Ακόμα και αν δεν υπάρχει άνθρωπος στον πλανήτη που να μην έχει έστω ακουστά το όνομα της Μαρία Μοντεσσόρι, της Ιταλίδας που στα τέλη του 19ου αιώνα έφερε μια τομή στην παγκόσμια εκπαίδευση, λιγότερο γνωστή είναι η προσωπική ζωή της, την οποία η ίδια προσπαθούσε να προστατεύσει πάση θυσία. Μια από τις μεγαλύτερες, αν όχι η μεγαλύτερη, θυσία ήταν η απόφασή της να αποχωριστεί τον νεογέννητο, εκτός γάμου, γιο της. Αυτή είναι μια από τις αληθινές πτυχές της ζωής της, που αναδεικνύει το μυθιστόρημα «Μαρία Μοντεσσόρι. Δασκάλα μιας νέας εποχής» της Λάουρα Μπαλντίνι (εκδ. Πατάκη).
Ο Μάριο Μοντεσσόρι, όπως ονομάστηκε ο γιος της, υπήρξε καρπός της ερωτικής σχέσης της με έναν συνάδελφό της γιατρό, τον Τζουσέπε Μοντεζάνο, τον οποίο δεν αποφάσισε ποτέ να παντρευτεί γιατί φοβόταν ότι, σύμφωνα με τα ήθη και τα στερεότυπα της εποχής, μετά τον γάμο θα έπρεπε να εγκαταλείψει την καριέρα της.
Μιας καριέρας που, όπως διαβάζουμε και στο βιβλίο, είχε ξεκινήσει ιδιαίτερα δυναμικά: Ως απόφοιτος της ανδροκρατούμενης στις μέρες της ιατρικής σχολής, η Μοντεσσόρι άρχισε να εργάζεται στη λεγόμενη Ορθοφρενική Σχολή της Ρώμης, όπου παιδιά με νοητική υστέρηση, ασθένειες και αναπηρίες είχαν εγκαταλειφθεί σε ένα περιβάλλον στερημένο από τα ερεθίσματα που διαφορετικά θα τους επέτρεπαν να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους. Η Μοντεσσόρι επέμενε να αρχίσει να τα φέρνει σε επαφή με παιχνίδια δικής της έμπνευσης, και σύντομα δικαιώθηκε, βλέποντάς τα να εξελίσσονται και να μεταμορφώνονται μέρα με τη μέρα. Η επιτυχία της ταξίδεψε εκτός των συνόρων. Άρχισε να ταξιδεύει και να παραθέτει ομιλίες για τη σημασία της εκπαίδευσης σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, αλλά και για τα γυναικεία δικαιώματα.
Ως απόφοιτος της ανδροκρατούμενης στις μέρες της ιατρικής σχολής, η Μοντεσσόρι άρχισε να εργάζεται στη λεγόμενη Ορθοφρενική Σχολή της Ρώμης, όπου παιδιά με νοητική υστέρηση, ασθένειες και αναπηρίες είχαν εγκαταλειφθεί σε ένα περιβάλλον στερημένο από τα ερεθίσματα που διαφορετικά θα τους επέτρεπαν να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους.
Στην Ορθοφρενική Σχολή της Ρώμης γνώρισε τον Μοντεζάνο, μια σχέση που παρέμεινε μυστική, υπό τον όρο ότι κανένας δεν θα παντρεύονταν άλλον. Τελικά ο Μοντεζάνο παντρεύτηκε μια άλλη γυναίκα, μια απόφαση που η Μοντεσσόρι ερμήνευσε σαν προδοσία. Μετά τη γέννηση του γιου τους, εμπιστεύτηκε το παιδί για τα πρώτα χρόνια της ζωής του σε μια ανάδοχο που ζούσε στην ιταλική επαρχία. Από τη στιγμή όμως που επανασυνδέθηκε μαζί του, στην εφηβεία του, έγιναν αχώριστοι. Ο Μάριο εξελίχθηκε σε αφοσιωμένος βοηθός της μητέρας του, ένα έργο που συνεχίστηκε και από τον δικό του γιο, και εγγονό της σπουδαίας παιδαγωγού, Μάριο Τζούνιορ.
