Καθώς βλέπουμε τους γονείς μας να φθείρονται από το πέρασμα του χρόνου, αργά ή γρήγορα ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύο δύσκολες συνειδητοποιήσεις: της επικείμενης απώλειάς τους αλλά και του εφήμερου της δικής μας ύπαρξης. Αυτές οι συνειδητοποιήσεις ήρθαν για τη Ruth Ozeki σχετικά νωρίς στη ζωή της, περίπου στα 35 χρόνια της, όταν οι γονείς της, που την είχαν αποκτήσει στα 42 τους, ήδη πλησίαζαν τα 80.
Η συγγραφέας αμερικανικής και ιαπωνικής καταγωγής, μιλώντας πρόσφατα στη Λέσχη Βιβλίου του «Guardian», στην οποία λάβαμε μέρος, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου της μυθιστορήματος «The Book of Form and Emptiness» και τη βράβευσή της γι’ αυτό με το διακεκριμένο Women’s Prize for Fiction 2022, μίλησε για την πρακτική του διαλογισμού, που στα τριάντα-κάτι της τη βοήθησε να διαχειριστεί τις πρακτικές προκλήσεις και τα δυσβάστακτα συναισθήματα, και που συνεχίζει να τη βοηθάει μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικά, ήταν ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε, πρόσφατα, μόλις έμαθε για τη βράβευσή της.
«Ανέκαθεν με ενδιάφερε ο διαλογισμός. Όταν ήμουν τριών ετών, θυμάμαι να μας επισκέπτεται για πρώτη φορά ο παππούς μου από την Ιαπωνία. Να ξυπνάω το πρωί, να πηγαίνω στο υπνοδωμάτιο όπου κοιμόνταν οι παππούδες μου και, ανοίγοντας την πόρτα, να τους βλέπω να κάθονται στο πάτωμα οκλαδόν. Μου φάνηκε παράξενο, σκέφτηκα ότι οι μεγάλοι δεν κάθονται στο πάτωμα, αλλά ο παππούς μου διαλογιζόταν. Τον θυμάμαι να ανοίγει τα μάτια του και να με κοιτάει – εκείνη η στιγμή αποτυπώθηκε στη μνήμη μου.
«Αυτό συμβαίνει συχνά με όσους αρχίζουν διαλογισμό: Αντιμετωπίζεις μια μεγάλη πρόκληση και καταλαβαίνεις ότι χρειάζεσαι ένα στήριγμα, μια δύναμη»
»Με το πέρασμα των χρόνων, στις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, όλοι έκαναν διαλογισμό, ακόμα και οι Beatles, και άρχισε να με ενδιαφέρει όλο και πιο έντονα. Προσπάθησα να αναπτύξω τη δική μου πρακτική, αλλά χωρίς επιτυχία. Μέχρι που γύρω στα 35 μου, ενώ οι γονείς μου πλησίαζαν τα 80 και το τέλος της ζωής τους, συνειδητοποίησα τις έννοιες των γηρατειών, της αρρώστιας και του θανάτου, το εφήμερο της ύπαρξης, και πως, ως μοναχοπαίδι, έπρεπε να σταθώ στο ύψος των περιστάσεων και να υποστηρίξω τους γονείς μου στα τελευταία χρόνια τους. Τότε, ξαφνικά, ο διαλογισμός έγινε αναγκαίος για εμένα. Συνειδητοποίησα ότι θα με βοηθούσε να διαχειριστώ τα δύσκολα συναισθήματα και να παραμείνω αρκετά συγκροτημένη ώστε να τους υποστηρίξω. Κι αυτό συμβαίνει συχνά με όσους αρχίζουν διαλογισμό: Αντιμετωπίζεις μια μεγάλη πρόκληση και καταλαβαίνεις ότι χρειάζεσαι ένα στήριγμα, μια δύναμη».
Η συγγραφέας ωφελήθηκε τόσο από το διαλογισμό, που άρχισε να μυείται όλο και πιο βαθιά στη φιλοσοφία του και στη σχολή του Ζεν Βουδισμού, με αποτέλεσμα τελικά να αποφασίσει να χειροτονηθεί ιερέας του: «Η μαμά μου είχε Αλτσχάιμερ, που κράτησε πολλά χρόνια. Όταν τελικά πέθανε, το 2004, σκέφτηκα ότι θα ήθελα να διδάξω και σε άλλους αυτή την παράδοση που με είχε βοηθήσει τόσο, έτσι άρχισα να προετοιμάζομαι για τη χειροτονία μου, η οποία ολοκληρώθηκε το 2010».
Σήμερα η Ozeki διδάσκει το διαλογισμό στους φοιτητές της, της δημιουργικής γραφής: «Είναι κάτι πολύ πρακτικό, που αν κάποιος μού είχε δείξει όταν ήμουν 18, 19 ετών, η ζωή μου θα ήταν πολύ διαφορετική. Έτσι, είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που τους διδάσκω. Αυτό που κάνεις ουσιαστικά στη διάρκειά του είναι να επιστρέφεις στο σώμα και τις αισθήσεις σου, να διατηρείς όλες τις αισθήσεις σου ανοιχτές, να ζεις το σώμα σου, να παρατηρείς την αναπνοή σου και ό,τι συμβαίνει γύρω σου, να αντιλαμβάνεσαι ό,τι συμβαίνει στο παρόν. Περνάμε πάρα πολύ χρόνο από τη ζωή μας σε μια παραζάλη, σε μια ομίχλη, και αυτός είναι ένας τρόπος να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας στην παρατήρηση, μια δεξιότητα απαραίτητη και για ένα συγγραφέα».
Για το μυθιστόρημα «The Book of Form and Emptiness»
Ο 13χρονος Benny Oh μετά το θάνατο του πατέρα του αρχίζει να ακούει τις φωνές των αντικειμένων γύρω του: ένα σπασμένο στολίδι, ένα φύλλο από μαρούλι, ένα ψαλίδι. Όταν η μητέρα του – η οποία αντιμετωπίζει το πένθος, την οικονομική επισφάλεια και τη ζωή της μονογονέα – αναπτύσσει διαταραχή παρασυσσώρευσης, οι φωνές γίνονται ακόμα πιο δυνατές. Ο Benny βρίσκει καταφύγιο στη βιβλιοθήκη της γειτονιάς του, όπου, τουλάχιστον, τα βιβλία τού μιλούν με ψιθύρους.
Εκεί γνωρίζει διάφορους ανθρώπους από τις παρυφές της κοινωνίας οι οποίοι των υιοθετούν, ανάμεσα σε εκείνους έναν έφηβο περφόρμερ και έναν άστεγο και αλκοολικό φιλόσοφο, καθώς και ένα μάλλον ξεχωριστό βιβλίο: το δικό του βιβλίο, την ιστορία της ζωής του.
Info
To βιβλίο «The Book of Form and Emptiness» θα κυκλοφορήσει μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος μέσα στο 2023, πιθανότατα Μάιο-Ιούνιο.
