Και αν κάποιοι από τους μεγαλύτερους διανοούμενους και ηγέτες της παγκόσμιας ιστορίας άρχιζαν έναν διάλογο για την Ελληνική Επανάσταση; Μια νέα παραγωγή-παραγγελία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, «Το κάλεσμα του Προμηθέα – 1821» του Χριστόφορου Χριστοφή, μας παρακινεί να δούμε την εθνική παλιγγενεσία από μια διαφορετική οπτική. Από τους φοιτητές της εποχής, τους καλλιτέχνες, τους συγγραφείς, τους πολιτικούς και τους διπλωμάτες –με αναφορές στον Φιλικό Ξάνθο, τον πρίγκιπα Υψηλάντη, τον Γάλλο ζωγράφο Ντελακρουά, τον Γερμανό συγγραφέα Γκαίτε, αλλά και τον Ναπολέοντα– μεταφερόμαστε στην έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα, στη σφαγή της Χίου, την πολιορκία του Μεσολογγίου, στον θάνατο του λόρδου Βύρωνα, μέχρι τη δολοφονία του Καποδίστρια στο Ναύπλιο.
Στο αξιόλογο καστ βρίσκουμε και τον Γιώργο Χριστοδούλου, στον ρόλο του Γκαίτε. Ενόψει της παράστασης, ο ηθοποιός μίλησε στο marieclaire.gr για την Ελληνική Επανάσταση, τον ατομικισμό, την παρακαταθήκη της πανδημίας, την πατρότητα.
Σε μια χρονιά πλούσια σε επετειακά αφιερώματα στην Ελληνική Επανάσταση, τι διαφορετικό μπορεί να προσφέρει η παράσταση «Το κάλεσμα του Προμηθέα»;
«Νομίζω το ενδιαφέρον με το “κάλεσμα του Προμηθέα” είναι ότι όλα αυτά τα ιστορικά γεγονότα του 1821 τα βλέπουμε κυρίως μέσα από τα μάτια μη Ελλήνων. Ακόμα και ο κεντρικός ήρωας είναι περίπου Έλληνας. Αυστριακός με ελληνικές καταβολές. Παρακολουθούμε λοιπόν αυτή την οπτική, των εκ του ασφαλούς παρατηρητών, η οποία παραπαίει μεταξύ πραγματικότητας και μυθολογίας».
Πώς συνδέεται ο τίτλος με το περιεχόμενο της παράστασης; Ο Προμηθέας ποιον ρόλο θα έπαιζε στην Ελληνική Επανάσταση;
«Ο Προμηθέας είναι η αλλαγή ή η προσδοκία γι’ αυτήν την αλλαγή. Ένας νέος από τη Βιέννη γυρεύει αυτόν τον Προμηθέα στην Ελληνική Επανάσταση, στους Έλληνες, στον εαυτό του. Το ταξίδι του είναι επώδυνο. Ο ρόλος που θα έπαιζε ο θεός Προμηθέας στην Ελληνική Επανάσταση θα ήταν ανάλογος με αυτόν που έπαιξαν υπαρκτές μορφές του 1821, που ενέπνευσαν, πολέμησαν και εμφύσησαν το θάρρος για τη διεκδίκηση της ελευθερίας».
«Ο ρόλος που θα έπαιζε ο θεός Προμηθέας στην Ελληνική Επανάσταση θα ήταν ανάλογος με αυτόν που έπαιξαν υπαρκτές μορφές του 1821, που ενέπνευσαν, πολέμησαν και εμφύσησαν το θάρρος για τη διεκδίκηση της ελευθερίας»
Η έρευνα για την προσέγγιση του ρόλου του «Γκαίτε» αναμφίβολα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μέσα από ποια διαδικασία ήρθατε σε επαφή με τον χαρακτήρα του Γερμανού συγγραφέα;
«Μελετώντας τη ζωή του και κάποια από τα έργα του, άφησα τον εαυτό μου να φανταστεί πώς μπορεί να ήταν ένας τύπος ο οποίος έχει ασχοληθεί σχεδόν με τα πάντα. Από τη ζωγραφική μέχρι τη φιλοσοφία, την ορυκτολογία, τη βοτανολογία. Που το έργο του αποτέλεσε τομή στη γερμανική και παγκόσμια διανόηση. Μια ζωή με αντιφάσεις και απίστευτη υπερδιέγερση. Τον φαντάστηκα πολύ αντισυμβατικό και τοποθετημένο πνευματικά στα όρια. Ήταν αναμφισβήτητα μια μεγαλοφυΐα και δυσκολεύομαι να φανταστώ ότι σκεφτόταν με συμβατικό τρόπο. Χωρίς να σημαίνει ότι ένας τέτοιου πνευματικού εκτοπίσματος άνθρωπος δεν μπορεί να έχει πτυχές λιγότερο θελκτικές».
