Αν ανήκετε στη γενιά των millennials, και ακόμα περισσότερο στην generation X, ίσως προλάβατε κάποιον που αποκαλούσε «μικιμάους» όλες τις ταινίες κινουμένων σχεδίων και τα κόμικς, ανεξαιρέτως. Από τότε έχει μπει πολύ νερό στ’ αυλάκι, τα στερεότυπα ανατρέπονται το ένα μετά το άλλο και η διεθνής, αλλά και ελληνική, παραγωγή εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα αριστουργήματα, επιβεβαιώνοντας ότι το animation δεν έχει όρια, ούτε στη θεματολογία του ούτε στις τεχνικές του ούτε στο κοινό του.
Μια πανοραμική εικόνα των καλύτερων παραγωγών animation διεθνώς μάς δίνει κάθε χρόνο το Animasyros. Το φετινό, 16ο κατά σειρά Διεθνές Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων επιστρέφει στη Σύρο από τις 26 Σεπτεμβρίου έως την 1η Οκτωβρίου και, ενώ μετράμε αντίστροφα, μια πρώτη γεύση μάς δίνει η διευθύντριά του, Μαρία Ανεστοπούλου.
«Η κύρια θεματική του φετινού φεστιβάλ είναι η “Ανιμέισον και Αρχαία Ελλάδα”, που διατρέχει όλους τους πυλώνες του. Μάλιστα σε αυτό το πλαίσιο θα προβληθούν και τρεις ελληνικές ταινίες – η μία, της Κατερίνας Αθανασοπούλου, “Αποδημία”, έχει τιμηθεί με το διεθνές βραβείο Lumen. Στο πρόγραμμα της Αγοράς παρουσιάζουμε δύο πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Το πρώτο είναι μια έρευνα του Γιώργου Σοφιανού, ενός μεγάλου Έλληνα καλλιτέχνη και animator και καθηγητή στο Παρίσι, που έχει προσπαθήσει να αποδείξει ότι η ζωφόρος του Παρθενώνα είναι το πρώτο animation στην ιστορία. Το δεύτερο είναι θα έχουμε μαζί μας δύο πραγματικούς θρύλους, τους βετεράνους animators της Disney John Musker και Ron Clements, που ανάμεσα στις ταινίες τους είναι και “Οι περιπέτειες του Ηρακλή”. Θα κάνουν μια παρουσίαση για τη δημιουργία της ταινίας και τις εμπειρίες τους από την Ελλάδα, αλλά και θα μιλήσουν για το πώς η δύναμη και η ομορφιά της Ελλάδας, με τις τέχνες και τη μυθολογία της, ενέπνευσε την Disney».
Το Animasyros 2023 προτείνει, επίσης, ένα μεγάλο αφιέρωμα στον κινηματογράφο της Ιβηρικής Χερσονήσου και της Λατινικής Αμερικής με τίτλο «La Animaciόn Iberoamericana»: «Σε αυτές τις χώρες έχουμε εντοπίσει εδώ και πάνω από οκτώ χρόνια μια τεράστια δυναμική ανάπτυξης του animation – και, τα τελευταία δύο-τρία, μια έκρηξη στην παραγωγή τους. Ένα διεθνές μομέντουμ που επισφραγίστηκε με την εμπλοκή και το πάθος του Guillermo del Toro και την ταινία του “Πινόκιο”. Δημιουργήσαμε λοιπόν τρία προγράμματα, το ένα με τις ταινίες που λάβαμε, το δεύτερο σε συνεργασία με το φεστιβάλ Cinanima της Πορτογαλίας και το τρίτο σε συνεργασία με ένα εξαιρετικό φεστιβάλ της Καταλονίας, το Animac Lleida, με την υποστήριξη των Πρεσβειών της Πορτογαλίας και της Ισπανίας στην Ελλάδα και του Ινστιτούτου Θερβάντες».
«Θα έχουμε μαζί μας δύο πραγματικούς θρύλους, τους βετεράνους animators της Disney John Musker και Ron Clements, που ανάμεσα στις ταινίες τους είναι και “Οι περιπέτειες του Ηρακλή”. Θα κάνουν μια παρουσίαση για τη δημιουργία της ταινίας και τις εμπειρίες τους από την Ελλάδα».
