Ας κλείσουμε τα μάτια και ας φανταστούμε την πρώτη εικόνα που μας έρχεται στο μυαλό όταν ακούμε τη φράση: «stand up κωμικός». Σωστά, ένας άντρας επί σκηνής. Που κάνει χιούμορ για το φλερτ, τη στύση και την εκσπερμάτιση, για να το πάμε ακόμα πιο στερεοτυπικά. Αρκεί όμως μία και μοναδική εμφάνιση της Ήρας Κατσούδα για να ανατρέψει όλα αυτά τα κλισέ και πολλά ακόμη με τη σαρωτική και λυτρωτική δύναμη του χιούμορ. Ενός χιούμορ που δεν είναι ούτε «αντρικό» ούτε «γυναικείο», απλά ευφυές, και όσο χρειάζεται ιερόσυλο για να δακρύσεις από τα γέλια. Όμως κάποιοι παραμένουν παντρεμένοι με τα στερεότυπα των φύλων, όπως εκείνος ο θεατής που μετά το τέλος μιας περφόρμανς της, την είχε πλησιάσει και της είχε πει: «Για γυναίκα, καλή είσαι».
Η Ήρα Κατσούδα πήρε αυτή την εξωφρενική φράση και την έκανε τίτλο και έμπνευση για μια σόλο παράσταση που ήδη διανύει τη δεύτερη σεζόν της, μετά τη θερμή ανταπόκριση του κοινού στην πρώτη – φέτος, παρουσιάζεται στο Θέατρο Αλκμήνη. Η «Για γυναίκα, καλή είσαι» μας παρακινεί να ξεφορτωθούμε τον συγκαταβατισμό με τον οποίο αντιμετωπίζεται μια γυναίκα που «τα (ψιλο)καταφέρνει» σε έναν τομέα ο οποίος θεωρείται παραδοσιακά «αντρικός», όπως η stand up comedy, ώστε σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον να χρησιμοποιούμε τη συγκεκριμένη φράση μόνο για να αναφερθούμε στην παράσταση και σε τίποτα άλλο.
Ωστόσο, το νέο έργο της δεν πραγματεύεται μόνο σεξιστικά στερεότυπα αλλά ένα πλήθος θεμάτων όπως ο «Ελληνάρας» τουρίστας, ο λόγος ύπαρξης που έχουν τα μικρότερα αδέρφια, η εμπνευστική σχέση των γιαγιάδων με τη μόδα, το φλερτ στην εποχή του Ίντερνετ, αλλά και η έμμηνος ρύση αφού, όπως σχολίασε η κωμικός επί σκηνής, εδώ και πολλά χρόνια στη stand up comedy κυριαρχούν οι λειτουργίες του αντρικού σώματος. Ήρθε λοιπόν η ώρα να πάρουμε το αίμα μας πίσω.
Ήρα, γιατί υπάρχουν τόσο λίγες γυναίκες stand up κωμικοί στην Ελλάδα – και διεθνώς;
«Έτσι κι αλλιώς η σκηνή της stand up comedy είναι νεοσύστατη στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια έχει πάρει τα πάνω της και ανάμεσα στα νέα άτομα που μπαίνουν συνέχεια στο χώρο υπάρχουν πολλές γυναίκες. Οπότε είναι άδικο να κρίνουμε από τώρα τον αριθμό τους, γιατί διαμορφώνεται ακόμα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γυναίκες κωμικοί είτε είναι αριθμητικά λιγότερες είτε δεν ακούγονται το ίδιο. Το stand up είναι μια δουλειά όπως όλες και η επαγγελματική ανέλιξη είναι πιο δύσκολη για μια γυναίκα».
«Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γυναίκες κωμικοί είτε είναι αριθμητικά λιγότερες είτε δεν ακούγονται το ίδιο. Το stand up είναι μια δουλειά όπως όλες και η επαγγελματική ανέλιξη είναι πιο δύσκολη για μια γυναίκα».
Γιατί κάποιοι άντρες, όπως ο θεατής που σου έδωσε την έμπνευση για τον τίτλο της παράστασης, εκπλήσσονται όταν γνωρίζουν μια γυναίκα με χιούμορ;
«Όταν θέλεις στερεοτυπικά τη γυναίκα να είναι ατσαλάκωτη και αγέλαστη, δεν μπορείς να δεχτείς ότι κάνει “καφρίλες”, χιούμορ. Αλλά το χιούμορ δεν έχει φύλο».
Η Ήρα άρχισε να ασχολείται με τη stand up comedy ενώ δούλευε στον τομέα της διαφήμισης. Στο παρελθόν μάλιστα είχε συνιδρύσει μια διαφημιστική εταιρεία. Όταν όμως η οικονομική κρίση άρχισε να ψαλιδίζει το πελατολόγιό της, πριν από περίπου οκτώ χρόνια αποφάσισε να κάνει επαγγελματικά μια φουλ στροφή και να αφοσιωθεί στην κωμωδία. Την πρώτη σόλο παράσταση την έδωσε το 2017 με τίτλο «Xωρίς γλουτένη», για να ακολουθήσει, το 2019, η «Για γυναίκα, καλή είναι», μετά την αναγκαστική διακοπή λόγω COVID-19.
