Αν μπορούσε να μιλήσει ένας σκύλος οδηγός τυφλών, τι θα μας έλεγε; Θα μιλούσε για τα εμπόδια που συναντά καθημερινά στο δρόμο μαζί με το χειριστή του; Για τις κοινωνικές διακρίσεις που αντιμετωπίζουν παρέα; Για την άνευ όρων αφοσίωση που προσφέρει ο ένας στον άλλο;
Η συγγραφέας Κωνσταντίνα Τασσοπούλου επιχείρησε να απαντήσει μέσα από το νέο της βιβλίο, όπου παραχωρεί ρόλο αφηγητή σε σκύλους οδηγούς. Στο «Βήμα του σκύλου οδηγού» τα τρυφερά και κάποιες φορές αστεία κείμενά της συνομιλούν με την εικονογράφηση της Βέρας Κολοκούρη δημιουργώντας ένα ανάγνωσμα μοναδικό στο είδος του, για κάθε ηλικία, που προβληματίζει και ψυχαγωγεί. Αλλά έχουμε έναν ακόμα σημαντικό λόγο να το αγοράσουμε – και να το κάνουμε δώρο: Δύο ευρώ από την πώληση κάθε αντίτυπου ενισχύουν τη Σχολή Σκύλων Οδηγών Τυφλών «Λάρα».
Η Κωνσταντίνα αφιερώνει το βιβλίο στην καλύτερη φίλη της μητέρας της από τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, που είχε εκ γενετής πρόβλημα όρασης: «Όταν σκέφτηκα πως θα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο που θα βοηθούσε τη “Λάρα – Σχολή Σκύλων Οδηγών Τυφλών” όσα βρίσκονταν εντός μου αναδύθηκαν στην επιφάνεια».
Πώς διαχειριζόταν η φίλη της μαμάς σας το πρόβλημα όρασής της; Τι έχει αλλάξει από τότε;
«Όταν αυτό το κορίτσι έφτασε από την επαρχία στην Αθήνα, κινδύνευσε να μην πάει σχολείο γιατί οι γονείς της δήλωσαν πως δεν θα μπορούσαν να την πηγαινοφέρνουν. Τότε η μαμά μου είπε στους καθηγητές πως αναλαμβάνει να το κάνει εκείνη, κάθε μέρα.
»Αυτό ήταν το ξεκίνημα μιας βαθιάς και ουσιαστικής φιλίας. Η φίλη της μητέρας μου ήταν άριστη μαθήτρια, πανέξυπνη και ικανότατη. Μια μέρα, μια καθηγήτρια της σχολίασε: “Ε, για τυφλή, καλά είπες το μάθημα…”. Τότε σηκώθηκε η μαμά μου για να κάνει σαμάτα! Έφτασε μέχρι το γραφείο του διευθυντή για να υπερασπιστεί τη φίλη της και κυρίως, να στιλιτεύσει την ανεπίτρεπτη συμπεριφορά της καθηγήτριας. Αυτή η στάση της μητέρας μου με σημάδεψε, όπως και η εξέλιξη της ιστορίας, αργότερα.
«Η φίλη της μητέρας μου ήταν άριστη μαθήτρια, πανέξυπνη και ικανότατη. Μια μέρα, μια καθηγήτρια της σχολίασε: “Ε, για τυφλή, καλά είπες το μάθημα…”. Τότε σηκώθηκε η μαμά μου για να κάνει σαμάτα! Έφτασε μέχρι το γραφείο του διευθυντή για να υπερασπιστεί τη φίλη της και κυρίως, να στιλιτεύσει την ανεπίτρεπτη συμπεριφορά της καθηγήτριας».
