Στα 22 της η Cheryl Strayed έχασε τη μητέρα της, μένοντας με έναν βίαιο πατριό, αποκομμένη από τα αδέρφια της. Αργότερα έκανε έναν γάμο που σύντομα διαλύθηκε και αναζήτησε ανακούφιση σε ουσίες και ευκαιριακές σχέσεις. Ωστόσο στα 26 χρόνια της αποφάσισε να αλλάξει ριζικά τη ζωή της. Διανύοντας μόνη της 1.800 χιλιόμετρα, μέσα στην άγρια φύση της Αμερικής, κατάφερε να δαμάσει τους φόβους της και να ανακτήσει τον έλεγχο του εαυτού της.
Την περιπέτεια αυτή αφηγήθηκε στην «Άγρια», το αυτοβιογραφικό βιβλίο της που πούλησε πάνω από τρία εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Η ομώνυμη κινηματογραφική μεταφορά του, με τη Reese Witherspoon ως πρωταγωνίστρια και παραγωγό, προτάθηκε για δύο Όσκαρ, Α’ και Β’ Γυναικείου Ρόλου (Laura Dern).
Στα 22 της η Cheryl Strayed έχασε τη μητέρα της, μένοντας με έναν βίαιο πατριό, αποκομμένη από τα αδέρφια της. Αργότερα έκανε έναν γάμο που σύντομα διαλύθηκε και αναζήτησε ανακούφιση σε ουσίες και ευκαιριακές σχέσεις.
Φανταστείτε έτσι την εμπειρία της ανάγνωσης του νέου βιβλίου της, «Μικρά Όμορφα Πράγματα»: (εκδ. Key Books): Σαν να έχετε βγει για καφέ με μια αγαπημένη, διασκεδαστική και εξαιρετικά ευφυή φίλη. Η συγγραφέας συγκέντρωσε δεκάδες επιστολές που της έστειλαν αναγνώστες της διαδικτυακής στήλης της, «Dear Sugar», ζητώντας τις συμβουλές της, και τις απαντήσεις που έδωσε, με βαθιά ευαισθησία και αναλυτικό πνεύμα, χωρίς να προσπαθεί να εξωραΐσει καταστάσεις ούτε να δώσει έτοιμες λύσεις, αλλά βοηθώντας τους επιστολογράφους να κατανοήσουν τη δική τους αλήθεια. Από αυτή την άποψη, η προσέγγισή της μοιάζει με εκείνη ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας παρόλο που η Strayed δεν έχει την τυπική εκπαίδευση. Η διαφορά είναι ότι στις συμβουλές που δίνει δεν διστάζει να εκθέσει ένα κομμάτι του εαυτού της.
Ιστορίες αγάπης, πένθους, εθισμού, ενοχών, προσωπικών διλημμάτων ξεδιπλώνουν, σε περίπου τετρακόσιες σελίδες που διαβάζονται με μια ανάσα, την ποικιλομορφία και την ανθεκτικότητα της ανθρώπινης φύσης, και δίνουν, εμμέσως, απαντήσεις στα δικά μας ερωτήματα.
Ιστορίες αγάπης, πένθους, εθισμού, ενοχών, προσωπικών διλημμάτων ξεδιπλώνουν, σε περίπου τετρακόσιες σελίδες που διαβάζονται με μια ανάσα, την ποικιλομορφία και την ανθεκτικότητα της ανθρώπινης φύσης, και δίνουν, εμμέσως, απαντήσεις στα δικά μας ερωτήματα.
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά, τη θεατρική διασκευή του στις ΗΠΑ, αλλά και την τηλεοπτική μεταφορά του, επίσης με τη Reese Witherspoon στην παραγωγή, που κάνει πρεμιέρα στις 07/04 στο Hulu, η Cheryl Strayed μίλησε στο Marie Claire.