Στο πλαίσιο του «La Animaciόn Iberoamericana» θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε την βραβευμένη με Goya γαλλο-ισπανική ταινία «Unicorn Wars» του Alberto Vázquez σε πανελλαδική πρεμιέρα, το «Mironins», παρουσία του σκηνοθέτη Mikel Mas Bilbao, μια ταινία που ζωντανεύει έργα του διάσημου Ισπανού ζωγράφου Joan Miró και που θα αγαπήσουν σίγουρα οι μικροί – αλλά και όχι μόνο! – φίλοι του Φεστιβάλ, τη σουρεαλιστική «La Otra Forma» του Diego Felipe Guzman από την Κολομβία και τη νέα ταινία του προτεινόμενου για Όσκαρ Alê Abreu, «Perlimps», σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αρχαίας Ολυμπίας για παιδιά και νέους.
Η ενεργή παρουσία της Μαρίας Ανεστοπούλου στον κινηματογράφο, σε συνεργασία με τον πρόεδρο του Animasyros, Βασίλη Καραμητσάνη, άρχισε από ένα άλλο φεστιβάλ, που συνδιοργάνωσαν από το 2003 έως το 2008 στην Αθήνα, το Platforma Video, αφιερωμένο στον ανεξάρτητο κινηματογράφο σε βίντεο. «Κάποια στιγμή αυτό το φεστιβάλ μεγάλωσε πολύ και, μέσα από τις ταινίες που λαμβάναμε, είδαμε ότι το animation ήταν σε πολύ μεγάλη ανάπτυξη». Έτσι γεννήθηκε το Animasyros, που το 2008 παρέλαβε τη σκυτάλη από το Platforma Video και έπλευσε για Σύρο, «η οποία επελέγη για την καταπληκτική σχέση της με τον πολιτισμό και για την ιστορία της. Και το ίδιο το νησί και οι αρχές του αγκάλιασαν την ιδέα από την αρχή».
Το Animasyros παρέλαβε το 2008 τη σκυτάλη από το Platforma Video και έπλευσε για Σύρο, «η οποία επελέγη για την καταπληκτική σχέση της με τον πολιτισμό και για την ιστορία της. Και το ίδιο το νησί και οι αρχές του αγκάλιασαν την ιδέα από την αρχή».
Μέσα από το Animasyros η Μαρία Ανεστοπούλου άρχισε να εξερευνά όλο και πιο βαθιά τον θαυμαστό κόσμο του animation, όπου ανακάλυψε «μια πάρα πολύ φιλόξενη ελληνική και διεθνή κοινότητα». Από την αρχή το φεστιβάλ έδωσε, φυσικά, έμφαση στην παρουσίαση των Ελλήνων animators και καθώς ενισχύεται η δημιουργία τους με το πέρασμα των χρόνων, ενισχύεται και η παρουσία τους στο Animasyros. «Δημιουργήσαμε ένα ξεχωριστό τμήμα για τους Έλληνες δημιουργούς, το οποίο από το 2016 έγινε διαγωνιστικό. Το βραβείο απονέμεται από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου μαζί με τη Hellas Film. Στο διαγωνιστικό τμήμα εντάσσονται και τα greek animation talks, όπου φέτος η διάσημη Βρετανίδα animator Joanna Quinn και ο συνεργάτης της και σεναριογράφος Les Mills, που έχουν προταθεί για Όσκαρ, θα συνομιλήσουν με όλους τους σκηνοθέτες που συμμετέχουν στο ελληνικό διαγωνιστικό πρόγραμμα».
«Φέτος η διάσημη Βρετανίδα animator Joanna Quinn και ο συνεργάτης της και σεναριογράφος Les Mills, που έχουν προταθεί για Όσκαρ, θα συνομιλήσουν με όλους τους σκηνοθέτες που συμμετέχουν στο ελληνικό διαγωνιστικό πρόγραμμα».
