Φωτογραφίες: William Faithful
Υπάρχουν κάποια γεγονότα που είναι λες και γυρίζουν ένα γρανάζι και να μπαίνει σε λειτουργία ένας μηχανισμός που είναι ήδη έτοιμος μέσα σου και περιμένει. Όταν, πέρυσι το χειμώνα, η Νάντια Κοντογεώργη ανέλαβε από τον Γιάννη Βακαρέλη, καλλιτεχνικό διευθυντή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, δύο μουσικές παραστάσεις για όλη την οικογένεια, «O Xάυντν το ’σκασε!» και «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας», «ένιωθα τέτοια δημιουργικότητα και χαρά, τόσο πλήρης μετά από κάθε παράσταση και την επικοινωνία με τα παιδιά» όπως λέει σήμερα στο Marie Claire, ώστε το γρανάζι γύρισε, κλείνοντας τον πρώτο καλλιτεχνικό κύκλο της ζωής της -που «είχε και ένα κομμάτι ματαιοδοξίας το οποίο ικανοποίησα και είμαι ευτυχής γι’ αυτό»- και ανοίγοντας έναν καινούριο κύκλο, «στον οποίο αισθάνομαι ότι θέλω να διοχετεύσω όλη την ενέργεια που έχω λάβει στη ζωή μου».
Αφετηρία αυτής της διαδρομής, η νέα παιδική θεατρική παράστασή της, «Τα κλειδιά – για μια δυνατή ζωή» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Διαφορετική από ό,τι έχουμε δει μέχρι τώρα, καθώς η Νάντια εμπνέεται από το πολυμεταφρασμένο βιβλίο θεραπευτικών ιστοριών της Nancy Davis, Ph.D. «Therapeutic Stories that Teach and Heal».
Η ιδέα του έργου γεννήθηκε όταν η φίλη της Βάλια Καράγιωργα, ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος και ηθοποιός, επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από πολλά χρόνια σπουδών και εργασίας στη Νέα Υόρκη, και δημιουργήθηκε η ανάγκη «να συμπορευτούμε με έναν τρόπο». Όχημα έγιναν οι ιστορίες της Davis, τις οποίες η καταξιωμένη Αμερικανίδα ψυχολόγος «είχε γράψει, με σύμβολα και μύθους, ως κλινικό εργαλείο. Τις διάβαζε στους θεραπευόμενους, παιδιά και ενήλικες, στο τέλος της συνεδρίας, για να επαναπροσδιορίσουν τρόπους σκέψης και αντιμετώπισης καταστάσεων που μπορεί να τους έφερναν σε αδιέξοδο».
Η Αμερικανίδα ψυχολόγος Nancy Davis είχε γράψει τις ιστορίες της «με σύμβολα και μύθους, ως κλινικό εργαλείο. Τις διάβαζε στους θεραπευόμενους, παιδιά και ενήλικες, στο τέλος της συνεδρίας, για να επαναπροσδιορίσουν τρόπους σκέψης και αντιμετώπισης καταστάσεων που μπορεί να τους έφερναν σε αδιέξοδο».
Ιστορίες όπως το κόκκινο φορτηγό που για να το αγαπούν κουβαλάει τα βάρη των άλλων, «αλλά μαθαίνει ότι έτσι δεν μπορεί να αγαπήσει και να αγαπηθεί και να συσχετιστεί γιατί δεν επιτρέπει στους άλλους να κουβαλήσουν το φορτίο που τους αναλογεί και την ευθύνη αυτού». Ή όπως του δέντρου που τραυματίστηκε από μια ολέθρια καταιγίδα, αλλά τα κλαδιά που πέταξε μετά ήταν ακόμα πιο δυνατά («είναι πολύτιμο να μάθεις να θεραπεύεσαι»). Ή της Πρασινοσκουφίτσας, «που είδε το λύκο στο σπίτι της, μεταμφιεσμένο στη γιαγιά της, αλλά επειδή είχε λάβει την αγάπη από το σπίτι της ήξερε να ξεχωρίζει έναν λύκο από έναν άνθρωπο. Πόσοι έχουμε μεγαλώσει με γονείς που επειδή δεν ξέρουν να αγαπήσουν τον εαυτό τους λειτούργησαν κακοποιητικά και μετά αυτό το ψάχνουμε στους συντρόφους μας γιατί γνωρίσαμε την αγάπη ως τέτοια;».
