Στις αθέατες ηρωίδες -και ενίοτε αντιηρωίδες- της ιστορίας ανήκουν και οι μάνες των σπουδαίων αντρών, που σηκώνουν στις πλάτες τους την ανατροφή τους, την περηφάνια αλλά πιθανώς και τις ενοχές που πυροδοτεί η εξέλιξη των παιδιών τους. Σε οκτώ από αυτές τις γυναίκες εστίασε το θεατρικό φεστιβάλ μονολόγων «Ο γιος μου…», που ξεκίνησε το 2017 στον Πολυχώρο Vault με εμπνευστή και καλλιτεχνικό διευθυντή τον Δημήτρη Καρατζιά, διακόπηκε στην πανδημία και επέστρεψε το 2022. Ανάμεσά τους, η παράσταση «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή», αφού σφιχταγκαλιάστηκε από κοινό και κριτικούς και πήρε τη μία παράταση μετά την άλλη, επιστρέφει, από τις 14 Οκτωβρίου, στο Vault.
Ο σκηνοθέτης της, Βαγγέλης Λάσκαρης, την κράτησε ελεύθερη από οτιδήποτε θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή από τα ουσιαστικά στοιχεία της, το κείμενο της Κικής Μαυρίδου και την υποκριτική της Ράνιας Σχίζα. Έτσι η ηθοποιός κάθεται σε μια καρέκλα πάνω στη σκηνή και με το λεπτό πινέλο της ερμηνείας της ζωγραφίζει, για τα επόμενα 80 λεπτά, κάθε συναισθηματική εναλλαγή της μητέρας του Κώστα Ταχτσή. Μια ερμηνεία για την οποία τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας στα All4fun και το Πρώτο Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας στα Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης.
Η Έλλη Ζάχου Ταχτσή ήταν «μια ανυπόταχτη γυναίκα», όπως την περιγράφει η συγγραφέας στον πρόλογο του μονολόγου της (που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιγόκερως). «Το μόνο που ήθελε ήταν να ζήσει ελεύθερη και να αγαπηθεί. Ατύχησε και στα δύο. Υπέκυψε στη σκληρότητα της εποχής και έγινε πιο σκληρή από αυτήν». «Επαναστάτρια, απελευθερωμένη» τη χαρακτηρίζει η εγγονή της, Έλλη Αρτέμη Ταχτσή, για να προσθέσει, απευθυνόμενη στη γιαγιά της: «Απαιτούσες να ζεις ελεύθερη και ισότιμη με τους άνδρες. Πολύ όμορφη και ανεπίτρεπτα ερωτική. Δεκαετίες μπροστά από την εποχή σου».
Εκείνη η ανυπόταχτη γυναίκα παρέμεινε, ωστόσο, δέσμια των κοινωνικών προσδοκιών. Ήταν μόλις δεκαέξι ετών όταν, μετά το διαζύγιο των γονιών της, αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν άντρα «είκοσι χρόνια μεγαλύτερό μου. Αλκοολικό, χασικλή και άνεργο».
Ήταν μόλις δεκαέξι ετών η Έλλη Ζάχου Ταχτσή όταν, μετά το χωρισμό των γονιών της, αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν άντρα «είκοσι χρόνια μεγαλύτερό μου. Αλκοολικό, χασικλή και άνεργο».
Μέσα στο γάμο της έζησε τη φτώχεια και την κακοποίηση. Η αλυσίδα της βίας άρχιζε από τον άντρα προς τη γυναίκα και συνεχιζόταν από τη μητέρα προς τον γιο της, τον Κώστα: «Πόσες φορές, απ’ την αφηρημάδα και την αφέλειά του, του κλέβανε τα ρέστα όταν πήγαινε στον μπακάλη ή αλλού» λέει η «Έλλη Ζάχου Ταχτσή» της Κικής Μαυρίδου. «Λες και μας περίσσευαν. Μαύρο τον έκανα. Αλλά μία τον χτύπαγα, δύο έκλαιγε. Εκεί μου φούντωνε! “Ή θα γίνεις άντρας και θα μάθεις να μην κλαις ή θα σε σκοτώσω από τώρα μια και καλή, να σε κλάψω και να σε ξεχάσω”».
Τόλμησε να εγκαταλείψει τον άντρα της, αλλά δεν ήταν σε θέση να μεγαλώσει μόνη τα δύο παιδιά τους. Κράτησε την κόρη της, Ελπίδα, και ανάθεσε την ανατροφή του αγοριού, με το οποίο είχε την πιο δύσκολη σχέση, στη γιαγιά του.
Τόλμησε να εγκαταλείψει τον άντρα της, αλλά δεν ήταν σε θέση να μεγαλώσει μόνη τα δύο παιδιά τους. Κράτησε την κόρη της, Ελπίδα, και ανάθεσε την ανατροφή του αγοριού, με το οποίο είχε την πιο δύσκολη σχέση, στη γιαγιά του.
