Φωτογραφίες πορτρέτου: Penguin Productions / Ξένια Τσιλοχρήστου
Μόλις διάβασα το «Νησί που ταξιδεύει στον χρόνο» (εκδ. Διόπτρα), μέσα σε ένα απόγευμα, η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι θα ήθελα να το ξαναδιαβάσω, αυτή τη φορά μαζί με τον 9χρονο γιο μου, γιατί θεωρώ εξίσου σημαντικό να μοιραζόμαστε με αγόρια και κορίτσια τέτοιες ιστορίες, που συνδυάζουν τη διαδρομή προς την ενηλικίωση με την ενδυνάμωση.
Κεντρική ηρωίδα, η Ίζι, η οποία ενώ καταστρώνει, με τον κολλητό της, ένα σχέδιο για να πείσει τον πατέρα της να παραμείνουν στην Κέρκυρα, όπου έχουν μετακομίσει πρόσφατα, αντιμετωπίζει τις πρώτες προκλήσεις της εφηβείας. Παράλληλα, ανακαλύπτει την ιστορία ενός άλλου κοριτσιού, της 18χρονης Αριάνας, που έζησε από κοντά τη γέννηση του ελληνικού φεμινιστικού κινήματος, στην Αθήνα του 19ου αιώνα. Με κάποιον τρόπο και οι δυο τους προσπαθούν να βρουν τη θέση τους στον κόσμο.
Η Αριάνα, αν και φανταστικό πρόσωπο όπως και η Ίζι, εμπνέεται από μια γυναίκα που υπήρξε πραγματικά, την Καλιρρόη Παρρέν, δημοσιογράφο και εκδότρια της Εφημερίδας των Κυριών, «του πρώτου φεμινιστικού εντύπου στην Ελλάδα» όπως επισημαίνει στο Marie Claire η συγγραφέας του βιβλίου, η βραβευμένη Δανάη Δραγωνέα (βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου βιβλίου για παιδιά ή νέους του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ – Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2023, βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος των Public Book Awards 2023 για το «Νησί της βροχής – Ένα μυστικό ημερολόγιο»). «Με όχημα αυτή την εφημερίδα, μια ομάδα γυναικών στην Αθήνα αρχίζουν να μιλούν για πράγματα αδιανόητα μέχρι τότε και να διεκδικούν έναν διαφορετικό τρόπο ύπαρξης και ζωής».
Ειδικά στη σημερινή εποχή, όπου οι γενιές διαδέχονται η μία την άλλη με ιλιγγιώδη ταχύτητα και καθεμιά τους κουβαλάει εντελώς διαφορετικές αναφορές και λεξιλόγιο, αναρωτιέμαι πώς μπορεί ένας ενήλικας να απευθυνθεί σε παιδιά και εφήβους χωρίς τον κίνδυνο να φανεί η γραφή του ξεπερασμένη, παλιακή. Η Δανάη πιστεύει ότι «ένα κομμάτι μου δεν έχει τόσο μεγάλη απόσταση από τη δική μου παιδική και εφηβική ηλικία. Στη διαδρομή μου δεν αισθάνομαι να υπήρξε κάποια διακοπή – πιο πολύ, μια σύνθεση πραγμάτων και εμπειριών. Ούτως ή άλλως το γράψιμο με επαναφέρει στην παιδική πλευρά μου, με την έννοια του ότι μπορείς να μπαινοβγαίνεις ελεύθερα σε κόσμους και χαρακτήρες, με χιούμορ, αφέλεια και ανεμελιά. Και νομίζω ότι ιστορίες όπως αυτή [του βιβλίου], που μιλάει για την ελπίδα και το θάρρος που χρειάζεται για να παραμείνεις πιστός στον εαυτό σου, δεν έχει να κάνει τόσο με την ηλικία όσο με τη διάθεσή μας να παραμένουμε ονειροπόλοι και να δημιουργούμε τον δικό μας χώρο».
Αναρωτιέμαι, επίσης, ποιον ρόλο μπορούν να παίξουν τα παιδικά και εφηβικά μυθιστορήματα σε έναν κόσμο όπου το TikTok και τα short videos του YouTube διεκδικούν όλο τον ελεύθερο χρόνο και την ενέργεια των παιδιών. Αλλά η Δανάη θεωρεί ότι τα βιβλία δεν απειλούνται από την τεχνολογία. «Νιώθω ότι έχουν ένα ειδικό βάρος, ότι περιέχουν αναμνήσεις – εσένα, στη στιγμή που τα διάβασες. Κάθε βιβλίο συμβολίζει μια διαφορετική φάση της ζωής μου. Αυτό δεν μου έχει συμβεί με κανένα άλλο μέσο.
