Στη δεκαετία του ‘50, μια σχολική χοροεσπερίδα στην επαρχιακή Αμερική, στην πολιτεία του Μίσιγκαν, είχε ένα διαφορετικό εισιτήριο: Οι μαθητές για να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στο πάρτι έπρεπε να δεχτούν να κάνουν το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας.
Στην πραγματικότητα, όπως γράφει το National Geographic σε νέο άρθρο, που θυμίζει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, εκείνη η γιορτή αποτελούσε μέρος μιας καμπάνιας εμβολιασμού, με σκοπό να κινητοποιήσει τους νέους να ξεπεράσουν τους δισταγμούς τους απέναντι στο νέο, εκείνη την εποχή, όπλο ενάντια στην πανδημία που θέριζε τα νεότερα μέλη της κοινωνίας.
Γιατί μπορεί σήμερα η πολιομυελίτιδα να ανήκει στις μελανές σελίδες του παρελθόντος, αλλά για πολλά χρόνια συνιστούσε μια φοβερή απειλή για τα παιδιά και τους νέους. Η ιογενής αυτή πάθηση μπορούσε να οδηγήσει σε αναπηρία, ακόμα και στο θάνατο. Χιλιάδες γονείς παρακολουθούσαν τα μέχρι πρότινος υγιή, γεμάτα ζωή παιδιά τους να καθηλώνονται σε πατερίτσες, ακόμα και μέσα σε σιδερένιους πνεύμονες, γιγαντιαία μηχανήματα που τα υποστήριζαν στην αναπνοή.
Polio boom
Το μεταπολεμικό baby boom δημιούργησε ιδανικές συνθήκες για την εξάπλωση της πολιομυελίτιδας, ιδιαίτερα τα καλοκαίρια, όταν τουλάχιστον στις ΗΠΑ καταγράφονταν δεκάδες χιλιάδες νέα κρούσματα, ως επί το πλείστον σε μικρά παιδιά. Ο αριθμός των κρουσμάτων έφτασε στο ζενίθ του το 1952, όταν μετρήθηκαν σχεδόν 58.000 νέα κρούσματα. Κάποιοι έπιναν συστηματικά βρόμικο νερό, ώστε μέσα από την έκθεσή τους σε παθογόνους μικροοργανισμούς να δυναμώσουν τη φυσική ανοσία τους, ενώ οι νέες μητέρες προσπαθούσαν να θηλάσουν όσο μπορούσαν περισσότερο, για να μεταφέρουν στα μωρά τους αντισώματα με το μητρικό γάλα.
Χιλιάδες γονείς παρακολουθούσαν τα μέχρι πρότινος υγιή, γεμάτα ζωή παιδιά τους να καθηλώνονται σε πατερίτσες, ακόμα και μέσα σε σιδερένιους πνεύμονες, γιγαντιαία μηχανήματα που τα υποστήριζαν στην αναπνοή.
Όλα άλλαξαν με την κυκλοφορία του εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας το 1955. Τα παιδιά σχημάτιζαν ουρές για να δεχτούν το «μαγικό» τσίμπημα στο μπράτσο τους. Οι έφηβοι όμως εμφανίζονταν λιγότερο πρόθυμοι να εμβολιαστούν, είτε γιατί θεωρούσαν ότι η πολιομυελίτιδα απειλούσε μόνο τα μικρότερα παιδιά είτε γιατί φοβόνταν τη βελόνα είτε γιατί, απλά, τους φαινόταν «μπελαλίδικο» το να μπουν στη διαδικασία των τριών δόσεων. «Οι έφηβοι ένιωθαν ανίκητοι» σχολιάζει σήμερα ο ειδικός στην κοινωνική ιστορία και τη νεότερη αμερικανική ιστορία Stephen Mawdsley.
Lockdown στην ερωτική ζωή
Η αμερικανική ΜΚΟ κατά της πολιομυελίτιδας National Institute for Infantile Paralysis για να πείσει τους εφήβους να πάρουν σειρά στους εμβολιασμούς επιστράτευσε μια ομάδα από αυτούς να λειτουργήσουν ως influencers της αναλογικής εποχής. Ανάμεσά τους βρέθηκαν και εφηβικά ινδάλματα όπως οι Elvis Presley και Debbie Reynolds, οι οποίοι έγιναν πρόσωπα σε δημόσιες καμπάνιες. Έκαναν την εμφάνισή τους ακόμα και εφηβικά προϊόντα που τα έσοδά τους διατίθεντο στη μάχη κατά της επιδημίας, όπως γλειφιτζούρια και ξηροί καρποί.
Κάποιοι ανεμβολίαστοι έφηβοι το μεγαλύτερο τίμημα που κλήθηκαν να πληρώσουν ήταν η απαγόρευση πρόσβασης στα δωμάτια των εμβολιασμένων κοριτσιών. «Μερικές από εμάς έχουμε αποφασίσει να μη βγαίνουμε με αγόρια που δεν έχουν κάνει εμβόλιο» δήλωνε το 1958 η Patty Hicks, επικεφαλής του κινήματος Teens Against Polio («Έφηβοι Εναντίον Πολιομυελίτιδας»).
«Μερικές από εμάς έχουμε αποφασίσει να μη βγαίνουμε με αγόρια που δεν έχουν κάνει εμβόλιο» δήλωνε το 1958 η Patty Hicks, επικεφαλής του κινήματος Teens Against Polio («Έφηβοι Εναντίον Πολιομυελίτιδας»).
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκτιμηθεί αριθμητικά η επίδραση που άσκησαν τέτοιες καμπάνιες. Σύμφωνα πάντως με τον Mawdsley άλλαξαν τη στάση των εφήβων απέναντι στην πολιομυελίτιδα και τον εμβολιασμό: «Ξαφνικά, τα εμβόλια δεν προορίζονταν μόνο για υπεύθυνους ενήλικες και μικρά παιδιά. Ήταν για κουλ εφήβους». Τα εμβόλια είχαν γίνει «της μόδας». Ως αποτέλεσμα, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ‘50 είχε αυξηθεί σημαντικά η συμμετοχή στους εμβολιασμούς, για να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο στα ’60s, όταν οι τρεις δόσεις αντικαταστάθηκαν από μία.
Αλλά τα οφέλη από το μαζικό εμβολιασμό είναι απόλυτα ξεκάθαρα: Στα ’70s η πολιομυελίτιδα εξαφανίστηκε εντελώς από τις ΗΠΑ και το 2016 καταγράφηκαν μόλις 42 κρούσματά της σε ολόκληρο τον κόσμο.