Γύρω από αυτές τις ιστορίες αναπτύχθηκε μια καλλιτεχνική ομάδα-παρέα, με τον Αλέξανδρο Μποτίνη, aka Crazy Cello, «κλασικό τσελίστα, εξαιρετικό, με πολύ ισχυρή καλλιτεχνική προσωπικότητα, τον οποίο ενδιαφέρει πολύ η μουσική εκπαίδευση των παιδιών». Και με τον Στέφανο Δρουσιώτη, που συ-σκηνοθετεί με τη Νάντια, «κλασικό πιανίστα, σκηνοθέτη, φωτιστή – πρόσφατα έλαβε βραβείο στα διεθνή βραβεία χοροθεάτρου Bessie Awards στη Νέα Υόρκη, για τους φωτιστικούς σχεδιασμούς στην παράσταση “Traverse Orientation” του Δημήτρη Παπαϊωάννου, με τον οποίο συνεργάζονται εδώ και χρόνια. Οπότε αισθάνομαι ότι βάλαμε τα καλύτερα υλικά για να προσφέρουμε στα παιδιά ποίηση μέσα από την επιστημονικότητα, την κλασική μουσική και την πρόθεση -για μένα το σημαντικότερο, και στις σχέσεις και στην τέχνη- να τους δώσουμε ό,τι πιο φωτεινό μέσα μας». Ενώ μού δείχνει φωτογραφίες των μαγικών σκηνικών από τις πρόβες στο κινητό της, μου μιλάει για το άνοιγμα της παράστασης, με τον τσελίστα να ερμηνεύει ζωντανά «το κονσέρτο του Έντουαρντ Έλγκαρ. Με κάνει να ανατριχιάζω!».
«Αισθάνομαι ότι βάλαμε τα καλύτερα υλικά για να προσφέρουμε στα παιδιά ποίηση μέσα από την επιστημονικότητα, την κλασική μουσική και την πρόθεση -για μένα το σημαντικότερο, και στις σχέσεις και στην τέχνη- να τους δώσουμε ό,τι πιο φωτεινό μέσα μας».
Ευτυχώς, ζούμε σε μια εποχή όπου όλο και περισσότεροι παύουμε να θεωρούμε ταμπού τα θέματα ψυχικής υγείας και αρχίζουμε να μιλάμε ανοιχτά. «Έχουμε πληροφόρηση και την ευκαιρία να απολαύσουμε τα δώρα της επιστήμης της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής» όπως πιστεύει η Νάντια. Από την άλλη, ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά αντιμετωπίζουν σήμερα νέες ψυχικές προκλήσεις, όπως εκείνες των social media: «Βλέπω παιδιά ακόμα και πριν από το δημοτικό να παίρνουν πόζες στη φωτογράφιση, την έχουν πάει σε άλλο επίπεδο. Έφηβες κοπέλες να από-ταυτίζονται από τον πραγματικό τους εαυτό και να ταυτίζονται με την εικόνα που “πρέπει” να υπηρετήσουν – είναι η μετεξέλιξη των κοινωνικών ρόλων που μαθαίναμε εμείς από μικροί. Επίσης σήμερα είμαστε έκθετοι στη γνώμη του άλλου, του παράλλου και του παραλόγου. Είναι πολύ δύσκολο να αντισταθείς σε όλη αυτή την τρέλα.