Οι επόμενες γενιές της οικογένειας διατήρησαν τη μοντεσσοριανή παράδοση και συνέχισαν να τη διαδίδουν ανά τον πλανήτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν παντρεύτηκε ο Μάριο, στις ΗΠΑ, άνοιξε με τη σύζυγό του ένα ονομαστό μοντεσσοριανό σχολείο στην Καλιφόρνια. Μαζί της απέκτησε τέσσερα παιδιά, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο Μάριο Τζούνιορ.
Ο Μάριο σύστησε επίσης με τη μητέρα του την Association Montessori International, με στόχο τη διατήρηση της μοντεσσοριανής κληρονομιάς. Έγινε διευθυντής της, μια θέση που υπηρέτησε πιστά μέχρι το δικό του τέλος. Ακόμα και μετά τον δεύτερο γάμο του, με την Έιντα Πίρσον, συνέχισαν από κοινού να υποστηρίζουν τη Μαρία Μοντεσσόρι και τη μέθοδό της.
Όταν παντρεύτηκε ο Μάριο, στις ΗΠΑ, άνοιξε με τη σύζυγό του ένα ονομαστό μοντεσσοριανό σχολείο στην Καλιφόρνια. Μαζί της απέκτησε τέσσερα παιδιά, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο Μάριο Τζούνιορ.
Η Λάουρα Μπαλντίνι στο βιβλίο της, μια μυθιστορηματική βιογραφία όπου η πλειονότητα των χαρακτήρων είναι υπαρκτά πρόσωπα, εστιάζει στην πρώιμη περίοδο της καριέρας της Μαρία Μοντεσσόρι και στην ερωτική σχέση της με τον Μοντεζάνο – παραδίδοντάς μας ένα μεστό ανάγνωσμα, που μας συστήνει εκ νέου την εμβληματική παιδαγωγό, ως μια νέα, δυναμική, πανέξυπνη γυναίκα, η οποία επίσης μπορούσε να ερωτευτεί παθιασμένα.
Ίσως σήμερα μάς φαίνεται αδιανόητο, και αντιφατικό προς την επαγγελματική διαδρομή της Μοντεσσόρι, το γεγονός ότι αποχωρίστηκε τον μοναχογιό της στα πρώτα, κρίσιμα χρόνια του, αλλά αδιανόητες ήταν και οι πιέσεις που δεχόταν από την κοινωνία της εποχής της. Κατά κάποιον τρόπο, φαίνεται να βρέθηκε αντιμέτωπη με το δίλημμα ανάμεσα στη φροντίδα του γιου της και άπειρων άλλων παιδιών, τα οποία μαράζωναν κλεισμένα σε κλινικές και ιδρύματα. Τουλάχιστον για το δικό της παιδί είχε το περιθώριο της επιλογής του σπιτιού όπου θα μεγάλωνε.
Κατά κάποιον τρόπο, φαίνεται να βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα ανάμεσα στη φροντίδα του γιου της και άπειρων άλλων παιδιών, τα οποία μαράζωναν κλεισμένα σε κλινικές και ιδρύματα. Τουλάχιστον για το δικό της παιδί είχε το περιθώριο της επιλογής του σπιτιού όπου θα μεγάλωνε.
Για τις προκλήσεις της έρευνας που προηγήθηκε της συγγραφής του βιβλίου η Λάουρα Μπαλντίνι έγραψε στον επίλογό του: «[Η Μαρία Μοντεσσόρι] Ήταν μια λαμπερή προσωπικότητα, με μαχητικό πνεύμα, και μια εξαιρετική ομιλήτρια. Στη βιογραφία της συναντάμε όμως και κενά. Το πιο αξιοσημείωτο είναι αναμφίβολα η κρυφή γέννηση του γιου της, Μάριο. Η ίδια έδινε ως χρόνο της γέννησής του το 1898, αλλά τόσο η Rita Kramer όσο και η Marjan Schwegman [βιογράφοι της] αμφισβητούν αυτή τη χρονολογία στα βιβλία τους. Το 1898 ήταν μια χρονιά κατά την οποία η Μαρία είχε σχεδόν αδιάκοπα τα φώτα της δημοσιότητας στραμμένα πάνω της, ταξίδεψε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Ευρώπης και έδωσε πολυάριθμες διαλέξεις. Μόλις το 1902, αποσύρθηκε για ένα παρατεταμένο διάστημα σε μια μονή, με το πρόσχημα ότι θα έγραφε εκεί το πρώτο της βιβλίο. Παρ’ όλα αυτά, το πιο πιθανό είναι πως η πραγματική αιτία ήταν η γέννηση του γιου της».
