H «Λυγερή» του Ανδρέα Καρκαβίτσα, η Ανθή Στριμμένου, πετάει μαζί με τους γονείς της και τη μικρή τους κοινότητα από τα Λεχαινά Ηλείας μέσα σε μια χρονομηχανή, προσγειώνονται στην Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών του Εθνικού Θεάτρου και ζουν τη νουβέλα του 1896 απ’ την αρχή.
Η Ανθή ερωτεύεται τον Γεώργιο Βρανά, έναν νεαρό ιδιοκτήτη κάρου. Όμως ο πατέρας της, θέλοντας να εξασφαλίσει την οικονομική του ευμάρεια και τη διαδοχή της επιχείρησής του, αποφασίζει να την παντρέψει με τον δαιμόνιο υπάλληλό του, Νικολό. Ο νεαρός Γεώργιος προτείνει στην Ανθή να το σκάσουν και να ξεφύγει από τη μοίρα που της όρισαν, αλλά αυτή αρνείται και παντρεύεται τον Νικολό. «Η Ανθή δεν είνε πλέον όχι, η ονειροπόλος ερωμένη του Γεωργίου Βρανά, είνε η θετική σύζυγος, η γυναίκα του Νικολού Πικόπουλου».
H «Λυγερή» που σκηνοθετεί η Ειρήνη Λαμπρινοπούλου είναι ένα παλίμψηστο όλων των προηγουμένων γυναικών της οικογένειάς της. Ακούει το «Μήλο μου Κόκκινο» και το «Είναι σα να υπάρχει» του The Boy, αφοσιώνεται στον γάμο και στη μητρότητα αλλά κατά βάθος νοσταλγεί τον Γεώργιο και κάποια βράδια, αφού βάλει τα παιδιά για ύπνο, βγαίνει με τις φίλες της για να πιεί και να χορέψει ώσπου να μην την κρατούν πια τα πόδια της.
Είναι μια ποιητική παράσταση για το τραύμα και τη διαχρονική καταπίεση των γυναικών, αλλά και μια ωδή στη γυναικεία αυτοδιάθεση, το δικαίωμα στην αγάπη, την αποδοχή και τη συγχώρεση, όπου ποτέ δεν ξέρεις τι ακριβώς να περιμένεις μέσα στο επόμενο λεπτό. Το ίδιο ισχύει και για τις απαντήσεις που μας έδωσε η σκηνοθέτιδα.
Αν η δική σας «Λυγερή» ήταν ένα αληθινό κορίτσι του σήμερα, πώς θα μας τη συστήνατε;
«Η Λυγερή μας είναι ένα κορίτσι-αρχέτυπο που ακροβατεί ανάμεσα στον κόσμο του τότε και του σήμερα. Προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε ή να δημιουργήσουμε εξωκειμενικά ιδιότητες που ακόμη και σήμερα απαιτούνται από μία σύγχρονη έφηβη. Η Ανθή Στριμμένου είναι ένα κορίτσι γύρω στα δεκαπέντε με δεκαέξι. Πλέον, για μία τυπική ελληνική αστική οικογένεια, δεν τίθεται ζήτημα κατάλληλης ηλικίας προς γάμο. Είναι αλήθεια ότι έχουμε απομακρυνθεί σε μεγάλο βαθμό από ήθη όπως το συνοικέσιο και τα νυφικά σεντόνια. Διατηρούνται, όμως, ακόμη ταμπέλες που πρέπει να κουβαλήσει μία γυναίκα από την πρώτη της νιότη: υπάκουη κόρη, ολιγόλογη σύζυγος, απόλυτη μητέρα. Οι έφηβες λυγερές, είτε το 1830 είτε σήμερα, ζουν σε κοινωνίες ηδονοβλεπτικές και ανδροκρατούμενες που ορίζουν τον τρόπο ντυσίματος τους, της συμπεριφοράς τους, της ομιλίας τους, των συνηθειών τους. Προσπαθούν να ζήσουν την εφηβεία τους, να αφεθούν στην ελευθερία που τους δίνει η ορμή των σωμάτων τους, να αναπνεύσουν σε αυτή τη μεταιχμιακή ηλικία των αποφάσεων και να μην πνίγουν από τις φωνές, τα βλέμματα και τα όνειρα των άλλων, γονιών, φίλων, συντρόφων, καθηγητών, χωριού».