»Μετά το τέλος του σχολείου η φίλη της μαμάς μου βρήκε δουλειά και ζούσε μια ζωή όμορφη στην πόλη. Κυκλοφορούσε με τη συγκοινωνία, έβγαιναν μαζί, πήγαιναν ακόμα και στο σινεμά – η μία άκουγε, η μαμά μου έβλεπε, ζούσαν μαζί, ζούσαν με μοίρασμα. Η φιλία τους δυνάμωνε. Πρόλαβε να δει τους γονείς μου να παντρεύονται, πρόλαβε να κάνει και φοβερές συζητήσεις για μαθηματικά με τον μαθηματικό πατέρα μου! Τέτοιες, που η μαμά μου κι εγώ ούτε να τις αγγίξουμε μπορούμε. Ώσπου οι γονείς της, άνθρωποι της επαρχίας με κλειστά μυαλά εκείνου του καιρού, απαίτησαν από την κόρη τους να επιστρέψει στο χωριό κι εκείνη το έκανε. Λίγο καιρό μετά, κλείστηκε, μαράζωσε, πέθανε. Τόσο απλά.
«Η φίλη της μαμάς μου βρήκε δουλειά και ζούσε μια ζωή όμορφη στην πόλη. Κυκλοφορούσε με τη συγκοινωνία, έβγαιναν μαζί, πήγαιναν ακόμα και στο σινεμά – η μία άκουγε, η μαμά μου έβλεπε, ζούσαν μαζί, ζούσαν με μοίρασμα. Η φιλία τους δυνάμωνε».
»Εύχομαι να έχουν αλλάξει πολλά από τότε. Να έχει αλλάξει η νοοτροπία των γονιών που απαιτούν από τα παιδιά να ακολουθήσουν τον δρόμο που θέλουν εκείνοι, δίχως να υπολογίζουν το καλό των παιδιών τους. Ευτυχώς, παρατηρώ πως όλο και περισσότεροι άνθρωποι σέβονται τους συνανθρώπους μας με αναπηρία. Το χαίρομαι και μου δίνει ελπίδα. Μακάρι να μιλάμε για την πλειοψηφία και όχι για λίγες περιπτώσεις».
Με ποια κριτήρια επιλέξατε τις ιστορίες που αφηγούνται οι σκύλοι οδηγοί του βιβλίου σας;
«Είναι βγαλμένες από δύο σεντούκια. Το ένα είναι στο μυαλό μου, πράγματα που ήθελα να πω και έβαλα τα σκυλιά να πουν για μένα. Το άλλο είναι των ανθρώπων που έχουν ζήσει με τα σκυλιά αυτά, οι χειριστές δηλαδή, από τους οποίους έμαθα μικρές ιστορίες με τους σκύλους τους. Όλα αυτά τα έπλασα, τα έκανα ένα και τα συνέθεσα στις μαρτυρίες που διαβάζετε.
»Βοήθεια στη συγγραφή του βιβλίου μού πρόσφερε η ψυχή της “Λάρα”, η πρόεδρος Ιωάννα – Μαρία Γκέρτσου. Εκείνη με τροφοδότησε με ιστορίες σκύλων, σε συνεργασία με τη Χαρά Μπουργάνη, τον άνθρωπο που βοηθά στην επικοινωνία. Στην ουσία, μου έδωσαν την έγκριση να κάνω πραγματικότητα το όνειρό μου γι’ αυτό το βιβλίο, που δίνει βήμα στους σκύλους οδηγούς και ανοίγει δρόμο σε σωστές σκέψεις που έχουν να κάνουν με την αναπηρία, την αγάπη για τα ζώα, για το σκύλο και τον άνθρωπο».
Εκ πρώτης όψης είναι ένα βιβλίο για παιδιά, όμως τελικά απευθύνεται σε όλους. Κατά τη συγγραφή του είχατε κατά νου ένα συγκεκριμένο προφίλ αναγνώστη;
«Η πρώτη σκέψη ήταν να φτιαχτεί ένα παραμύθι για παιδιά, με ήρωες σκύλους οδηγούς. Έτσι, έγραψα το παραμύθι που περιέχει το βιβλίο. Όμως η ιδέα εξελίχθηκε στις συζητήσεις με τη φίλη και εικονογράφο Βέρα Κολοκούρη, καθώς και με την εκδότρια Σοφία Θάνου, και τελικά δημιουργήσαμε ένα “βιβλίο – περιοδικό” με μαρτυρίες σκύλων, με σκέψεις σκύλων. Στο βιβλίο αυτό, που είναι για κάθε ηλικία, για κάθε αναγνώστη, οι σκύλοι τα λένε όλα».