Μια φορά, στις Απόκριες, η Έλλη Ζάχου Ταχτσή ανακάλυψε ότι, ελλείψει χρημάτων, η γιαγιά δεν είχε αγοράσει στολή στο εγγόνι της αλλά τον είχε ντύσει «σπανιόλα» με ένα παλιό της φόρεμα, «ένα μπολερό με μαύρες πούλιες και δαντέλα», κι εκείνος πόζαρε στις σχολικές φωτογραφίες όλο χάρη. Χρόνια αργότερα, ο Κώστας Ταχτσής θα χτυπούσε την πόρτα της μάνας του βαμμένος και ντυμένος με γυναικεία ρούχα.
«Αχ, βρε Κώστα! Μέχρι το τέλος μού χτυπούσες στα μούτρα ότι σε εγκατέλειψα, ότι σε παράτησα και κράτησα την αδερφή σου. […] Έκλαιγες κι έλεγες στην αδερφή σου ότι αυτήν την αγαπώ περισσότερο. Και τα δύο σάς αγαπούσα. Ήταν να μη σας κάνω, αφού σας έκανα, σας λάτρευα. […] Γι’ αυτό με εκδικιόσουνα. Με πόση χαρά έβγαζες τη χολή σου πάνω μου, τρίβοντάς μου στα μούτρα τις ανωμαλίες σου. Εγώ έφταιγα, φώναζες, που έγινες έτσι, ντυνόσουν γυναίκα για να με εκδικηθείς!» φέρεται να λέει στο μονόλογο.
«Αχ, βρε Κώστα! Μέχρι το τέλος μού χτυπούσες στα μούτρα ότι σε εγκατέλειψα. Γι’ αυτό με εκδικιόσουνα. Με πόση χαρά έβγαζες τη χολή σου πάνω μου, τρίβοντάς μου στα μούτρα τις ανωμαλίες σου. Εγώ έφταιγα, φώναζες, που έγινες έτσι, ντυνόσουν γυναίκα για να με εκδικηθείς!».
Όταν, το 1988, ο Κώστας Ταχτσής βρέθηκε στραγγαλισμένος στο κρεβάτι του, με βαμμένα νύχια και ξανθιά περούκα, θύμα ενός εγκλήματος που παραμένει ανεξιχνίαστο μέχρι τις μέρες μας, η μητέρα του είχε πεθάνει δεκαετίες πριν, στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου. Δεν είχε καταφέρει ποτέ να αποδεχτεί την ομοφυλοφιλία και την παρενδυσία. Είχε διώξει το γιο της ακόμα και από το νεκροκρέβατό της.
«Θα ήθελα να γυρίσω το χρόνο πίσω… Να σε προλάβω: “Έλα, έλα στη μανούλα, βρε πρωτοσπαθάριε” και να τρέξεις να με αγκαλιάσεις. Να σε σφίξω και εγώ στην αγκαλιά μου. Να αγαπηθούμε όπως αξίζουμε. Για πρώτη φορά και τελευταία. Να ηρεμήσουν οι ψυχές μας» λέει η «Έλλη Ζάχου Ταχτσή» της Κικής Μαυρίδου. Η συγγραφέας προσφέρει, κατά κάποιον τρόπο, σε εκείνη τη μάνα μια μεταθανάτια εξιλέωση και σε εμάς μια λύτρωση από βαρίδια που κουβαλάμε από προηγούμενες γενιές αλλά και από τη δική μας, από εποχές ακραίας κοινωνικής δυσανεξίας αλλά και από το σήμερα, που δεν έχουμε προχωρήσει πάρα πολύ σε θέματα ισότητας, έμφυλης βίας, ταυτότητας φύλου. Ή, όπως σχολιάζει ο σκηνοθέτης της παράστασης Βαγγέλης Λάσκαρης, «εάν “Το Τρίτο Στεφάνι”, όπως έχει γραφτεί, ταυτίζεται με την ίδια την Ελλάδα, η ιστορία της μητέρας του [Κώστα Ταχτσή] ταυτίζεται τότε με όλα τα κρυμμένα μυστικά που κρατάμε καλά κλειδωμένα σε σκονισμένα μπαούλα στοιβαγμένα στα υπόγεια της ψυχής μας».
Δείτε το τρέιλερ της παράστασης:
Info
«Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή», επιστρέφει από τις 14 Οκτωβρίου, κάθε Σάββατο στις 18:15 και κάθε Κυριακή στις 21:15, στον Πολυχώρο Vault, Μελενίκου 26 Γκάζι, Βοτανικός.
Συντελεστές
Συγγραφέας: Κική Μαυρίδου. Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Λάσκαρης. Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης. Σκηνικό / Κοστούμι: Γιώργος Λιντζέρης. Κατασκευή κοστουμιού: Ειρήνη Αβζίδου. Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας. Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου. Αφίσα παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς. Trailer / Κινηματογράφηση: ORKI Productions. Πρόγραμμα παράστασης: Εκδόσεις Αιγόκερως. Επικοινωνία / Προώθηση παράστασης: Νταίζη Λεμπέση. Παραγωγή: VaultTheatre. Στο ρόλο της Έλλης Ζάχου Ταχτσή η Ράνια Σχίζα. Τη φωνή του χαρίζει στο ρόλο του Κώστα Ταχτσή ο Νίκος Καραθάνος
Το φεστιβάλ «Ο γιος μου… » πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη και την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