«Είναι αλήθεια ότι έχουμε απομακρυνθεί σε μεγάλο βαθμό από ήθη όπως το συνοικέσιο και τα νυφικά σεντόνια. Διατηρούνται, όμως, ακόμη ταμπέλες που πρέπει να κουβαλήσει μία γυναίκα από την πρώτη της νιότη: υπάκουη κόρη, ολιγόλογη σύζυγος, απόλυτη μητέρα».
Η «Λυγερή» σας είναι ένα πείραμα στην Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών. Ενώ βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, πρέπει να γράψετε ένα κείμενο με τις έως τώρα παρατηρήσεις σας από το πείραμα. Τι θα γράφατε;
«Δεν είμαι σίγουρη ότι μπορώ να σας απαντήσω ακόμη πλήρως. Είναι καλό τα “πειράματα” να ολοκληρώνονται προτού συμπληρωθεί η αναφορά. Σίγουρα προς το παρόν μπορώ να σημειώσω ότι:
»*Το πάντρεμα μεταξύ καθαρεύουσας και δημοτικής έχει πετύχει σε μεγάλο βαθμό.
»*Η προτεινόμενη συνθήκη της παράστασης ως κουτσομπολιό στην πλατεία του χωριού ήθελε περισσότερη τριβή και έρευνα. Πόσο βίαιο μπορεί να γίνει άραγε ένα απλό βλέμμα πάνω σε κάποιον;
»*Η προφορικότητα ενός τέτοιου κειμένου χρειάζεται μία διαφορετική διαχείριση από την έναρξη των προβών και στοχευμένη δραματουργία πίσω από κάθε φράση».
Ας υποθέσουμε ότι τελικά η Ανθή επιλέγει να παντρευτεί τον Γιωργή και όχι τον Νικολό. Πώς φαντάζεστε την εξέλιξη της ιστορίας;
«Θα επιλέξω την παραμυθιακή εκδοχή και όχι την πραγματιστική και θα τους φανταστώ να έχουν μία ευτυχισμένη ζωή. Σκέφτομαι τις ιστορίες γυναικών που κλέφτηκαν. Παρότι τις αποκλήρωσε η οικογένειά τους, και ενώ για όλη την υπόλοιπη κοινωνία του τόπου τους ήταν ξεγραμμένες και στιγματισμένες, εκείνες έφτιαξαν με πολύ κόπο νέες οικογένειες και ρίζωσαν σε νέους τόπους. Πιθανότατα, λοιπόν, θα κρύβονταν για δύο τρεις μέρες κάπου στο δάσος, θα πήγαιναν μετά στο σπίτι του πατέρα της Ανθής φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με το ζήτημα της αγνότητας, εκείνος θα αρνιόταν να δώσει την κόρη του σε έναν φτωχότερό της και θα την αποκλήρωνε.
«Σκέφτομαι τις ιστορίες γυναικών που κλέφτηκαν. Παρότι τις αποκλήρωσε η οικογένειά τους, και ενώ για όλη την υπόλοιπη κοινωνία του τόπου τους ήταν ξεγραμμένες και στιγματισμένες, εκείνες έφτιαξαν με πολύ κόπο νέες οικογένειες και ρίζωσαν σε νέους τόπους».
»Θα έφευγαν γρήγορα για την Πάτρα ή κάποια άλλη κοντινή μεγαλούπολη και θα ζούσαν κάποια χρόνια εκεί, με πολύ αντίξοες συνθήκες, διαφορετικές από αυτές που είχε συνηθίσει η Ανθούλα, ούσα κόρη εμπόρου. Η Ανθή θα ξεκινούσε να εργάζεται και η ίδια κάπου και θα έκανε βήματα προς την ατομική της χειραφέτηση. Θα προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τη μητέρα της, ωστόσο πιθανότατα τα γράμματα της να μην έφταναν πότε σε εκείνη. Μάλλον δεν θα ξανάκουγε ποτέ από τους γονείς της ούτε από το χωριό. Οικογένειά της θα ήταν πλέον μόνο ο Γιωργής και τα παιδιά που θα γεννούσε. Μπορεί να ήταν μια ζωή οικονομικής στέρησης και στίγματος για τον τόπο καταγωγής της, ωστόσο θα ήταν μια ζωή που η ίδια όρισε για την εαυτή της με οδηγό το δικαίωμα στην αγάπη και την προσωπική επιλογή».