Ποιον ρόλο παίζει η εικονογράφηση της Βέρας Κολοκούρη στην αφήγηση;
«Ο ρόλος της είναι τεράστιος. Η Βέρα Κολοκούρη είναι εξαιρετική εικονογράφος, που με τον τρόπο της αγγίζει όλους: παιδιά, ενήλικες, ακόμα και το πιο δύσκολο κοινό των εφήβων. Είναι σύγχρονη η προσέγγισή της και εμπεριέχει αλήθεια. Με την τεχνική του κολάζ έχει εντάξει και τις εικόνες των αληθινών σκύλων, κάτι που κάνει το βιβλίο ακόμα πιο ενδιαφέρον.
»Η εικονογράφησή της και οι συζητήσεις μαζί της έγιναν έμπνευση για να βρει αυτό το βιβλίο ακριβώς τη δομή και μορφή που χρειαζόταν».
Πώς μπορούν οι σκύλοι οδηγοί να συμβάλουν όχι μόνο στην προσβασιμότητα ανθρώπων με προβλήματα όρασης, αλλά και στην κοινωνική αποδοχή τους, καθώς και σε θέματα φιλοζωίας;
«Μακάρι οι σκύλοι οδηγοί να ανοίξουν κυριολεκτικά και μεταφορικά το δρόμο για ανθρώπους με προβλήματα όρασης και να μπορούν να πηγαίνουν μαζί παντού. Μα, είναι τόσο ωραίο να τους βλέπεις! Πρόσφατα στο Ηρώδειο είδα έναν τέτοιο σκύλο με το σαμάρι του και το χάρηκα πολύ. Πλέον, όταν συναντώ τέτοια σκυλιά, νιώθω άλλη οικειότητα. Νιώθω πως τα ξέρω και με ξέρουν.
»Νομίζω πως ένας σκύλος μπορεί να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Η ανιδιοτέλεια και ο τρόπος που αγαπά, δεν μπορεί, σε βάζουν σε σκέψεις. Ένας σκύλος οδηγός, ειδικότερα, σε κάνει να αναλογιστείς πόσο καλύτερος άνθρωπος μπορείς να γίνεις αν βοηθάς, αν εργάζεσαι με σεβασμό για τη βελτίωση της ζωής ενός ανθρώπου που το έχει ανάγκη.
«Νομίζω πως ένας σκύλος μπορεί να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Η ανιδιοτέλεια και ο τρόπος που αγαπά, δεν μπορεί, σε βάζει σε σκέψεις. Ένας σκύλος οδηγός, ειδικότερα, σε κάνει να αναλογιστείς πόσο καλύτερος άνθρωπος μπορείς να γίνεις αν βοηθάς, αν εργάζεσαι με σεβασμό για τη βελτίωση της ζωής ενός ανθρώπου που το έχει ανάγκη».
»Εγώ από τη φύση μου αγαπώ τους… χορταστικούς σκύλους, όπως τους λέω. Τους μεγαλόσωμους. Δεν προτιμώ τα μικρά σκυλιά, αλλά τα μεγάλα που έχουν μια στιβαρότητα. Ειδικά τα σκυλιά που εργάζονται, με συγκινούν. Όσο έγραφα το βιβλίο και μάθαινα διάφορες ιστορίες τους, τόσο πιο κοντά τους ερχόμουν. Μα, η ίδια τους η ζωή, η καθημερινότητα που τους θέλει συντροφιά με έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να δει, είναι ένα σημαντικό μάθημα ζωής για όλους μας».
Info
«Το βήμα του σκύλου οδηγού» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Υδροπλάνο.