Σύμφωνα με το σενάριο της τηλεοπτικής μεταφοράς του βιβλίου, η πρώτη αντίδρασή σας όταν σας πρότειναν να αναλάβετε τη στήλη «Dear Sugar» ήταν: «Δεν πρόκειται να δώσω συμβουλές σε κανέναν!». Συνέβησαν, όντως, έτσι τα πράγματα;
«Η αντίδρασή μου ήταν κάπως όπως της Kathryn Hahn – που υποδύεται τη “Sugar” στη σειρά. Όταν μου πρότειναν, αρχικά, να αναλάβω τη στήλη, πίστευα ότι δεν είχα τα προσόντα να δίνω συμβουλές σε κανέναν. Αλλά αφού το σκέφτηκα καλά, συνειδητοποίησα ότι δεν χρειαζόμαστε προσόντα για να συμβουλεύσουμε κάποιον. Μια καλή συμβουλή μπορεί να προέλθει από πολλές, διαφορετικές πηγές. Κάποιες φορές προέρχεται από ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές και άλλοτε, συχνά, από φίλους, συγγενείς ή αγνώστους. Συνειδητοποίησα επίσης ότι η δουλειά του συγγραφέα με είχε προετοιμάσει γι’ αυτό. Οι συγγραφείς πρέπει να εξετάζουμε σε βάθος την ανθρώπινη συνθήκη. Είτε δημιουργούμε χαρακτήρες είτε γράφουμε για τη δική μας ζωή, πρέπει πάντα να σκάβουμε βαθιά αναζητώντας την αλήθεια, να αγκαλιάζουμε την πολυπλοκότητα και να αποκαλύπτουμε ό,τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια. Σύντομα συνειδητοποίησα ότι στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων της συγγραφής προετοιμαζόμουν για τη δουλειά της “Dear Sugar”. Δεν λέω στους ανθρώπους τι να κάνουν, δεν είμαι ο σοφός της φυλής που ξέρει τα πάντα. Προσπαθώ να δουλέψω με τις ερωτήσεις που τίθενται και, ελπίζω, να καθοδηγήσω τους άλλους προς κάποια συνειδητοποίηση».
Στις απαντήσεις σας επιλέγετε να εκθέσετε ένα κομμάτι του εαυτού σας και της ζωής σας. Πώς βοηθάει αυτό στο να υποστηρίξετε τους ανθρώπους που ζητούν τη συμβουλή σας;
«Όταν απάντησα θετικά στην πρόταση να αναλάβω τη στήλη, ήδη γνώριζα ότι δεν θα έδινα συμβουλές με τον “παραδοσιακό” τρόπο. Ότι θα την προσέγγιζα όπως τη λογοτεχνία. Οι απαντήσεις μου λοιπόν συνδυάζουν τις συμβουλές με το αυτοβιογραφικό στοιχείο. Επέλεξα αυτή την προσέγγιση, απλά, γιατί αυτού του είδους η λογοτεχνία έχει βοηθήσει εμένα προσωπικά, σε περιόδους θλίψης ή σύγχυσης, όσο καμία άλλη. Πιστεύω στη δύναμη μιας ιστορίας να μας θεραπεύσει, να μας διαφωτίσει, να μας κάνει να νιώσουμε λιγότερο μόνοι. Όταν αφηγούμαι ιστορίες από τη ζωή μου το κάνω γιατί πιστεύω ότι κάτι από αυτές θα βοηθήσει τους επιστολογράφους να δουν πιο καθαρά τη δική τους κατάσταση ή δοκιμασία. Όταν αφηγούμαι ιστορίες από τη ζωή μου το κάνω, επιπλέον, για να τους υπενθυμίσω ότι δεν είναι μόνοι, ότι πολλοί -ανάμεσα σε αυτούς κι εγώ- έχουν αγωνιστεί όπως εκείνοι. Καθένας μας διάγει μια μοναδική ζωή, ταυτόχρονα όμως τόσο πολλές εμπειρίες μας είναι οικουμενικές. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο μπορεί να διαβάσουμε κάτι που γράφτηκε πριν από εκατοντάδες χρόνια και να ταυτιστούμε με τον συγγραφέα. Αυτή είναι η δύναμη της τέχνης, που υπερβαίνει τόσο πολλές διαφορές μεταξύ μας».
«Καθένας μας διάγει μια μοναδική ζωή, ταυτόχρονα όμως τόσο πολλές εμπειρίες μας είναι οικουμενικές. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο μπορεί να διαβάσουμε κάτι που γράφτηκε πριν από εκατοντάδες χρόνια και να ταυτιστούμε με τον συγγραφέα».
Γράφετε ότι ως νέο κορίτσι δεν είχατε την ευκαιρία να ταξιδέψετε στον κόσμο, αλλά ότι μάθατε πολλά μέσα από τις εμπειρίες της ζωής σας, ακόμα και τις τραυματικές. Πώς καταφέρατε να μετατρέψετε τις τελευταίες σε ευκαιρίες για εξέλιξη;
«Πιστεύω ότι η ανθεκτικότητά μου οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στο γεγονός ότι παρόλο που είχα τραυματικές εμπειρίες, πάντα είχα και αγάπη. Είχα μια υπέροχη μητέρα, που πρόσφερε μια όμορφη ζωή σε εμένα και τα αδέρφια μου, παρά τις τόσες δυσκολίες. Μας αγαπούσε άνευ όρων. Η μητέρα μου έλεγε: “Δεν είμαστε φτωχοί γιατί είμαστε πλούσιοι σε αγάπη”. Αυτή η νοοτροπία -της αφθονίας και όχι της λιτότητας- έγινε κτήμα μου και τρόπος ζωής για εμένα. Ανέκαθεν αναζητούσα τη χαρά, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές. Ποτέ δεν ξεχνώ τη δύναμή μου, ακόμα και όταν νιώθω ανίσχυρη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχω και κακές μέρες. Αλλά προσπαθώ να θυμάμαι ότι οι μεγαλύτερες δυσκολίες μου έχουν υπάρξει, συχνά, αυτές που με έκαναν καλύτερο άνθρωπο».
