δεν έχει απαραίτητα λόγο, όπου δεν εκλογικεύεις απαραίτητα αυτό που βλέπεις, μπορεί να σε αγγίξει με τρόπους που δεν φαντάζεσαι, ακόμα και αν δεν καταλαβαίνεις ακριβώς τι βλέπεις».
Στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να αλλάζουν τα πράγματα σχετικά με τις έμφυλες προκαταλήψεις και τον χορό; Έχουν αρχίσει να ασχολούνται περισσότερα αγόρια με τον χορό;
«Δυστυχώς υπάρχουν ακόμα τα στερεότυπα ότι “το παιδί μου που είναι αγόρι δεν θα κάνει χορό γιατί αυτό μπορεί να επηρεάσει την ταυτότητά του”. Αλήθεια, το συζητάμε ακόμα αυτό; Δυστυχώς προοδεύουμε με πολύ μικρά βήματα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Σίγουρα βλέπουμε διαφορά στις νεότερες γενιές, που σιγά σιγά αρχίζουν να βλέπουν τα πράγματα λίγο πιο ανοιχτά, αλλά υπάρχει μια παγιωμένη πεποίθηση που κατά τη γνώμη μου είναι όχι απλώς λανθασμένη αλλά εγκληματική, γιατί περιορίζει άτομα, προσωπικότητες, τρόπους έκφρασης».
Τα επόμενα σχέδιά της μετά το «Hero» είναι η περιοδεία του «Οίκου της Ταραχής» στη Γαλλία και στη Γερμανία. Παράλληλα στο πλαίσιο του προγράμματος Moving Europe της Ελευσίνα 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης θα συνεχίσει με τους Αερίτες να τρέχει την πρώτη Ακαδημία Χορογραφίας στην Ελλάδα, U(R)TOPIAS Academy of choreography. «Στην αγκαλιά της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και του καλλιτεχνικού διευθυντή της, Μιχαήλ Μαρμαρινού, βρήκαμε ουσιαστική στήριξη για ένα πρόγραμμα που απευθύνεται σε νέους χορογράφους. Από τη μία τούς δίνει χώρο και χρόνο να αναπτύξουν τις ιδέες τους και να πειραματιστούν, από την άλλη εκπαίδευση: προσκαλούμε καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ως μέντορες, να παραδώσουν σεμινάρια.
»Αν κάποιος θέλει να γίνει χορογράφος στην Ελλάδα, δεν υπάρχει τρόπος. Πρέπει να το σπουδάσει στο εξωτερικό. Ήταν λοιπόν ένα όνειρό μου με τους Αερίτες να προσφέρουμε στη νεότερη γενιά κάτι που στερήθηκε η δική μου». Πράγματι, μετά την πρώτη διετία, με την υποστήριξη της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και του Ταμείου Ανάκαμψης, το πρόγραμμα πήρε παράταση για δύο ακόμα χρόνια, ώστε να μείνει ως παρακαταθήκη στην πόλη και αφού, το 2024, παραδώσει τον τίτλο «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» στην επόμενη.
«Η Ελλάδα αποτελεί τρομερή πηγή έμπνευσης, έχει πάρα πολλά πράγματα για τα οποία θέλω να μιλήσω, ταυτόχρονα όμως όσο πιο πολύ τα κατανοήσεις και τα ερευνήσεις γίνονται πανανθρώπινα».
Στο πρόγραμμα της Ελευσίνας η Πατρίσια Απέργη βρίσκει μια ακόμα απάντηση στην ερώτηση που της κάνουν ξανά και ξανά, γιατί συνεχίζει να το παλεύει στην Ελλάδα. Αφενός γιατί «έχουμε ένα πολύ ισχυρό καλλιτεχνικό δυναμικό, στο οποίο πιστεύω και με το οποίο θέλω να συνεργάζομαι». Αφετέρου επειδή η χώρα μας αποτελεί για εκείνη «τρομερή πηγή έμπνευσης, έχει πάρα πολλά πράγματα για τα οποία θέλω να μιλήσω, ταυτόχρονα όμως όσο πιο πολύ τα κατανοήσεις και τα ερευνήσεις γίνονται πανανθρώπινα, παύουν να έχουν τόπο».
Για το Moving Colors III
To μοναδικό φεστιβάλ σύγχρονου χορού στην Ελλάδα που απευθύνεται πρωτίστως σε νεανικό κοινό επέστρεψε στην τρίτη εορταστική του έκδοση στην Αθήνα την Πέμπτη 30 Νοεμβρίου υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Φρόσως Τρούσα με πέντε μέρες γεμάτες κίνηση, χρώματα και ρυθμό.
Επτά παραστάσεις ανερχόμενων και διεθνώς διακεκριμένων χορογράφων από την Ελλάδα την Ιρλανδία, το Βέλγιο, την Κροατία και τη Γερμανία, επιλεγμένες από τη Dan.c.ce Unitiva, διοργανώτρια εταιρεία του φεστιβάλ, σε συνεργασία με το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό δίκτυο χορού AEROWAVES, παρουσιάζονται στο Θέατρο Ροές. Με πρωταρχικό στόχο να φέρει το νεανικό κοινό σε επαφή με τον συναρπαστικό κόσμο του σύγχρονου χορού μέσω χορογραφιών που καλλιεργούν τη φαντασία και το συναίσθημα, το φεστιβάλ φέτος παρουσιάζει δημιουργίες των Emma Martin, Loraine Dumbermont, Πατρίσιας Απέργη, Victor Cernicky, Αναστασίας Βαλσαμάκη, Αλέξανδρου Σταυρόπουλου και Μαργαρίτας Τρίκκα. Οι χορογράφοι, με φρεσκάδα και ρυθμική ένταση, αγκαλιάζουν ζητήματα όπως η ισότητα, η ελευθερία έκφρασης, η εξάλειψη εκφοβισμού, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και τη διαφορετικότητα, η κοινωνική συμπερίληψη και η πολύτιμη αξία της ομαδικότητας και της αποδοχής του άλλου.
Το πρόγραμμα του φετινού φεστιβάλ πλαισιώνουν παράλληλες συμμετοχικές δράσεις σε συνεργασία με το Duncan Center και το Παιδικό & Εφηβικό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας.
Info
Moving Colors III. Έως 4 Δεκεμβρίου, Θέατρο Ροές (Ιάκχου 16, Γκάζι, Στάση μετρό «Κεραμεικός»). Ώρα παραστάσεων: Κοινού: 19:00, Σχολείων: 10:00. Τηλεφωνικές κρατήσεις για κοινό και σχολεία: 6932 158949 (ώρες: 10:00-17:00). Η παράσταση «Hero» είναι προγραμματισμένη για τη Δευτέρα 4/12 στις 10.30 το πρωί στο Θέατρο Ροές. Δείτε το πλήρες πρόγραμμα του φεστιβάλ και περισσότερες πληροφορίες στο movingcolorsfest.com
Συντελεστές
Διοργάνωση: Dan.c.ce Unitiva σε συνεργασία με το AEROWAVES. Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Φρόσω Τρούσα. Υπεύθυνη Προγραμματισμού: Βίκυ Μπαρμπόκα. Υπεύθυνος Παραγωγής: Δημήτρης Νασιάκος. Το φεστιβάλ υλοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και του Ευρωπαϊκού Δικτύου χορού «Aerowaves»