»Δεν μου έχει συμβεί κάτι “χοντρό” στα social media αλλά δεν εκθέτω και πολλές πληροφορίες για εμένα, προσπαθώ να τα χρησιμοποιώ για να επικοινωνώ τη δουλειά μου και θέματα ψυχοεκπαίδευσης που με ενδιαφέρουν. Μπορεί κάποιες φορές να έχω έρθει σε επαφή με κριτικές ανθρώπων που δεν με ενδιαφέρουν και που γίνονται επιθετικοί, αλλά δεν θέλω να ενημερώνομαι γι’ αυτές. Παλιά είχα παρακολουθήσει μια συνέντευξη του Κώστα Βουτσά και σκεφτόμουν, ν’ αγιάσει το στόμα του! Πήγαιναν κάποιοι στα καμαρίνια του και του έλεγαν, ο τάδε είπε για εσένα, κι εκείνος απαντούσε, δεν θέλω να μου τα λέτε. Είναι αυτοπροστασία. Προσπαθώ να φροντίζω τον εαυτό μου.
«Παλιά είχα παρακολουθήσει μια συνέντευξη του Κώστα Βουτσά και σκεφτόμουν, ν’ αγιάσει το στόμα του! Πήγαιναν κάποιοι στα καμαρίνια του και του έλεγαν, ο τάδε είπε για εσένα, κι εκείνος απαντούσε, δεν θέλω να μου τα λέτε. Είναι αυτοπροστασία».
»Καθημερινά είμαστε έκθετοι σε ένα εκατομμύριο πράγματα, δεν χρειάζεται και να τσιγκλάμε τον εαυτό μας, να πηγαίνουμε στο τραύμα και να βγάζουμε το κακάδι για να ματώσουμε ξανά. Όπως επίσης καλό θα ήταν μέσα από ό,τι τραυματικό βιώνουμε όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλον. Μπορεί κάποια στιγμή να αλλάξει κι αυτό, αντί να τραυματίζουμε ο ένας τον άλλον να αρχίσουμε να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον, ελπίζω μόνο αυτό το μάθημα ζωής να μην έρθει μέσα από τον πόνο αλλά τη συλλογική χαρά».
Στις θετικές αλλαγές που ζούμε είναι και των προτύπων με τα οποία έρχεται σε επαφή η νεότερη γενιά παιδιών. Από τις σύγχρονες, δυναμικές και αυτάρκεις πριγκίπισσες της Disney, τη φεμινιστική εκδοχή της «Barbie» και τις αληθινές «Ιστορίες της Καληνύχτας για Επαναστάτριες» των Φραντσέσκα Καβάλο και Έλενα Φαβίλι μέχρι την «Πρασινοσκουφίτσα» της νέας παράστασης της Νάντιας.
«Μεγάλωσα με πρότυπα, από τα παραμύθια, γυναίκες αδύναμες, που έπρεπε να σωθούν από έναν άντρα ανώτερο κοινωνικά, οικονομικά… εντάξει, ευτυχώς έχουμε φύγει από αυτό, έχουμε φύγει από την ανάγκη να φιλήσουμε χίλιες φορές τον βάτραχό μας μπας και γίνει πρίγκιπας, ευελπιστώ δηλαδή. Έχουμε αρχίσει να επαναπροσδιορίζουμε τους κοινωνικούς ρόλους που αν δεν αποτινάξουμε δεν θα μπορέσουμε στ’ αλήθεια να συσχετιστούμε. Και εμείς και ο σύντροφός μας μαχόμαστε με τους ανθρώπους που κουβαλάμε στο κεφάλι μας, τη μαμά μας, τον μπαμπά μας, την κοινωνία, έχουμε φορέσει χιλιάδες ασπίδες που μέχρι να φύγουν, να γυμνωθούν τα σώματα, να αναγνωρίσουμε τη δική μας αλήθεια και να νιώσουμε καλά με αυτήν, έχει χαθεί η ζωή.
«Μαχόμαστε με τους ανθρώπους που κουβαλάμε στο κεφάλι μας, τη μαμά μας, τον μπαμπά μας, την κοινωνία, έχουμε φορέσει χιλιάδες ασπίδες που μέχρι να φύγουν, να γυμνωθούν τα σώματα, να αναγνωρίσουμε τη δική μας αλήθεια και να νιώσουμε καλά με αυτήν, έχει χαθεί η ζωή».