»Ο καλύτερος τρόπος για να μεγαλώσουμε παιδιά που αγαπούν το διάβασμα –προσθέτει– είναι να τους δείξουμε ότι είναι ευχάριστο, απολαυστικό. Να τα αφήσουμε να επιλέξουν ελεύθερα τα βιβλία που αρέσουν σε εκείνα, γιατί πολλές φορές προσπαθούμε εμείς να τους δώσουμε τη γραμμή του τι “θα έπρεπε” να διαβάζουν. Ουσιαστικά τα βοηθάμε να ξεκινήσουν να διαβάζουν, και από εκεί και μετά το ένα βιβλίο οδηγεί στο επόμενο».
«Ο καλύτερος τρόπος για να μεγαλώσουμε παιδιά που αγαπούν το διάβασμα –προσθέτει– είναι να τους δείξουμε ότι είναι ευχάριστο, απολαυστικό. Να τα αφήσουμε να επιλέξουν ελεύθερα τα βιβλία που αρέσουν σε εκείνα, γιατί πολλές φορές προσπαθούμε εμείς να τους δώσουμε τη γραμμή του τι “θα έπρεπε” να διαβάζουν».
Φυσικά, αναγνωρίζει τη μεταμορφωτική δύναμη που ασκούν τα smartphones και τα social media. Τοποθέτησε την ιστορία της Ίζι στη δεκαετία του ‘90 όχι μόνο γιατί είναι μια εποχή που γνωρίζει πολύ καλά η ίδια αλλά και επειδή «νομίζω ότι έχει ένα ενδιαφέρον το πώς ήταν τα πράγματα, οι σχέσεις, όταν η τεχνολογία δεν ήταν παρούσα συνεχώς και παντού». Εξίσου οικεία της είναι και η τοποθεσία του μυθιστορήματος, στην Κέρκυρα όπου μεγάλωσε. «Όταν έφυγα από την Κέρκυρα μού έλειψε πάρα πολύ η αίσθηση της κοινότητας, του να ανήκεις κάπου. Αυτό ακριβώς βρίσκει η Ίζι όταν μετακομίζει εκεί, έναν κύκλο ανθρώπων που της υπενθυμίζει ότι δεν είναι μόνη, ότι κανένας δεν περισσεύει, ότι κανέναν δεν αφήνουμε πίσω, όσο διαφορετικός κι αν είναι».
Η Ίζι του μυθιστορήματος έχει λόγους να νιώθει «διαφορετική»: έχει έρθει από το Λονδίνο και η οικογένειά της είναι μονογονεϊκή. «Ο μπαμπάς της Ίζι είναι υπέροχος αλλά είναι και λίγο “αλλού”. Προσπαθεί και ο ίδιος να ισορροπήσει, να κρατήσει την ταυτότητά του μέσα σε όλες αυτές τις αλλαγές. Κάπου καταλαβαίνει την κόρη του, κάπου δεν την καταλαβαίνει, αλλά μέσα από τη σχέση τους και όλες τις διακυμάνσεις της βοηθιούνται και οι δύο να ανακαλύψουν καλύτερα τους εαυτούς τους και το πώς η αγάπη είναι στ’ αλήθεια αρκετή. Ειδικά καθώς μπαίνει η Ίζι στην εφηβεία υπάρχουν συγκρούσεις, ο μπαμπάς της δεν ξέρει πώς να την ακολουθήσει αλλά, σε τελική ανάλυση, ήταν και είναι πάντα εκεί για εκείνη. Παρόλο που πολλές φορές η Ίζι τα βάζει μαζί του, σε ένα κεφάλαιο λέει ότι έχει μάθει να τον εμπιστεύεται από πολύ μικρή. Αυτές τις σχέσεις χρειαζόμαστε».
«Ο μπαμπάς της Ίζι είναι υπέροχος αλλά είναι και λίγο “αλλού”. Προσπαθεί και ο ίδιος να ισορροπήσει, να κρατήσει την ταυτότητά του μέσα σε όλες αυτές τις αλλαγές. Κάπου καταλαβαίνει την κόρη του, κάπου δεν την καταλαβαίνει, αλλά μέσα από τη σχέση τους και όλες τις διακυμάνσεις της βοηθιούνται και οι δύο να ανακαλύψουν καλύτερα τους εαυτούς τους και το πώς η αγάπη είναι στ’ αλήθεια αρκετή».