Η σύγχρονη πολιτική ορθότητα νιώθεις να σε περιορίζει ως κωμικό;
«Μπορείς να θίξεις οποιοδήποτε θέμα θέλεις, αρκεί να έχεις μια σωστή κατεύθυνση. Να έχεις κάτι να πεις γι’ αυτό, να μην το κάνεις απλά, π.χ., για να προβοκάρεις. Και να μη βάλλεις τον αδύναμο. Να μη καταφεύγεις σε εύκολες λύσεις, κάνοντας χιούμορ με ανθρώπους που πλήττονται, για παράδειγμα, κοροϊδεύοντας το “χοντρό παιδί του σχολείου”. Προσωπικά, δεν έχω νιώσει για την ώρα να περιορίζομαι από την πολιτική ορθότητα. Άλλωστε ο κόσμος καταλαβαίνει το context [των αστείων]».
«Να μη καταφεύγεις σε εύκολες λύσεις, κάνοντας χιούμορ με ανθρώπους που πλήττονται, για παράδειγμα, κοροϊδεύοντας το “χοντρό παιδί του σχολείου”».
Σε παλαιότερη συνέντευξή της έχει πει ότι την ενοχλεί η «ακραία πολιτική ορθότητα». Όπως εξηγεί τώρα, αναφερόταν στους ανθρώπους που «κολλούν στις λέξεις». Με αφορμή αυτή τη συζήτηση, μιλάει για το podcast «Μπράητ Σάηντ», το παράλληλο πρότζεκτ της με μια ακόμη κωμικό, τη Δήμητρα Νικητέα, η οποία κάνει και το opening act στην παράσταση «Για γυναίκα, καλή είσαι». Μια παραγωγή μοναδική στο είδος της, που συνδυάζει κωμωδία και ασθένεια/αναπηρία:
«Τα αδέρφια μας έχουν χρόνιες παθήσεις. Ο δικός μου αδερφός είναι διαβητικός και της Δήμητρας αυτιστικός. Και επειδή ανέκαθεν μας ενοχλούσε η λύπηση που έβγαζε η ελληνική κοινωνία προς τα άτομα με κάποια χρόνια πάθηση, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα podcast, με καλεσμένο απλό κόσμο, όπου κάνουμε μια ωραία χιουμοριστική συζήτηση χωρίς να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Αντιμετωπίζουμε το θέμα με χιούμορ – δεν υπάρχει αυτό το “είσαι ο ήρωας της ζωής” – και με ευθύτητα. Αν, ας πούμε, δεν έχεις χέρι, είναι καλύτερο να σε ρωτήσω πώς έγινε, να σου το επικοινωνήσω, από το να σε κοιτάξω με λύπηση».
«Επειδή ανέκαθεν μας ενοχλούσε η λύπηση που έβγαζε η ελληνική κοινωνία προς τα άτομα με κάποια χρόνια πάθηση, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα podcast, όπου κάνουμε μια ωραία χιουμοριστική συζήτηση χωρίς να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει ο ελέφαντας στο δωμάτιο».
«Αν είχαμε κολλήσει στην ακραία πολιτική ορθότητα, δεν θα κάναμε ποτέ αυτό το podcast» προσθέτει η Ήρα. Και ευτυχώς που δεν κόλλησαν, καθώς έφτασε μέχρι το διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. «Δεν πήραμε το βραβείο, αλλά δεν πειράζει», διευκρινίζει η κωμικός. Άλλωστε μια ακόμα σπουδαία αναγνώριση είναι η ανταπόκριση του κόσμου: «Από πέρυσι σκάνε μηνύματα ανθρώπων με χρόνιες παθήσεις που θέλουν να μας μιλήσουν. Αυτό σημαίνει ότι μας εμπιστεύονται. Για εμάς, δεν υπάρχει καλύτερο».
Αυτή την περίοδο μπορούμε επίσης να την παρακολουθήσουμε στην τηλεόραση, να συμπαρουσιάζει με τον Σπύρο Μαργαρίτη την εκπομπή «Το δίκτυο», που μόλις ξεκίνησε (στην ΕΡΤ2 κάθε Κυριακή στις 7 μ.μ. και στο ERTFLIX). «Είναι δώδεκα ωριαία ντοκιμαντέρ σχετικά με το διαδίκτυο. Κάθε επεισόδιο παρουσιάζει και ένα διαφορετικό θέμα, π.χ. “Dark web και bullying”, “Τέχνες και Ίντερνετ”», εξηγεί. Φυσικά, από τους διαλόγους των παρουσιαστών δεν λείπει το χιούμορ. «Είναι μια πολύ ωραία δουλειά και συνεργασία, δημιουργική, όπου μαθαίνεις πράγματα. Όχι από εκείνες που τρως πίεση και σιχτιρίζεις όταν ξυπνάς το πρωί» καταλήγει η Ήρα με τη χαρακτηριστική της αμεσότητα. Ή, αλλιώς, περνούν καλά κι αυτό βγαίνει προς τα έξω, όπως λέει ένα ακόμα κλισέ το οποίο, ευτυχώς, σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται αληθινό.
Δείτε το τρέιλερ της παράστασης «Για γυναίκα, καλή είναι»:
Info
«Για γυναίκα, καλή είναι», κάθε Πέμπτη, έως και 30/12, στο Θέατρο Αλκμήνη, Αλκμήνης 8-12, Γκάζι, Σταθμός ΜΕΤΡΟ Κεραμεικός, τηλ.:210 3428650. Γενική Είσοδος: 10€. Προπώληση εισιτηρίων: TICKETSERVICES, Εκδοτήριο: Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσμαζόγλου), τηλεφωνικά: 210 7234567, online.
Ακολουθήστε την Ήρα Κατσούδα στα social media: Facebook, YouTube, Instagram