Οι άνθρωποι που ζητούν τη συμβουλή σας έχουν κοινό προφίλ, κοινά χαρακτηριστικά;
«Αυτό που έχω μάθει, εδώ και πάνω από 13 χρόνια που δίνω συμβουλές, είναι ότι τούς περισσότερους μάς ενώνουν περισσότερα από όσα νομίζουμε. Ακόμα κι αν διαφέρουμε εξωτερικά, μέσα μας αγαπάμε και πενθούμε και υποφέρουμε και πανηγυρίζουμε με τους ίδιους τρόπους. Πολύ διαφορετικοί άνθρωποι μού γράφουν ζητώντας συμβουλές – νέοι και ηλικιωμένοι, άντρες και γυναίκες, άνθρωποι με διαφορετικά επαγγέλματα και τρόπους ζωής. Αυτό που θα έλεγα ότι έχουν ως κοινό είναι η τόλμη – τολμούν να γράψουν αυτές τις επιστολές και μου επιτρέπουν να τις δημοσιεύσω. Είναι ανώνυμες, παρ’ όλα αυτά είμαι σίγουρη ότι είναι μια τρομακτική εμπειρία».
«Αυτό που έχω μάθει, εδώ και πάνω από 13 χρόνια που δίνω συμβουλές, είναι ότι τούς περισσότερους μάς ενώνουν περισσότερα από όσα νομίζουμε. Ακόμα κι αν διαφέρουμε εξωτερικά, μέσα μας αγαπάμε και πενθούμε και υποφέρουμε και πανηγυρίζουμε με τους ίδιους τρόπους»
Από την εμπειρία σας, οι γυναίκες και τα νέα κορίτσια είναι πιο ευάλωτες σε συγκεκριμένες τραυματικές εμπειρίες;
«Δεν θα το έλεγα. Όλα τα φύλα βιώνουν τραύματα και δυσκολίες. Τα κορίτσια και οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν θύματα συγκεκριμένων τραυμάτων – για παράδειγμα, σεξουαλικής βίας. Αλλά πολλές από τις επιστολές στις οποίες απαντώ έχουν γραφτεί από άντρες».
Στο βιβλίο σας δεν καταφεύγετε ποτέ σε κλισέ ευχολόγια όπως «όλα θα πάνε καλά στο τέλος» ή «είμαι σίγουρη ότι θα βρείτε την αγάπη». Γράφετε ό,τι πιστεύετε πραγματικά, ακόμα και αν είναι δύσκολο να το διαχειριστεί κάποιος. Ποια είναι η γνώμη σας για τη λεγόμενη θετική ψυχολογία, που έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής μέσα από βιβλία και μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
«Συμφωνώ μαζί σας ότι πολλές συμβουλές αυτοβοήθειας αγγίζουν με επιπόλαιο τρόπο θέματα επώδυνα και σύνθετα. Ποτέ δεν ταυτίστηκα ως αναγνώστρια με αυτή την προσέγγιση και σίγουρα δεν θέλησα να την ακολουθήσω ως συγγραφέας. Θεωρώ πολύ πιο δυνατό το να αναγνωρίσεις την πολυπλοκότητα και τη δυσκολία και να γράψεις με ειλικρίνεια για τις επώδυνες αλήθειες και αντιφάσεις της ύπαρξής μας. Αυτό που βοήθησε περισσότερο εμένα να θεραπευτώ ήταν το θάρρος να κοιτάξω κατάματα μια κατάσταση και να τη δω όπως πραγματικά ήταν, αντί να προσπαθήσω να την εξωραΐσω με αβάσιμη αισιοδοξία. Γράφω από την πλεονεκτική θέση του να γνωρίζω ότι μπορεί να συμβαίνουν ταυτόχρονα δύο αντίθετα πράγματα. Ο πόνος είναι κομμάτι της ζωής. Το ίδιο όμως και η ομορφιά».
«Πολλές συμβουλές αυτοβοήθειας αγγίζουν με επιπόλαιο τρόπο θέματα επώδυνα και σύνθετα. Ποτέ δεν ταυτίστηκα ως αναγνώστρια με αυτή την προσέγγιση και σίγουρα δεν θέλησα να την ακολουθήσω ως συγγραφέας».
