Όταν νέοι, χαρισματικοί δημιουργοί καταπιάνονται με σύγχρονα θέματα, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μια σειρά sold-out παραστάσεων, όπως συνέβη με το «Προσοχή: Εκτελούνται έργα» της Ομάδας Τροχιές. Σε αντίθεση με το Μετρό της Θεσσαλονίκης, που έγινε αφετηρία του σχολιασμού του για όλα τα ανολοκλήρωτα έργα σε αυτή την πολύπαθη χώρα, το συγκεκριμένο έργο διάνυσε μια εντυπωσιακή διαδρομή, σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Πάτρα, Χανιά, Βέροια, Κοζάνη και Γιάννενα, για να επιστρέψει φέτος στην πρωτεύουσα και συγκεκριμένα στο Θέατρο Olvio, από τις 2 Οκτωβρίου και για έξι παραστάσεις.
Οι συντελεστές του, που δεν θυμούνται πώς ήταν η πόλη τους χωρίς εργοτάξια, συνδυάζουν σταθμούς της ιστορίας του Μετρό με συνεντεύξεις εμπλεκόμενων μερών, επιτόπια έρευνα, φανταστικές ιστορίες και προσωπικές σκέψεις. Θέτουν ερωτήματα όπως: Πόσο χρόνο χρειάζεται να περιμένει κάποιος για την ολοκλήρωση ενός έργου; Ποιο είναι το χρονικό όριο μετά το οποίο η κατασκευή του Μετρό της Θεσσαλονίκης απέκτησε μυθολογικό, ανεκδοτολογικό και συμβολικό χαρακτήρα, επηρεάζοντας συνειδητά ή ασυνείδητα τον συλλογικό ψυχισμό της πόλης; Πώς αντιλαμβανόμαστε τον δημόσιο χώρο και τη συνεχή του αναδιαμόρφωση; Με ποιον τρόπο η συνθήκη της αναμονής εγκαθιδρύεται σε μια πόλη και γιατί μια ομάδα νέων αναγκάζεται να την εγκαταλείψει;
Ανάμεσα σε αυτούς και η Νοεμή Βασιλειάδου, η οποία στο «Προσοχή: Εκτελούνται έργα» συμμετέχει, για πρώτη φορά, ως σκηνοθέτις και δραματουργός. Η ηθοποιός και στο παρελθόν μέλος της ομάδας Εν Δυνάμει, με την οποία συμμετείχε στις παραστάσεις «Ερωτευμένα άλογα» (Φεστιβάλ Αθηνών, Φεστιβάλ Δάσους, Europäisches Bürgerbühnen festival) και «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα», και τα δύο σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου, έχει παίξει επίσης, μεταξύ άλλων, στις παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου «Η Χάιντι και τα βουνά» του Ανδρέα Φλουράκη σε σκηνοθεσία Ιώς Βουλγαράκη και στο «Νερό της Κολωνίας» του Ευθύμη Φιλίππου σε σκηνοθεσία Αργυρώς Χιώτη, με την τελευταία να ταξιδεύει σε θέατρα της Γαλλίας. Φαίνεται πως θα ακούμε το όνομά της όλο και πιο συχνά.
Έχω την αίσθηση ότι πιο κοντά στην πραγματικότητα είναι η φράση «η ταλαιπωρία είναι μόνιμη, τα έργα προσωρινά» παρά το αντίστροφο. Τι έχει πάει τόσο στραβά σε αυτή τη χώρα;
«Το ότι μπορούν να ανακοινώνονται ετοιμοπαράδοτα έργα κάθε δύο χρόνια και να μην παραδίδονται χωρίς καμιά υποχρέωση λογοδοσίας σημαίνει ότι “όλα περνάνε” χωρίς στοιχειώδη επιχειρηματολογία. Πράγμα που σημαίνει ότι όσοι άνθρωποι έχουν “εκτελεστεί” από πράξεις ή παραλείψεις του κράτους δεν μπορούν να προστατευθούν ή να αποζημιωθούν, αφού οι εκάστοτε αρμόδιοι δεν τίθενται ενώπιον της δικαιοσύνης και δεν έχουν υποχρέωση αιτιολόγησης – αφού “έργα είναι και διαρκούν, τι θέλετε να κάνουμε;”».