«Το animation είναι ένα “ακριβό” κινηματογραφικό είδος, αλλά σιγά σιγά οι Έλληνες δημιουργοί βρίσκουν το δρόμο τους μέσα από τις χρηματοδοτήσεις» εξηγεί η διευθύντρια του φεστιβάλ. «Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου δίνει και κάποια επιπλέον μόρια για τη χρηματοδότηση ταινιών animation. Επίσης κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, που αναδεικνύει και το Animasyros, είναι το άνοιγμα της ελληνικής κοινότητας σε συμπαραγωγές. Φέτος δημιουργήσαμε και ειδικά speed dating sessions, με την υποστήριξη του Enterprise Greece, όπου Έλληνες δημιουργοί έχουν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με παραγωγούς και σκηνοθέτες από το εξωτερικό, ώστε να αναπτύξουν την ιδέα τους, να πάρουν κατευθύνσεις και πιθανόν να αρχίσουν συνέργειες».
Αναρωτιέμαι αν το animation βρίσκεται σε μειονεκτική θέση από άποψη διανομής στις αίθουσες. «Για τις ταινίες μεγάλου μήκους θεωρώ ότι έχει αρχίσει σιγά σιγά να υπάρχει ενδιαφέρον από πολλούς διανομείς. Όμως οι ταινίες μικρού μήκους προβάλλονται μόνο μέσα από τα φεστιβάλ. Γι’ αυτό και από τις 270 ταινίες που παρουσιάζουμε φέτος, οι 261 είναι μικρού μήκους και δεν θέτουμε ως όρο να είναι πρεμιέρες».
Τα κριτήρια με τα οποία γίνεται η επιλογή των ταινιών, μικρού και μεγάλου μήκους, από το Animasyros είναι η «καλλιτεχνική και τεχνική αρτιότητα και ένα σενάριο το οποίο θα μπορέσει να μιλήσει στο θεατή. Μας ενδιαφέρει επίσης να εκπροσωπούνται όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες και τεχνικές animation, όπως στο χέρι, με κούκλες, με άμμο… Επιδιώκουμε πολυφωνία, συμπεριληπτικότητα. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχουμε θεσμοθετήσει ειδικό διαγωνιστικό πρόγραμμα με ταινίες με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο: δεν είμαστε οι μόνοι που το κάνουμε στον κόσμο, αλλά δεν το βρίσκεις εύκολα σε φεστιβάλ animation διεθνώς».
Φυσικά, ο στόχος της συμπεριληπτικότητας επεκτείνεται και στη γυναικεία εκπροσώπηση: «Διεθνώς οι animators έχουν οργανωθεί ώστε να εκπροσωπούνται ισότιμα οι γυναίκες – έχουμε πολύ σπουδαίες δημιουργούς. Εμείς προσπαθούμε να προβάλλουμε όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες. Επιπλέον φέτος, στην Αγορά, έχουμε ένα round table αφιερωμένο στη γυναικεία δημιουργικότητα στο animation».
«Διεθνώς οι animators έχουν οργανωθεί ώστε να εκπροσωπούνται ισότιμα οι γυναίκες – έχουμε πολύ σπουδαίες δημιουργούς. Εμείς προσπαθούμε να προβάλλουμε όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες. Επιπλέον φέτος, στην Αγορά, έχουμε ένα round table αφιερωμένο στη γυναικεία δημιουργικότητα στο animation».