»Μπήκε το σκηνικό, φορέσαμε τα κοστούμια μας και τώρα βλέπουμε ότι θέλουμε να πούμε άλλα λόγια και να παίξουμε αλλιώς το ρόλο. Θέλει προσπάθεια, αλλά δεν είναι ακατόρθωτο. Έχω κάνει πολύ μεγάλη πρόοδο μέσα στα χρόνια. Ως μια γυναίκα στα σαράντα ανύπαντρη, χωρίς οικογένεια, η αυτοεκπλήρωσή μου έχει να κάνει μόνο με το πώς βιώνω τη ζωή μου. Παρατηρώ όμως ένα κομμάτι κοινό στους ανθρώπους: ότι από κάποια ηλικία και μετά θέλεις να προσφέρεις στην επόμενη γενιά, είτε μέσα από ένα παιδί είτε μέσα από τη δουλειά σου».
Η Νάντια δηλώνει «ευτυχής» που ζει την αναθεώρηση των κοινωνικών ρόλων και στερεοτύπων που κουβαλάμε, «που αρχίζουμε να αποτινάσσουμε τις ασπίδες, και θέλω να δω πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, αν θα καταφέρουμε να φτάσουμε στην ευτοπική κατάσταση στην οποία θα μπορούμε να συνδεθούμε με ελεύθερη αγάπη. Αυτός είναι ο κόσμος που ονειρεύομαι».
«Ως μια γυναίκα στα σαράντα ανύπαντρη, χωρίς οικογένεια, η αυτοεκπλήρωσή μου έχει να κάνει μόνο με το πώς βιώνω τη ζωή μου. Παρατηρώ όμως ένα κομμάτι κοινό στους ανθρώπους: ότι από κάποια ηλικία και μετά θέλεις να προσφέρεις στην επόμενη γενιά, είτε μέσα από ένα παιδί είτε μέσα από τη δουλειά σου».
Μέχρι να έρθει αυτός ο κόσμος, η Νάντια έχει γεμίσει τις τσέπες της με αρκετά ψυχικά εργαλεία. «Με έχει βοηθήσει η ψυχοθεραπεία. Δεν είναι πάντα και δεν είναι για όλους και δεν είναι πανάκεια αλλά για εμένα έχει λειτουργήσει πάρα πολύ και όσες φορές έχω πάει μετά από πολύ καιρό να ζητήσω βοήθεια έχω μετανιώσει που δεν το έκανα νωρίτερα. Με βοηθούν επίσης τα βιβλία και η τέχνη, δεν το συζητώ. Και ο διαλογισμός – ευελπιστώ κάποια στιγμή να βγάλω στον αέρα ένα site γι’ αυτόν!». Άρχισε να κάνει διαλογισμό στη διάρκεια της καραντίνας και πλέον δεν μπορεί να φανταστεί τη ζωή της χωρίς τον διαλογισμό. «Αν δεν διαλογιστώ ένα πρωί βλέπω τα αποτελέσματα: αγχώνομαι, λειτουργώ σπασμωδικά. Με φέρνει σε επαφή με την εσωτερική ηρεμία μου, με τις καθαρές ψυχικές επιθυμίες μου, ώστε τουλάχιστον ένα από τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού να μην είναι το στρες. Είναι ένα μεγάλο δώρο, τον συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όποιον γοητεύεται έστω και ελάχιστα από αυτόν, με οφέλη που αποδεικνύονται και επιστημονικά».
«Αν δεν διαλογιστώ ένα πρωί βλέπω τα αποτελέσματα: αγχώνομαι, λειτουργώ σπασμωδικά. Με φέρνει σε επαφή με την εσωτερική ηρεμία μου, με τις καθαρές ψυχικές επιθυμίες μου, ώστε τουλάχιστον ένα από τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού να μην είναι το στρες».