Ποιο αντίκτυπο μπορεί να έχει σε μια γενιά το γεγονός ότι μεγαλώνει σε μια πόλη-εργοτάξιο; Και πώς μπορεί να κάνει το βήμα από τη στασιμότητα στη μετακίνηση, κόντρα στις συνθήκες του αστικού περιβάλλοντός της;
«Νομίζω πως η γενιά μας αγκυλώθηκε. Εκπαιδεύτηκε να περιμένει ή να προσαρμόζεται. Να αφιερώνει δύο ώρες τη μέρα ακινητοποιημένη στο δρόμο και να πιστεύει ότι είναι “αναγκαίο κακό”. Κι αυτός ο κατακερματισμός του δημόσιου χώρου κομματιάζει και κάτι στο “συλλογικό ασυνείδητο” και στον προσωπικό αγώνα του καθενός και της καθεμιάς. Νομίζω ένα βήμα προς κάποια μετακίνηση είναι αρχικά η συνειδητοποίηση ότι “είμαστε η πόλη”, ότι το σπίτι μας δεν είναι μόνο τα 40 τετραγωνικά αλλά ολόκληρη η πόλη. Και ως πόλη, ως ο Χορός της πόλης, πρέπει να “συμμετέχουμε” στις αποφάσεις για αυτήν. Ύστερα, νομίζω, να κρατάμε ζωντανά τα ένστικτα αντίδρασης και απέναντι σε κάθε παράλειψη να απαντάμε με πράξη. Κι ας είναι μικρή».
Στο πλαίσιο της έρευνας που κάνατε με την Ομάδα Τροχιές για το Μετρό της Θεσσαλονίκης, ποιο εύρημα σάς έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση – όχι απαραίτητα θετική;
«Ότι προκειμένου να ανοίξει ο σταθμός για το κοινό σε μια εκδήλωση του Open House, τοποθετήθηκαν πλακάκια, και μόλις τελείωσε η εκδήλωση, ξηλώθηκαν. Ότι οι ελάχιστοι επαγγελματίες μαγαζιών που δεν έκλεισαν τα μαγαζιά τους λόγω έργων αναγκάστηκαν να κάνουν βάρδιες το βράδυ για να μην τους σπάσουν/κλέψουν τα μαγαζιά. Οι συνθήκες εργασίας κάτω από τη Γη, τα δικαστήρια για τα αρχαία, το πολιτικό παρασκήνιο… πολλά, δυστυχώς».
«Προκειμένου να ανοίξει ο σταθμός για το κοινό σε μια εκδήλωση του Open House, τοποθετήθηκαν πλακάκια, και μόλις τελείωσε η εκδήλωση, ξηλώθηκαν».
Πρώτα ήρθε η Ομάδα Τροχιές και μετά το έργο «Προσοχή: Εκτελούνται έργα» ή το αντίστροφο; Το όνομά της συνδέεται με το θέμα της παράστασης ή ταίριαξαν αυτά τα δύο συγκυριακά;
«Πρώτα ήρθε το έργο και αυτό έδωσε τη δύναμη να συσταθούν οι Τροχιές. Το όνομα της ομάδας μάς δυσκόλεψε πολύ και ακόμα κάποια μέλη της δεν το έχουν “καταπιεί”. Εμπνέεται από την παράσταση αλλά ταυτόχρονα ανοίγει προς τις επόμενες. Στα δικά μου –σημερινά– μάτια, η λέξη θυμίζει αφενός κάτι μηχανικό, τον τροχό της μηχανής, κάτι που έχει κόπο, απόλυτη ακρίβεια, γνώση, και ταυτόχρονα τις τροχιές του σύμπαντος, δηλαδή γραμμές που ανοίγουν προς άπειρες κατευθύνσεις, προς το άγνωστο, προς πλανήτες ανοίκειους, προς κάτι συμπαντικό. Αυτή η διπλή φύση έχει κάτι από τη δημιουργική διαδικασία όπως την καταλαβαίνουμε ή την ονειρευόμαστε».
Όταν λειτουργήσει επιτέλους το Μετρό Θεσσαλονίκης, ποιος θα είναι ο πρώτος σταθμός στον οποίο θα κατεβείτε;
«Δεν ξέρω γιατί έχω πει στον εαυτό μου ότι όταν λειτουργήσει, θα πάρω μηχανή. Χαίρομαι που καθυστερεί, γιατί φοβάμαι και λίγο».
«Έχω πει στον εαυτό μου ότι όταν λειτουργήσει το Μετρό Θεσσαλονίκης, θα πάρω μηχανή. Χαίρομαι που καθυστερεί, γιατί φοβάμαι και λίγο».
Με αφορμή την παράσταση «Ερωτευμένα Άλογα» και τη συνεργασία σας με την ομάδα Εν Δυνάμει αναρωτιέμαι πώς μπορεί να εξελίξει έναν δημιουργό η σύμπραξή του με καλλιτέχνες με αναπηρία και, ειδικότερα, ποια στερεότυπα αναθεωρεί. Ποια ήταν η δική σας εμπειρία;
«Σε αυτή τη συνεργασία επαναπροσδιορίζεται διαρκώς το τι θεωρείται οικείο και ανοίκειο, τέλειο και ατελές. Και όσο επαναπροσδιορίζονται οι όροι αυτοί, τόσο καταργούνται και τα δίπολα. Κάθε πράξη, κάθε κίνηση, κάθε τρόπος ομιλίας γίνεται ταυτόχρονα οικείος και ανοίκειος ανάλογα με την περίσταση και το σύμπαν που το περιβάλλει. Δεν υπάρχει, νομίζω, πιο υπέροχο πράγμα, όχι μόνο για την καλλιτεχνική διαδικασία αλλά και για την κοινωνία, η στιγμή που συνειδητοποιείς ότι οι όροι “κανονικό και μη κανονικό” είναι κοινωνικά προσδιορισμένοι και άρα επιβεβαιώνονται ή αμφισβητούνται από κάθε πράξη που κάνουμε, καλλιτεχνική ή πολιτική. Ήταν μια από τις σημαντικότερες εμπειρίες που έχω ζήσει».
