Tο 2023 οι γυναίκες ξεπέρασαν τα 4 δισεκατομμύρια στον πλανήτη Γη. Ενα μεγάλο μέρος τους απασχολείται σε ποικίλους εργασιακούς χώρους παγκοσμίως, ενώ πολλές από αυτές θα συνεχίσουν να εργάζονται και τα χρόνια της εμμηνόπαυσης. Κάποιες από αυτές ωστόσο θα αναγκαστούν είτε να μειώσουν τις εργατοώρες τους, είτε ακόμη και να αποσυρθούν νωρίτερα από τη δουλειά τους, κάτι που και στις δύο περιπτώσεις έχει αρνητικό αντίκτυπο στα οικονομικά τους, στα ασφαλιστικά τους προνόμοια, αλλά και στην κοινωνική τους ζωή.
Για τους εργοδότες, αυτή η πρόωρη αποχώρηση ή μείωση της παραγωγικότητας σημαίνει απώλεια έμπειρου εργατικού δυναμικού και πεπειραμένων υπαλλήλων με γνώσεις και δεξιότητες. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από τη νέα αρχή της τάξης πραγμάτων στα εργασιακά, περίπου τέσσερα χρόνια πριν.
Η κουλτούρα του γραφείου δέχτηκε τεράστιο πλήγμα με την πανδημία. Συνειδητοποιήσαμε ότι μπορούμε να είμαστε παραγωγικοί από το σαλόνι μας, χωρίς να χάνουμε ώρες από τη ζωή μας καθημερινά σε μετακινήσεις. Oτι μπορούμε να συνδυάσουμε τις απαιτήσεις της οικογενειακής ζωής και της δουλειάς μας (ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως καμιά φορά το παιδί μας θα κάνει έκτακτη εμφάνιση σε κάποιο Zoom meeting) και παράλληλα να έχουμε περισσότερο χρόνο για αυτοφροντίδα.
Το πρόβλημα φυσικά πηγάζει από το γεγονός ότι οι περισσότεροι εργοδότες δεν πιστεύουν πως οι εργαζόμενοί τους εργάζονται αρκετά στο σπίτι, ακόμα και σε ένα υβριδικό περιβάλλον εργασίας.
Παρόλο που τα νούμερα είναι με το μέρος μας: έρευνα της Microsoft έδειξε ότι ο αριθμός των συσκέψεων μέσω Microsoft Teams ανά εβδομάδα αυξήθηκε κατά 153% παγκοσμίως από την αρχή της πανδημίας και 42% των εργαζομένων έκαναν multitasking κατά τη διάρκεια αυτών των meetings. Και αυτή η λανθασμένη αντίληψη περί παραγωγικότητας κοστίζει φυσικά. Σε εμάς. Στοιχεία του Business Insider δείχνουν πως οι εργαζόμενοι ξοδεύουν κατά μέσο όρο 51 δολάρια (48 ευρώ) για κάθε μέρα στο γραφείο, 36 δολάρια (33 ευρώ) παραπάνω απ’ ό,τι για κάθε μέρα τηλεργασίας.
Η τηλεργασία δεν μας έρχεται μόνο φθηνότερα, αλλά επιτρέπει μεγαλύτερο έλεγχο και ισορροπία στην καθημερινότητά μας – κι αυτό μετράει πολύ, ειδικά για το γυναικείο εργατικό προσωπικό. Ερευνα του LinkedIn διαπίστωσε ότι για το 65% των γυναικών η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι σημαντικός παράγοντας όταν επιλέγουν πιθανούς εργοδότες. Ακόμα και η «ευέλικτη» εργασία δεν είναι τόσο ελκυστική όσο μας φαινόταν κάποτε.
Μειωμένα ωράρια εργασίας (με μειωμένη αμοιβή) σημαίνουν συχνά ότι οι γυναίκες έχουν τον ίδιο φόρτο εργασίας, αλλά ανταμείβονται λιγότερο γι’ αυτό. Σημαίνει ότι συχνά συνεχίζουμε τη δουλειά αφού έχουμε βάλει τα παιδιά για ύπνο, θολώνοντας τα όρια μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.