Ευτυχώς έχουμε αφήσει πίσω μας την εποχή που τα πρότυπα των γυναικείων χαρακτήρων στο animation ήταν, σε μεγάλο βαθμό, όμορφες και ανυπεράσπιστες πριγκίπισσες. Κι αυτό αφορά και τις παιδικές ταινίες κινουμένων σχεδίων και εκείνες που απευθύνονται σε ενήλικες. «Το animation ένα πάρα πολύ άμεσο κινηματογραφικό είδος που μεταφέρει μηνύματα με πολύ διεισδυτικό τρόπο. Ακουμπά τα σύγχρονα ζητήματα και είναι πρωτοπόρος στην ανατροπή των στερεοτύπων». (Ποιος μπορεί να ξεχάσει, αλήθεια, το αριστούργημα «Περσέπολις»;)
Πλέον η Μαρία Ανεστοπούλου είναι και παραγωγός animation, μιας ταινίας αφιερωμένη στην Ερμούπολη, την πρωτεύουσα της Σύρου που εδώ και δεκαέξι χρόνια φιλοξενεί άλλωστε μια από τις πιο συναρπαστικές καλλιτεχνικές διαδρομές της ζωής της, αν όχι την πιο συναρπαστική. Προβλήθηκε από την Cosmote TV και έγινε η πρώτη μιας σειράς ταινιών σε συμπαραγωγή με την Cosmote TV, με τίτλο «Τόποι Ελληνισμού», καθώς είναι αφιερωμένες σε πόλεις που έπαιξαν «σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση του νέου ελληνικού κράτους. Οι δύο πρώτες είναι η Ύδρα -αυτή η ταινία υποστηρίζεται επίσης από την Περιφέρεια Αττικής και την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Ύδρας- και το Μεσολόγγι».
«Το animation ένα πάρα πολύ άμεσο κινηματογραφικό είδος που μεταφέρει μηνύματα με πολύ διεισδυτικό τρόπο. Ακουμπά τα σύγχρονα ζητήματα και είναι πρωτοπόρος στην ανατροπή των στερεοτύπων».
Εσάς ποιες ταινίες animation σας καθόρισαν, είτε ως παιδί είτε ως ενήλικα;
«Ως παιδί έβλεπα πάρα πολύ animation και διάβαζα αρκετά κόμικς. Όμως τις ταινίες που με καθόρισαν τις είδα σε μεγαλύτερη ηλικία, με ωριμότητα και διαφορετικό κριτήριο. Η μία είναι η “Coraline” του Studio Laika, που είχαμε παίξει σε πρεμιέρα στο Animasyros, και η δεύτερη η “Spirited Away” του Hayao Miyazaki, τον οποίο φυσικά υπερλατρεύω. Δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος που όχι απλά να μην τον σκέφτεται με σεβασμό αλλά να μη μένει σχεδόν εμβρόντητος μπροστά στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα όλων των ταινιών του. Περιμένουμε τη διανομή της νέας του ταινίας στην Ελλάδα, που εικάζεται ότι θα είναι η τελευταία του».
Άλλα highlights του Animasyros 2023:
-Η ταινία «Nayola» του José Miguel Ribeiro, μια συμπαραγωγή τεσσάρων χωρών (Πορτογαλία, Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία) βραβευμένη σε σπουδαία φεστιβάλ ανά τον κόσμο, παρουσιάζεται σε πανελλαδική πρεμιέρα, παρουσία των συντελεστών, ανοίγοντας την αυλαία του φεστιβάλ. Στην ιστορία τριών γυναικών που μαστίζονται από τον 25ετή εμφύλιο πόλεμο της Αγκόλα διαπλέκονται η πολιτική και το προσωπικό βίωμα, το παρελθόν και το παρόν.
-Η βραβευμένη μεγάλου μήκους «Titina» της Νορβηγίδας Kajsa Næss, που περιγράφει τις περιπέτειες του Umberto Nobile και της σκυλίτσας του στην εξερεύνηση του Αρκτικού Κύκλου.
-Το αφιέρωμα στην πολωνική σκηνή animation, με τις 17 καλύτερες σπουδαστικές ταινίες των τελευταίων ετών, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Etiuda & Anima της Κρακοβίας.
-Τα εκπαιδευτικά εργαστήρια για παιδιά, εφήβους, ενήλικες, ΑΜΕΑ, με αναγνωρισμένους καλλιτέχνες και επαγγελματίες. Φέτος αντλούν έμπνευση από την κεντρική θεματική του Φεστιβάλ «Ανιμέισον και Αρχαία Ελλάδα» ενώ εμπλουτίζονται και πειραματίζονται με νέες τεχνικές, όπως το sand animation (τεχνική της άμμου).
Δείτε το επίσημο τρέιλερ του Animasyros 2023:
ANIMASYROS 2023 Official Teaser Trailer from ANIMASYROS Animation Festival on Vimeo.
Info