Και φυσικά ένα τεράστιο στήριγμά της είναι η σκυλίτσα της, Λόβετ, που σε μια πρόσφατη ανάρτησή της στο Instagram, όπου παίζουν παρέα, αποκαλεί «τη δική μου μορφή ευτυχίας». «Πρόσφατα ήμουν με φίλους που έχουν κι αυτοί σκυλάκι και η δικιά μου είχε πάθει παροξυσμό με διάφορα μπαλάκια του τένις εκεί. Κάποια στιγμή τής λέει η φίλη μου για πλάκα, θέλω να εστιάσεις στο παρόν, να μη φεύγει ο νους σου αλλού! Στην πραγματικότητα τα σκυλιά είναι τόσο παρόντα όσο ήμασταν εμείς ως παιδιά, που μπορούσαμε να ρουφήξουμε τη στιγμή με όλες μας τις αισθήσεις χωρίς να χαονόμαστε στους φόβους και τις σκέψεις για το παρελθόν και το μέλλον. Μου δίνει καθημερινά μαθήματα ζωής και της είμαι ευγνώμων. Όταν τη φέρνω στις πρόβες η ψυχολογία μου είναι τελείως διαφορετική, γιατί έχω μαζί μου ένα πλάσμα που είναι καθαρή αγάπη».
Σε αυτή τη σεζόν συμμετέχεις και σε ένα μιούζικαλ στην Εθνική Λυρική Σκηνή, το «Into the woods» του Stephen Sondheim.
«Έχει γίνει και ταινία από την Disney, με τη Meryl Streep. O Sondheim πήρε τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ και τους έδωσε “ενήλικη” συνέχεια: Για παράδειγμα η Σταχτοπούτα ναι μεν παντρεύεται τον πρίγκιπα αλλά ο πρίγκιπας είναι συναισθηματικά μη διαθέσιμος. Μιλάει για την εκπλήρωση των επιθυμιών, για το τι πραγματικά θέλει κάποιος στη ζωή του, για το να αντέξουμε την αλήθεια και να προχωρήσουμε. Είναι μάλλον η χρονιά της απομυθοποίησης, που είναι πάντα επώδυνη αλλά και ωφέλιμη. Όλοι θέλουμε να ζούμε στα παραμύθια και πολλές φορές χάνουμε χρόνο εθελοτυφλώντας σε καταστάσεις που μπορεί να μας δίνουν ασφάλεια αλλά παρατείνουν ό,τι μάς τρώει, μας καταστρέφει, μέχρι να μην μπορεί πια να αντέξει η ψυχή, το σώμα.
«Όλοι θέλουμε να ζούμε στα παραμύθια και πολλές φορές χάνουμε χρόνο εθελοτυφλώντας σε καταστάσεις που μπορεί να μας δίνουν ασφάλεια αλλά παρατείνουν ό,τι μάς τρώει, μας καταστρέφει, μέχρι να μην μπορεί πια να αντέξει η ψυχή, το σώμα».
»Θα ήθελα ιδανικά περισσότεροι παραγωγοί να παίρνουν το ρίσκο και να επενδύουν στο μιούζικαλ και σε καλλιτέχνες που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί αλλά μπορούν να υπηρετήσουν αυτό το είδος. Όπως συμβαίνει στο “Into the woods”, όπου στα παρασκήνια τους σταύρωνα όλους, σαν τη γιαγιά μου, γιατί ο ένας είναι πιο ταλαντούχος από τον άλλο. Σε μια τέτοια σύμπτωση ταλέντου δημιουργούνται αυτές οι στιγμές ποιητικότητας και μαγείας για τις οποίες παλεύουμε όλοι στην τέχνη και στη ζωή».
