Μια φορά κι έναν καιρό, τα after office drinks ήταν η αγαπημένη μας ρουτίνα – δεν είχε να κάνει μόνο με το ότι είχαμε λιγότερες προσωπικές υποχρεώσεις και περισσότερα χρήματα αλλά και με την καθημερινή παρουσία μας στο γραφείο και τις φιλίες που χτίζαμε εκεί. Επίσης μπορεί να έπαιζε ρόλο και το ότι δεν χρειαζόταν να έχουμε ταυτόχρονα πέντε ακόμα εργοδότες για να βγαίνουν οι λογαριασμοί του μήνα, για να το πούμε απλά, αλλά υπήρχε πραγματικά ελεύθερος απογευματινός χρόνος.
Από εκείνη την περίοδο μπορεί να έχουμε ακόμα κάποιες φιλίες με συναδέλφους ως παρακαταθήκη, αλλά αυτό το είδος σχέσης φαίνεται να οδεύει προς την εξαφάνιση και μάλλον δεν πρόκειται μόνο για προσωπική παρατήρηση, σύμφωνα με ένα νέο άρθρο, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο τεύχος του αμερικανικού Marie Claire «The Changemakers Issue».
Η αρθρογράφος, Samhita Mukhopadhyay, ξεκινάει από μια δική της εμπειρία, την ασθένεια του πατέρα της στην προ-πανδημική εποχή, το 2019, και την ανεκτίμητη υποστήριξη που έλαβε από μια συνάδελφο που είχε τουλάχιστον ένα πλεονέκτημα συγκριτικά με τις άλλες, εκτός γραφείου, φίλες της: «Καταλάβαινε γιατί χρειαζόμουν λίγο περισσότερο χρόνο, τότε, για να βγάλω μια δουλειά». Εκείνη η φίλη έφτασε, μάλιστα, σε σημείο να της χαρίσει έναν πολυμάγειρα, ώστε να τη βοηθήσει να εξοικονομήσει χρόνο από την κουζίνα σε μια τόσο πιεστική, όχι μόνο σε συναισθηματικό αλλά και σε πρακτικό επίπεδο, εποχή.
Στα αγγλικά οι φίλες του γραφείου αποκαλούνται «work wives», ένας όρος που επιλέγουν και οι συγγραφείς Erica Cerulo και Claire Mazur για τον τίτλο του βιβλίου τους και για να περιγράψουν «έναν συνδυασμό προσωπικού και επαγγελματικού δεσμού».
Στα αγγλικά οι φίλες του γραφείου αποκαλούνται «work wives», ένας όρος που επιλέγουν και οι συγγραφείς Erica Cerulo και Claire Mazur για τον τίτλο του βιβλίου τους και για να περιγράψουν «έναν συνδυασμό προσωπικού και επαγγελματικού δεσμού».
Είναι προφανείς οι λόγοι για τους οποίους η τηλεργασία καθαυτή έχει ως αποτέλεσμα να λιγοστεύουν και να ατονούν οι φιλίες αυτού του είδους. Κανένα διαδικτυακό μίτινγκ και κανένας διάλογος σε ομαδικό τσατ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν ένα διάλειμμα για καφέ ή φαγητό στην τραπεζαρία της εταιρείας – ακόμα και η ύπαρξη κοινόχρηστων χώρων στο γραφείο έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση από τότε που η τηλεργασία έγινε καθεστώς σε τόσο πολλές επιχειρήσεις.
Τα καλά νέα είναι ότι οι εξ αποστάσεως εργαζόμενοι είναι λιγότερο εκτεθειμένοι σε προβλήματα που συνδέονται με τη φυσική παρουσία τους στο γραφείο, από την καθημερινή μετακίνηση στους πηγμένους δρόμους μέχρι το εργασιακό bullying. Μάλιστα μια μελέτη της Αμερικανικής Εταιρείας Ψυχολογίας (2023) έδειξε ότι για έναν στους πέντε το γραφείο επιβαρύνει την ψυχική υγεία τους ποικιλοτρόπως.
Από την άλλη, το 23% όσων βρίσκονται στην αγορά εργασίας υποφέρει από απομόνωση και μοναξιά, ιδιαίτερα η Γενιά Z, που άρχισε να δουλεύει λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της πανδημίας και που μόλις σε ποσοστό 50% αισθάνεται ότι έχει κάποιον φίλο στον επαγγελματικό χώρο του.