Τον χειμώνα που πέρασε υποδυθήκατε και τον «Μίχαλο Ρούση» του Καραγάτση στην παράσταση «Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου». Από ποια στερεότυπα και πλάνες γύρω από την Ελληνική Επανάσταση και την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους σάς βοήθησε να απαλλαγείτε το φετινό σας θεατρικό ταξίδι σε εκείνη την περίοδο της ιστορίας;
«Με έκανε να συνειδητοποιήσω ακόμα βαθύτερα πως οι επαναστάσεις και γενικά οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές είναι μια επίπονη διαδικασία. Εχθρός μας το 1821 εκτός από τους Τούρκους ήταν και ο ίδιος μας ο εαυτός. Αν τραβήξεις λίγο την κουρτίνα με τους ήρωες και τις δάφνες της ελληνικής επανάστασης δεν μπορεί να μη δεις τους εμφύλιους αλληλοσκοτωμούς και τα διάφορα παιχνίδια συμφερόντων μεταξύ φατριών. Αυτός ο φτωχός λαός, που πριν από 200 χρόνια προσπάθησε να γίνει κράτος, είναι αλήθεια συγκινητικός και ανέδειξε ήρωες, αλλά μια σφαιρική και λιγότερο μεροληπτική προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων μπορεί να αποδειχτεί πιο χρήσιμη για εμάς».
«Αν τραβήξεις λίγο την κουρτίνα με τους ήρωες και τις δάφνες της ελληνικής επανάστασης δεν μπορεί να μη δεις τους εμφύλιους αλληλοσκοτωμούς και τα διάφορα παιχνίδια συμφερόντων μεταξύ φατριών».
Ποια επίκαιρα μηνύματα και διδάγματα μπορούμε να αποκομίσουμε από ένα έργο για το 1821, εν προκειμένω από «Το κάλεσμα του Προμηθέα»;
«Προσωπικά δεν με αφορά και δεν με συγκινεί το εθνικό πρόσημο σε μια παράσταση που εμπνέεται από την Επανάσταση του 1821. Σε αυτού του είδους τις παραστάσεις εγώ θα ήθελα να δω ανθρώπους που αντιτάσσονται στην τυραννία και διεκδικούν το δικαίωμα να είναι ελεύθεροι πέρα από κάθε εθνικότητα. Την προσπάθεια και την υπαρξιακή αγωνία κάθε ανθρώπου να υπάρξει ελεύθερος ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους. Στο “Κάλεσμα του Προμηθέα” παρακολουθούμε το ταξίδι ενός νέου που πάει να ανακαλύψει την αλλαγή που έρχεται, τη νέα εποχή. Δεν ξέρω πόσο ικανοποιημένος γυρίζει πίσω. Ούτε αν αυτή η αλλαγή τελικά επήλθε».
Πώς βιώσατε, τον χειμώνα που μας πέρασε, την εμπειρία της συμμετοχής σε μια παράσταση που προβλήθηκε σε live streaming; Θα αφήσει, πιστεύετε, κάποια παρακαταθήκη στο θέατρο του μέλλοντος;
«Προσωπικά πιστεύω πως μια παράσταση που δεν παίζεται ποτέ ζωντανά μπροστά σε κοινό μένει επί της ουσίας ανολοκλήρωτη. Η μέχρι τώρα εμπειρία μου μού έχει δείξει πως είναι αναγκαίος ο ζωντανός διάλογος της παράστασης με το κοινό για να πάρει την τελική της μορφή. Απ’ ό,τι καταλαβαίνω το live streaming ίσως λειτουργήσει από εδώ και πέρα παράλληλα με την κανονική διαδικασία ως επιπλέον δυνατότητα σε όσους, για διάφορους λόγους, δεν μπορούν να έρθουν στο θέατρο. Και γιατί όχι. Εφόσον εξασφαλιστούν τα εργασιακά δικαιώματα των ηθοποιών για κάτι τέτοιο».
«Προσωπικά δεν με αφορά και δεν με συγκινεί το εθνικό πρόσημο σε μια παράσταση που εμπνέεται από την Επανάσταση του 1821. Σε αυτού του είδους τις παραστάσεις εγώ θα ήθελα να δω ανθρώπους που αντιτάσσονται στην τυραννία και διεκδικούν το δικαίωμα να είναι ελεύθεροι».