Παράλληλα, ολοένα περισσότερες εταιρείες φαίνεται να ενδιαφέρονται θεωρητικά για την ψυχική υγεία των γυναικών, αλλά προσφέροντας ελάχιστη πρακτική υποστήριξη ή κατανόηση και επιμένοντας σε έναν παλιομοδίτικο τρόπο εργασίας με αυστηρά deadlines και meetings που θα μπορούσαν να ήταν απλώς ένα email.
Προσθέστε σε όλα αυτά το αυξανόμενο κόστος ζωής και τη συνεχή πίεση που ασκείται στις γυναίκες να επωμίζονται το μεγαλύτερο μέρος του οικογενειακού φορτίου – και δεν είναι παράξενο ότι είμαστε πιο κουρασμένες και εξαντλημένες από ποτέ. Πρόσφατες μελέτες θέλουν λιγότερες από τις μισές γυναίκες υπαλλήλους να αξιολογούν την ικανοποίηση από την εργασία τους, τα κίνητρα και την παραγωγικότητά τους ως «καλές» μετά την πανδημία, ενώ μία στις τρεις γυναίκες σκέφτεται να μειώσει τις ώρες που δουλεύει ή ακόμα και να παραιτηθεί.
Είναι σαφές ότι το εργασιακό οικοσύστημα πρέπει να αλλάξει. Αν δεν θέλουμε να γυρίσουμε πίσω στις εποχές όπου οι γυναίκες έμεναν στο σπίτι και το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων ήταν ακόμα μεγαλύτερο, οι εργοδότες έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους.
Αυτό που θέλουν οι γυναίκες από το χώρο εργασίας τους
Έμφαση στην ψυχική υγεία
Σύμφωνα με έρευνες ενός από τα μεγαλύτερα κέντρα υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, το 48% των γυναικών αναφέρει ότι η εργασία έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική τους υγεία σε σύγκριση με το 40% των ανδρών. Κάτι οι ψυχολογικές και ορμονικές επιπτώσεις της μητρότητας και της εμμηνόπαυσης, κάτι το γεγονός ότι οι εργαζόμενες μητέρες δεν αφήνουν τα προβλήματα του σπιτιού και των παιδιών «στην πόρτα» όταν πηγαίνουν στη δουλειά, το έξτρα βάρος που κουβαλάμε είναι επώδυνο και οδηγεί στο burnout.
Πώς μπορούν οι εταιρείες να βοηθήσουν;
Μια λύση είναι η παροχή δωρεάν συνεδριών ψυχανάλυσης ή θεραπείας: εταιρείες όπως η Google, η Huel και η Omnicom Group έχουν ήδη τέτοια προγράμματα για το προσωπικό τους. Μικρότερες εταιρείες μπορούν να επενδύσουν σε συνέδρια ή σεμινάρια ψυχικής υγείας, ώστε οι ίδιοι οι υπάλληλοι να μπορούν να αναγνωρίσουν τα συμπτώματά τους και να αναζητήσουν βοήθεια.
Υποστήριξη και mentroring
Μπορεί τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των γυναικών σε ηγετικές θέσεις να αυξάνεται, έχουμε όμως δρόμο ακόμα. Και ένα από τα πράγματα που μπορούν να κάνουν τη διαφορά στις επαγγελματικές επιδιώξεις μας και στο κατά πόσο πιστεύουμε ότι είναι ρεαλιστικές, είναι τα σωστά πρότυπα: γυναίκες που τα έχουν ήδη καταφέρει και ανοίγουν το δρόμο για την επόμενη γενιά.
Στην Ελλάδα πλατφόρμες όπως η Women On Top, που δίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες υπαλλήλους να αναζητήσουν γυναίκες μέντορες (ή να γίνουν οι ίδιες μέντορες), και ο Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδος (ΣΕΓΕ) παρέχουν προγράμματα, συχνά με υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ενωση, τόσο για εταιρείες όσο και για εργαζομένες.
Βοήθεια για τη φροντίδα παιδιών
Σύμφωνα με έρευνες, το 85% των γυναικών εγκαταλείπει την εργασία πλήρους απασχόλησης μέσα σε τρία χρόνια από τη γέννηση του πρώτου παιδιού και το 19% σταματά να δουλεύει εντελώς, με το κόστος της παιδικής μέριμνας να αναφέρεται ως βασικός λόγος. Παροχές παιδικής φροντίδας ή μειωμένα δίδακτρα παιδικών σταθμών θα ήταν μια τεράστια βοήθεια για τους εργαζόμενους γονείς που πρέπει να επιστρέψουν στο γραφείο.