Όπως η Ίζι παίρνει δύναμη από την ιστορία της Αριάνα, το ίδιο συμβαίνει και στη Δανάη με τις καθημερινές ιστορίες γυναικών που αναδεικνύει μέσα από την Κάθε Μία Ιστορία. Η διαδρομή της οργάνωσης που έχει συνιδρύσει με τη Δάφνη Ανέστη, αφιερωμένη στο γυναικείο storytelling, την ενίσχυση της ορατότητας και της ενδυνάμωσης των γυναικών, ξεκίνησε πριν από δύο, τρία χρόνια, μαζί με τις προσωπικές τους διαδρομές στη μητρότητα. «Τότε αρχίσαμε να νιώθουμε πιο έντονα ότι δεν υπήρχαν ιστορίες στις οποίες μπορούσαμε να βασιστούμε, να εμπνευστούμε, να καθησυχαστούμε. Μια μέρα συνάντησα μια παλιά γνωστή μου, τη Δήμητρα, η οποία δούλευε για χρόνια σε ένα μπαρ στα Εξάρχεια. Για πρώτη φορά, στα σαράντα χρόνια της, είχε αποφασίσει να δώσει πανελλήνιες εξετάσεις. Όταν ένας καθηγητής λυκείου της είπε “τι τα θέλεις εσύ αυτά, δεν κοιτάς τα χρόνια σου, έχεις παιδιά…”, εκείνη του απάντησε: τα θέλω όλα αυτά. Δεν ήταν μια ιστορία μητρότητας αλλά ήταν η ιστορία που έψαχνα. Είχα μπει σε μια διαδικασία να διαλέξω το ένα ή το άλλο αλλά ήρθε αυτή η γυναίκα και μου έδωσε ακριβώς ό,τι χρειαζόμουν για να προχωρήσω στη δική μου ζωή. Συζητώντας με τη Δάφνη, τα κομμάτια του παζλ άρχισαν να μπαίνουν στη θέση τους και κάπως έτσι δημιουργήθηκε η Κάθε Μία Ιστορία.
«Όταν ακούμε τη φράση “γυναικείες ιστορίες” το μυαλό μας πηγαίνει κατευθείαν στο κατόρθωμα ή το τραύμα. Προφανώς κι αυτές οι εμπειρίες είναι πολύ σημαντικές, αλλά εμείς προσπαθούμε να αναδείξουμε τον ενδιάμεσο χώρο, όλο το φάσμα της γυναικείας εμπειρίας, και να φέρουμε όσο περισσότερες ιστορίες μπορούμε στη δημόσια σφαίρα».
»Στόχος μας είναι να κάνουμε τις αόρατες ιστορίες, ορατές. Όταν ακούμε τη φράση “γυναικείες ιστορίες” το μυαλό μας πηγαίνει κατευθείαν στο κατόρθωμα ή το τραύμα. Προφανώς κι αυτές οι εμπειρίες είναι πολύ σημαντικές, αλλά εμείς προσπαθούμε να αναδείξουμε τον ενδιάμεσο χώρο, όλο το φάσμα της γυναικείας εμπειρίας, και να φέρουμε όσο περισσότερες ιστορίες μπορούμε στη δημόσια σφαίρα».
Μπορείς να ξεχωρίσεις μία από τις ιστορίες του Κάθε Μία Ιστορία;
«Είναι πάρα πολλές! Θα σου πω την πιο πρόσφατη. Είναι η ιστορία της Μάρας, η οποία κάποια στιγμή, γύρω στα 45 χρόνια της και ενώ είχε δύο παιδιά, αποφάσισε να πάρει διαζύγιο. Η σχέση της δεν ήταν τραυματική, απλώς τα παιδιά είχαν μεγαλώσει και το ζευγάρι αποφάσισε να χωρίσει τους δρόμους του. Η ιστορία έχει να κάνει με το πώς κατάφερε να περάσει την πρώτη νύχτα μόνη της στο σπίτι, μετά από σχεδόν 30 χρόνια γάμου. Της ήταν απόλυτα τρομακτικό. Είχε πει σε δύο φίλες της, αν δεν αντέξω θα σας πάρω τηλέφωνο και θα έρθω σπίτι σας. Όντως, γύρω στις δώδεκα το βράδυ πήγε να ανοίξει την πόρτα και να φύγει από το σπίτι, αλλά τελευταία στιγμή με κάποιον τρόπο απλά την έκλεισε ξανά, πήγε στο κρεβάτι της και κοιμήθηκε.
»Μια τέτοια καθημερινή ιστορία θάρρους εμένα με βοηθάει πάρα πολύ. Ότι κάποιες φορές αρκεί να κλείσουμε την πόρτα και να πάμε για ύπνο».
Info
Μετά το «Νησί που ταξιδεύει στον χρόνο», η Δανάη ετοιμάζει τη συνέχεια της ιστορίας της Ίζι και της Αριάνας. Στο μεταξύ, αφού διαβάσετε το μυθιστόρημα –μαζί με παιδιά ή χωρίς– μπορείτε να ανακαλύψετε αληθινές ιστορίες γυναικών στο Κάθε Μία Ιστορία. Αυτή την περίοδο η θεματική τους είναι η Εφηβεία και θα ακολουθήσουν άλλες, όπως η Τρίτη Ηλικία και τα Στερεότυπα στην Εργασία.