Φέτος επίσης ανέλαβε υπεύθυνη Κατεύθυνσης Μιούζικαλ στο Ωδείο Athenaeum, σε ένα πλούσιο πρόγραμμα σπουδών, «ένα ετήσιο masterclass για επαγγελματίες στο οποίο είναι λες και φροντίζω εμένα στα 19 χρόνια μου, που έψαχνα τι θα κάνω με το μιούζικαλ στην Ελλάδα, σε ποια σχολή χορού θα πάω, που θα κάνω μαθήματα τραγουδιού. Ό,τι μου έχει χρειαστεί ως εργαλείο στο μιούζικαλ το έβαλα σε αυτό το πρόγραμμα».
Από την εμπειρία σου στην τηλεόραση, το «Dot» και το «Φλερτ», τι κρατάς και τι άφησες πίσω;
«Στο “Dot” έκανα τη στήλη με τα θέματα της ψυχολογίας, που πάντα με ενδιαφέρουν, είχαμε θέματα για το θέατρο και συνεντεύξεις με ανθρώπους που εκτιμάμε και ταυτόχρονα ήμουν με τον καλύτερό μου φίλο, τον Μίνω Θεοχάρη, οπότε ήταν αρκετά ξεκούραστο ψυχικά και το αποχαιρέτησα με ευγνωμοσύνη. Επίσης δεν είχε τη δυσκολία του καθημερινού live, όπως στο “Φλερτ”, αλλά ούτε την ηδονή του. Στο “Φλερτ” συμμετείχα πολύ στη διαμόρφωση του περιεχόμενου αλλά ήταν για μένα μια βουτιά στα βαθιά γιατί δεν είχα ξανακάνει παρουσίαση. Ήταν ένα καθημερινό μαγκαζίνο εν μέσω κορονοϊού, εν μέσω δύσκολων συνθηκών, και είμαι περήφανη γιατί δεν πρόδωσα ποτέ τον εαυτό μου.
«Για μένα η τηλεόραση είναι μέσο σύνδεσης και επικοινωνίας. Για άλλους είναι μέρος επαγγελματικής αυτοπραγμάτωσης και κυνήγι νούμερων, το οποίο καταλαβαίνω αλλά δεν αποτελεί κομμάτι του δικού μου τρόπου σκέψης».
»Για μένα η τηλεόραση είναι μέσο σύνδεσης και επικοινωνίας. Για άλλους είναι μέρος επαγγελματικής αυτοπραγμάτωσης και κυνήγι νούμερων, το οποίο καταλαβαίνω αλλά δεν αποτελεί κομμάτι του δικού μου τρόπου σκέψης. Οπότε έκανα το ταξίδι μου στο μέσο, κατέβηκα από αυτό, και αν έρθει ξανά κάτι ωραίο θα ανεβώ πάλι, θα πάω στον επόμενο σταθμό και η ζωή θα προχωρήσει».
Info
«Τα κλειδιά – για μια δυνατή ζωή», κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 12:00, Θέατρο του Νέου Κόσμου, Κεντρική Σκηνή, Αντισθένους 7 & Θαρύπου. Τιμές εισιτηρίων : 12€ γενική είσοδος, προπώληση: www.more.com
Ταυτότητα της παράστασης
Ιδέα – Eρμηνεία: Νάντια Κοντογεώργη. Μουσική επιμέλεια και ερμηνεία: Αλέξανδρος Μποτίνης, τσέλο. Σκηνοθεσία: Στέφανος Δρουσιώτης – Νάντια Κοντογεώργη. Μετάφραση – Δραματουργική επεξεργασία- Επιστημονική επιμέλεια: Βάλια Καράγιωργα, MD. Σκηνικά – Κοστούμια: Μαίρη Τσαγκάρη. Σχεδιασμός φωτισμών: Στέφανος Δρουσιώτης. Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας. Συγγραφέας πρωτότυπου κειμένου «Therapeutic Stories that Teach and Heal»: Nancy Davis, Ph.D.
Ευχαριστούμε το Wall Street Athens (Ελπίδος 2 &, Δημ. Γούναρη, Αγ. Παρασκευή) για τη φιλοξενία της φωτογράφισης.