Ουσιαστικά ευέλικτο ωράριο εργασίας
Δεν αρκεί απλώς να μειωθούν οι ώρες εργασίας ή οι μέρες που πρέπει να πηγαίνουμε στο γραφείο (αν και πρόσφατα πιλοτικά προγράμματα 4ήμερης εργασίας στη Γερμανία και το Βέλγιο πηγαίνουν καλά). Πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των εταιρειών και το πώς καθορίζουν την παραγωγικότητα. Να αρχίσουν να δίνουν περισσότερη σημασία στους στόχους που πρέπει να καλυφθούν παρά στα ωράρια. Εταιρείες όπως η Dropbox και η Netflix έχουν αρχίσει και πλησιάζουν σε αυτή τη λογική προσφέροντας απεριόριστες διακοπές: οι εργαζόμενοί τους παίρνουν άδεια όταν τη χρειάζονται, εφόσον δεν είναι επιζήμιο για την εργασία τους.
Καλύτερες παροχές υγείας
Συγκεκριμένα, καλύτερες παροχές υγείας όσον αφορά τα γυναικολογικά θέματα – και δεν μιλάμε μόνο για την εγκυμοσύνη: άδειες γονιμότητας, εμμηνόπαυσης, περιόδου… Στο εξωτερικό εταιρείες όπως η Accenture συνεργάζονται με παρόχους υγείας που βοηθούν στον έλεγχο ορμονών και την υποστήριξη της γονιμότητας. Οσο για την άδεια περιόδου είναι σχετικά καινούρια εξέλιξη, με μόνη χώρα την Ισπανία να την έχει καθιερώσει σε όλη την Ευρώπη.
Πάντως ανεξαρτήτως κρατικής νομοθεσίας, οι εταιρείες θα μπορούσαν να την παρέχουν, ειδικά σε γυναίκες που πάσχουν από δυσμηνόρροια ή ενδομητρίωση. Δεν ζητάμε πολλά. Αν οι άνδρες υπάλληλοι αιμορραγούσαν ακατάπαυστα οκτώ μέρες το μήνα (όπως συμβαίνει συχνά στην ενδομητρίωση), θα είχαν σταματήσει τα γρανάζια του καπιταλισμού μέχρι να βρεθεί λύση.
Πώς να βελτιώσετε την εργασιακή σας ζωή
Μέχρι να πάρουν το memo οι εταιρείες για όλα τα παραπάνω, δείτε τι μπορείτε να κάνετε εσείς για να γίνει η επιστροφή στο γραφείο λιγότερο επώδυνη:
Σιγουρευτείτε ότι η δουλειά είναι το πρόβλημα
Αν υποφέρετε στη δουλειά, σιγουρευτείτε ότι φταίει όντως η δουλειά και όχι ορισμένες κακές συνήθειες που έχετε (π.χ. δεν κοιμάστε αρκετά, δεν κινείστε αρκετά, πίνετε περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε). Αν έχετε προβλήματα στο σπίτι που σας εξουθενώνουν προτού καν πάτε στο γραφείο, συζητήστε με την οικογένειά σας.
Βάλτε όρια
Η ιδέα ότι πρέπει να δίνουμε το 110% στη δουλειά δεν είναι πλέον τόσο βιώσιμη. Δεν για quiet quitting, αλλά για όρια, τόσο κυριολεκτικά (π.χ. «δεν διαβάζω email για τη δουλειά από μια ώρα το απόγευμα και μετά») όσο και ψυχολογικά. Δε θα καταρρεύσει η οικονομία αν πού και πού δίνετε το 90% των ικανοτήτων σας, αλήθεια.
Διαπραγματευτείτε
Μιλήστε στον προϊστάμενό σας. Ξεκινήστε με το γιατί οι δεξιότητές σας είναι σημαντικές για την εταιρεία και για το πώς ο ρόλος σας προσθέτει αξία και, στη συνέχεια, εξηγήστε γιατί ένα πιο ευέλικτο ωράριο θα είναι καλύτερο τόσο για εσάς όσο και για τον εργοδότη σας.