Στον ρόλο της «Χάιντι», σε μια παράσταση που επίσης συζητήθηκε, βάλατε κάτι από τον εαυτό σας ως παιδί και ενδεχομένως ως ενήλικα; Πώς μπορεί σήμερα η ηρωίδα να εμπνεύσει τους μικρούς θεατές, είτε στην κλασική εκδοχή της είτε σε μια σύγχρονη προσέγγιση όπως εκείνη του Ανδρέα Φλουράκη;
«Η Χάιντι μού θύμισε ποια κομμάτια του παιδικού εαυτού μας δεν πρέπει να σβήσουμε. Έχοντας χάσει τους γονείς της και απομακρυνθεί από τον Παππού και τον φίλο που μόλις γνώρισε, μεταφέρεται στην πόλη και αναγκάζεται να υπάρξει μέσα σε μικρές και μεγάλες φυλακές, σε κλειστά δωμάτια, απαγορεύσεις, κανονισμούς συμπεριφοράς και εμφάνισης. Και εκείνη, παρότι “κομματιασμένη”, διεκδικεί το “ολόκληρο”. Και το “ολόκληρο” δεν είναι απλώς ένα μεγάλο σπίτι ή το δικό της σώμα, αλλά τα βουνά, η φύση, κάθε χώρος όπου κάποιος μπορεί να υπάρξει όπως θέλει. Νιώθω πως αυτό έχει κάτι το υπερβατικό, και αυτή η υπέρβαση μπορεί να εμπνεύσει».
«Η Χάιντι, παρότι “κομματιασμένη”, διεκδικεί το “ολόκληρο”. Και το “ολόκληρο” δεν είναι απλώς ένα μεγάλο σπίτι ή το δικό της σώμα, αλλά τα βουνά, η φύση, κάθε χώρος όπου κάποιος μπορεί να υπάρξει όπως θέλει. Νιώθω πως αυτό έχει κάτι το υπερβατικό, και αυτή η υπέρβαση μπορεί να εμπνεύσει».
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας μετά το «Προσοχή: Εκτελούνται έργα»;
«Με την εταιρεία θεάτρου Τροχιές, την ομάδα με την οποία φτιάξαμε το “Προσοχή: Εκτελούνται έργα”, σχεδιάζουμε την επόμενή μας παράσταση για το νέο έτος. Ως ηθοποιός θα παίξω στην παράσταση “Οξυγόνο” στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή, καθώς και στις «Πλιτς Πλατς Πλουτς» (σκηνοθεσία: Γιώργος Παύλου) και «Αφηγήτρια Ταινιών» (σκηνοθεσία: Νικόλας Λαμπάκης) στο ΠΛΥΦΑ».
Δείτε το τρέιλερ:
Info
«Προσοχή: Εκτελούνται έργα», Θέατρο Olvio, Ιερά Οδός 67 & Φαλαισίας 7, μετρό Κεραμεικός. Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Από 2 έως 17 Οκτωβρίου 2024, κάθε Τετάρτη και Πέμπτη, στις 21:15. Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: 14€ Κανονικό | 12€ Φοιτητικό, 65+ | 10€ Ανέργων, ΑΜΕΑ, Ομαδικό (με κράτηση στο τηλέφωνο 6984364843) | 8€ Ατέλεια (από το ταμείο). Προπώληση εισιτηρίων: www.more.com
Ταυτότητα παράστασης
Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Νοεμή Βασιλειάδου. Πρωτότυπο κείμενο – Έρευνα: Ομάδα Τροχιές. Δραματουργία: Νοεμή Βασιλειάδου, Χάρις Σερδάρη. Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Γρηγόρης Λιόλιος. Κίνηση: Μαίρη Γιαννούλα. Βοηθός σκηνοθεσίας: Χάρις Σερδάρη. Σύμβουλος δραματουργίας: Πάνος Δεληνικόπουλος. Σύμβουλος σκηνογραφίας/ενδυματολογίας: Μαρία Καραδελόγλου. Σχεδιασμός φωτισμών: Αθηνά Μπανάβα. Φωτογραφίες: Βαγγέλης Ευαγγελίου, Σταυρούλα Ντολοπούλου. Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Γιώτα Δημητριάδη. Παραγωγή: Εταιρεία Θεάτρου ΤΡΟΧΙΕΣ. Επί σκηνής: Δημήτρης Γούλιος, Μαρία Καραγκιοζίδου, Βασίλης Μπόγδανος, Χάρις Σερδάρη, Σοφία Στυλιανού και ο μουσικός Γρηγόρης Λιόλιος