Κάποιες ιστορίες ανθρώπων που ζητούν τη συμβουλή σας είναι πραγματικά σπαρακτικές, όπως εκείνη του πατέρα που έχασε το γιο του σε δυστύχημα. Έχετε νιώσει ποτέ ότι δεν είχατε τις λέξεις ή τη δύναμη ή τη σοφία να απαντήσετε σε κάποια εξαιρετικά δύσκολη επιστολή;
«Φυσικά! Συχνά νιώθω ότι δεν μπορώ να δώσω απάντηση σε τόσο στενάχωρες επιστολές. Όταν διάβασα την επιστολή στην οποία αναφέρεστε, ένιωσα ότι ήταν αδύνατον να απαντήσω. Τι θα μπορούσε να δώσει, σε αυτό τον άντρα που πενθούσε, μια βαθύτερη κατανόηση ή μια ανακούφιση; Δεν είχα ιδέα. Κι όμως, ήξερα ότι έπρεπε να προσπαθήσω. Όπως έχω διαπιστώσει ξανά και ξανά, δεν χρειάζεται να προσπαθείς να λύσεις τα προβλήματα των άλλων – ακόμα και όταν τούς δίνεις συμβουλές! Το πιο ευαίσθητο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για κάποιον που πονάει είναι να τον ακούσουμε προσεκτικά, να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά του και να μοιραστούμε την ψυχή μας μαζί του. Αυτό έκανα με εκείνον τον άντρα και πλέον αυτό το γράμμα έχει διαβαστεί από χιλιάδες γονείς που έχασαν παιδί. Κάθε εβδομάδα λαμβάνω emails από ανθρώπους που με ευχαριστούν».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Φαντάζομαι ότι υπάρχουν κάποια γράμματα στα οποία δεν καταφέρατε ποτέ να απαντήσετε, ελλείψει, χώρου, χρόνου ή ενέργειας. Έχετε ποτέ νιώσει ενοχές απέναντι στους επιστολογράφους τους; Ή υπερισχύει η συνειδητοποίηση ότι έχετε καταφέρει να βοηθήσετε τόσους άλλους;
«Υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες γράμματα στα οποία δεν έχω απαντήσει και, πιθανότατα, δεν θα απαντήσω ποτέ. Και, ναι, κάποιες φορές νιώθω άσχημα που δεν μπορώ να απαντήσω σε όλα. Ταυτόχρονα όμως γνωρίζω ότι πολλά έχουν τόσα κοινά μεταξύ τους ώστε, ακόμα και αν δεν απαντήσω σε ένα συγκεκριμένο γράμμα, για παράδειγμα για ένα χωρισμό, για προβλήματα στη δουλειά, στην οικογένεια ή για οτιδήποτε άλλο, έχω απαντήσει σε πολλά άλλα παρόμοια, οπότε κατά κάποιον τρόπο και σε αυτό. Ξέρω ότι αν κάποιος αναζητήσει παρηγοριά, θα τη βρει τουλάχιστον σε μία από τις επιστολές του βιβλίου “Μικρά Όμορφα Πράγματα”».
«Είχα απαντήσει στην επιστολή ενός άντρα που δεν ήταν σίγουρος αν ήθελε να γίνει πατέρας. Λίγα χρόνια μετά τη δημοσίευσή της, βρισκόμουν σε μια εκδήλωση στο Σαν Φρανσίσκο, όταν με πλησίασε κρατώντας ένα μικρό παιδάκι – την κόρη του!»
Είχατε επικοινωνία, από κάποιον από τους επιστολογράφους, για την εξέλιξη της ιστορίας του μετά τη συμβουλή που του δώσατε;
«Ναι, μου συμβαίνει συχνά να μαθαίνω νέα των ανθρώπων στους οποίους έχω απαντήσει, κάποιους τους έχω γνωρίσει από κοντά. Είχα απαντήσει στην επιστολή ενός άντρα που δεν ήταν σίγουρος αν ήθελε να γίνει πατέρας. Λίγα χρόνια μετά τη δημοσίευσή της, βρισκόμουν σε μια εκδήλωση στο Σαν Φρανσίσκο, όταν με πλησίασε κρατώντας ένα μικρό παιδάκι – την κόρη του! Ήταν μια πολύ συγκινητική συνάντηση. Επίσης έχω γνωρίσει τον άντρα της επιστολής “Σαν μεταλλικό καμπανάκι” [η πρώτη του βιβλίου, ο επιστολογράφος χώρισε μετά από είκοσι χρόνια γάμου και αναρωτιόταν αν ήταν η κατάλληλη στιγμή να πει το “σ’ αγαπώ” στη νέα σύντροφό του]. Είναι ακόμα με τη γυναίκα για την οποία μού έγραφε. Μου δίνει ιδιαίτερη ικανοποίηση το να μαθαίνω ότι οι συμβουλές μου βρίσκουν πρακτική εφαρμογή».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Info
Τα βιβλία της Cheryl Strayed «Άγρια», «Να είσαι γενναία» και «Μικρά Όμορφα Πράγματα» κυκλοφορούν μεταφρασμένα από τις Key Books.