Μια χρονομηχανή σας μεταφέρει πίσω στην εποχή του Ανδρέα Καρκαβίτσα και συναντάτε τον συγγραφέα. Ποια είναι η πρώτη ερώτηση που του κάνετε;
«Θα ήθελα να μου περιγράψει την τελευταία φορά που συναντήθηκε με την Ιολάνθη (το κορίτσι που ερωτεύτηκε και από το οποίο εμπνεύστηκε την Λυγερή). Και θα τον ρωτούσα αν θα άλλαζε κάτι».
«Αν μπορούσα να συναντήσω τον Ανδρέα Καρκαβίτσα, θα ήθελα να μου περιγράψει την τελευταία φορά που συναντήθηκε με την Ιολάνθη (το κορίτσι που ερωτεύτηκε και από το οποίο εμπνεύστηκε την Λυγερή). Και θα τον ρωτούσα αν θα άλλαζε κάτι».
Αν η δική σας «Λυγερή» ήταν playlist, ποια κομμάτια θα περιείχε;
«Que sera, sera – Doris Day
Άναψα κερί στην Εκκλησιά – Έλενα Χαραμή
Έρωτα που δε σ’ αξιώθηκα ποτές μου – Χειμερινοί Κολυμβητές
What Ever Happened – The Strokes
All The World Is Green – Tom Waits
500 miles – Joan Baez
Be Not Too Hard – Joan Baez
Ανέβηκα στην πιπεριά – Μπάμπης Τσέρτος
No Man’s Woman – Sinead O’ Connor
Δι’ Ευχών – Χάρις Αλεξίου
Προσευχή – Χάρις Αλεξίου
You Don’t Own Me – Lesley Gore
Le Vent Nous Portera – Noir Désir
Είναι σα να υπάρχει – The Boy
Αγάπη που δε λύτρωσε – Κατερίνα Πολέμη
Everything You’ ve Done Wrong – Sloan
Αγνή Παρθένε Δέσποινα – Πέτρος Γαϊτάνος
Μήλο μου Κόκκινο – Κατερίνα Παπαδοπούλου
The Past is A Grotesque Animal – Of Montreal»
Δείτε το τρέιλερ της «Λυγερής»:
Info
Εθνικό Θέατρο, Πειραματική Σκηνή, Σκηνή Κατίνα Παξινού – Ρεξ, Πανεπιστημίου 48, Αθήνα. Μέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη έως Κυριακή στις 21.00. Τιμή εισιτηρίων: Γενική Είσοδος 14€, Φοιτητικό – Νεανικό (έως 28 ετών) 12€, άνω των 65 ετών: Τετάρτη 10€ & Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 14€, Άνεργοι, ΑμεΑ & συνοδοί: 5€. Διάρκεια: 95 λεπτά. Προπώληση εισιτηρίων: ticketservices.gr και στο 210 7234567 (με χρήση πιστωτικής-χρεωστικής κάρτας).
Συντελεστές
Διασκευή: Ειρήνη Μουντράκη. Σκηνοθεσία: Ειρήνη Λαμπρινοπούλου. Σκηνικά-Φωτισμοί: Βασίλης Αποστολάτος. Κοστούμια: Ιωάννα Πλέσσα. Μουσική: Δημήτρης Λώλης. Κίνηση: Θωμαΐς Σταυριανού-Ζυμαρίτου. Δραματολόγος παράστασης: Ειρήνη Μουντράκη. Καλλιτεχνική συνεργασία: Μαριαλένα Ηλία. Βοηθός σκηνοθέτριας: Άννα Φιλίδου. Βοηθός σκηνογράφου: Έλλη Σπένδου. Διανομή (με αλφαβητική σειρά): Μαντώ Γιαννίκου (Παγώνα, Αφηγήτρια), Δάφνη Δρακοπούλου (Βασιλική Καινούριου, Αφηγήτρια), Βασίλης Καραμπούλας (Παναγιώτης Στριμμένος, Αφηγητής), Κωνσταντίνος Σεβδαλής (Νικολός Πικόπουλος, Αφηγητής), Θάνος Τριανταφύλλου (Γιωργής Βρανάς, Αφηγητής), Μαρία Τσιμά (Παναγιώταινα Στριμμένου, Ανθή Στριμμένου, Αφηγήτρια), Δανάη-Αρσενία Φιλίδου (Ανθή Στριμμένου/Λυγερή, Αφηγήτρια). Φωτογραφίες παράστασης: Θεόφιλος Τσιμάς. Βίντεο παράστασης: Νίκος Πάστρας.
Στο πλαίσιο του Αφιερώματος στο Νεοελληνικό Έργο.