Έχετε αναφερθεί σε πολλές συνεντεύξεις σας στο «αγκάθι» του ατομικισμού. Πώς προσπαθείτε να τον αντιμετωπίσετε, τόσο μέσα από την τέχνη όσο και μέσα από την καθημερινή ζωή σας;
«Στη ζωή μου προσπαθώ να κοιτάω γύρω μου, να ακούω, να έχω ενσυναίσθηση. Είναι αποδεδειγμένο πια επιστημονικά πως το πρόβλημά σου είναι και πρόβλημά μου. Με επηρεάζει ακόμα και κάτι που γίνεται στην άλλη άκρη του πλανήτη, δεν μπορώ να αδιαφορώ. Στο θέατρο ακολουθώ τον ίδιο δρόμο. Δεν μπορώ να βρω καλύτερο τρόπο κι εκεί. Όλες οι παραστάσεις που έχω δει όπου είναι πεντακάθαρο πως ο καθένας παίζει μόνος του, χαϊδολογώντας το κοινό από ανασφάλεια, είναι χάλια. Ενώ οι παραστάσεις όπου οι ηθοποιοί συναντιούνται επί της ουσίας και αλληλοεπηρεάζονται μου φαίνονται μαγικές, ακόμα κι όταν όλα τα αλλά υπολείπονται. Πέρα από αυτό, στο χώρο μας υπάρχει η ανάγκη, περισσότερο από ποτέ, να είμαστε μαζί. Να στηρίζουμε ο ένας το άλλον. Να γίνουμε συμπαγείς σαν ένα σώμα».
«Όλες οι παραστάσεις που έχω δει όπου είναι πεντακάθαρο πως ο καθένας παίζει μόνος του, χαϊδολογώντας το κοινό από ανασφάλεια, είναι χάλια. Ενώ οι παραστάσεις όπου οι ηθοποιοί συναντιούνται επί της ουσίας και αλληλοεπηρεάζονται μου φαίνονται μαγικές»
Η πατρότητα έχει αλλάξει, με κάποιον τρόπο, την καλλιτεχνική διαδρομή σας; Έχετε καταφέρει να βρείτε κάποια ισορροπία ανάμεσα στην ανατροφή ενός μικρού παιδιού, στην αφοσίωση στο θέατρο, αλλά και στη σχέση σας με την ηθοποιό Μαρία Προϊστάκη;
«Η πατρότητα με αλλάζει μέρα με τη μέρα ως άνθρωπο. Ευτυχώς. Αφήνω το παιδί μου να με επηρεάζει. Να με φέρνει αντιμέτωπο με όσα δεν κάνω καλά, με όσα έχω κρύψει κάτω από το χαλί. Μεγαλώνω μαζί του, καλώς ή κακώς. Θέλω να γίνω καλύτερος για εκείνον, για τη Μαρία και για το νέο μας μωράκι που θα έρθει από στιγμή σε στιγμή. Δεν θέλω να θρέψω την επίπλαστη ευτυχία και επιτυχία που ανθεί μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Γι’ αυτό θα πω πως δεν είναι όλα ρόδινα. Αλλά, πώς να το κάνουμε, αυτό φαντάστηκα για τη ζωή μου κι έτσι θέλω να ζήσω. Εκεί εγώ βρίσκω το νόημα».
Ποια είναι τα σχέδιά σας για τη νέα σεζόν, μετά το «Κάλεσμα του Προμηθέα»;
«Τον Δεκέμβρη θα ξεκινήσουμε με τον “Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου” στο Θέατρο Πορεία. Και τον Φεβρουάριο θα παρουσιαστεί στο Επί Κολωνό ένα δικό μου θεατρικό έργο. Λίγο αργότερα θα έχω να πω περισσότερα γι’ αυτήν τη δουλειά, που ετοιμάζουμε με την υπέροχη ομάδα που έχουμε φτιάξει».
Δείτε φωτογραφίες από τις πρόβες της παράστασης «Το κάλεσμα του Προμηθέα – 1821»:
Info
«Το κάλεσμα του Προμηθέα – 1821». Πέμπτη 7, Παρασκευή 8 και Σάββατο 9 Οκτωβρίου | 20:00. Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη. Eισιτήρια: 210 7282333, megaron.gr, και σε όλα τα καταστήματα Public.
Συντελεστές
Κείμενο-Σκηνοθεσία: Χριστόφορος Χριστοφής. Μουσική σύνθεση-Διεύθυνση ορχήστρας: Νίκος Ξανθούλης. Χορογραφία: Έρση Πήττα. Σκηνικά: Κωνσταντίνος Ζαμάνης. Κοστούμια: Εριέττα Βορδώνη. Σχεδιασμός φωτισμού: Αντώνης Παναγιωτόπουλος. Βιντεοπροβολές: Χρήστος Μαγγανάς. Βοηθοί Σκηνοθέτη: Κωνσταντίνα Ψωμά. Μάνος Σπιτάλας. Διανομή (με σειρά εμφάνισης): Γκαίτε: Γιώργος Χριστοδούλου. Μεφίστο: Στάθης Κόικας. Λόρδος Βύρων: Σπύρος Σταμούλης. Άγνωστος: Αλμπέρτο Φάις. Ξάνθος: Παναγιώτης Γεωργούλας. Καποδίστριας: Μάξιμος Μουμούρης. Στον ρόλο του Ναπολέοντα ο Δημήτρης Πιατάς. Χορεύουν (με αλφαβητική σειρά): Ελισάβετ Δελακά, Δήμητρα Κόκκορη, Ασπασία Λαιμού. Τραγούδι: Θεοδώρα Μπάκα