Το 23% όσων βρίσκονται στην αγορά εργασίας υποφέρει από απομόνωση και μοναξιά, ιδιαίτερα η Γενιά Z, που άρχισε να δουλεύει λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της πανδημίας και που μόλις σε ποσοστό 50% αισθάνεται ότι έχει κάποιον φίλο στον επαγγελματικό χώρο του.
Και δεν είναι μόνο οι εκπρόσωποι της Γενιάς Ζ που έχουν τις φιλίες στο επίκεντρο της ζωής τους. Ένας στους τέσσερις ενήλικες θα παραμείνει single σε όλη του τη ζωή, σύμφωνα με νέα στοιχεία του PEW Research Centre. Στο μεταξύ, βρετανικές στατιστικές (2021) δείχνουν ότι οι αδέσμευτες γυναίκες που δεν έχουν παντρευτεί ποτέ αυξάνονται σε όλες τις ηλικίες κάτω των 70 ετών, ενώ στα 40-plus έχουν διπλασιαστεί.
Όλο και περισσότερες γυναίκες μοιράζονται, από επιλογή ή όχι, τη ζωή τους με φίλους και όχι με συζύγους και παιδιά, σε σημείο η συγγραφέας Rhaina Cohen να γράψει ένα βιβλίο («The Other Significant Others: Reimagining Life With Friendship at the Center») όπου διερωτάται αν τελικά είναι οι φίλοι το πραγματικό επίκεντρο μιας ευτυχισμένης ζωής.
Φίλους, φυσικά, δεν κάνουμε μόνο στο γραφείο, αλλά με τις λεγόμενες «work wives» μοιραζόμαστε κοινές εμπειρίες και αναφορές που δεν βρίσκουμε πουθενά αλλού. Από τις προκλήσεις ενός νέου πρότζεκτ μέχρι την τοξική συμπεριφορά ενός συναδέλφου. Μια φίλη από τη δουλειά θα μας καλύψει επίσης σε περιπτώσεις που δυσκολευόμαστε να ανταποκριθούμε σε μια επαγγελματική υποχρέωση ή μια βάρδια – και θα της το ανταποδώσουμε με την πρώτη ευκαιρία.
Υπάρχουν, βέβαια και εκείνοι που πιστεύουν ότι δεν πρέπει να μπερδεύουμε τις επαγγελματικές σχέσεις μας ούτε με τον έρωτα ούτε με τις φιλίες μας. Ότι πρέπει να υπάρχουν ξεκάθαρα όρια, για να μην προκύπτουν προβλήματα όπως εύνοιες βασισμένες σε προσωπικές συμπάθειες και όχι σε ουσιαστικά προσόντα ή παραβιάσεις κανόνων ιεραρχίας.
Φίλους, φυσικά, δεν κάνουμε μόνο στο γραφείο, αλλά με τις λεγόμενες «work wives» μοιραζόμαστε κοινές εμπειρίες και αναφορές που δεν βρίσκουμε πουθενά αλλού. Από τις προκλήσεις ενός νέου πρότζεκτ μέχρι την τοξική συμπεριφορά ενός συναδέλφου.
Άλλωστε, οι εταιρείες που μεταφέρουν όλο και περισσότερες δραστηριότητές τους από το φυσικό στο ψηφιακό περιβάλλον μπορεί να μη θέτουν πλέον ως προτεραιότητα το team bonding μέσα, π.χ., από εταιρικές εκδηλώσεις, πάρτι και ταξίδια. Απότοκο των νέων συνθηκών είναι και το «κριντζάρισμα» που προκαλεί στις νεότερες γενιές οποιαδήποτε αναφορά σε μια επαγγελματική ομάδα σαν «οικογένεια». (Απότοκο φυσικά και κάποιων επιχειρήσεων που έχουν χρησιμοποιήσει το «to know us better» για να χρυσώσουν το χάπι μιας ζωής που άρχιζε και τελείωνε στο γραφείο.)
Όποια κι αν υπήρξε η αφετηρία μιας επαγγελματικής φιλίας, ακόμα και αν ήταν μια στημένη εταιρική εκδήλωση, δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι ουσιαστικές προσωπικές σχέσεις σε κάθε περιβάλλον ανταποκρίνονται σε μια βαθιά ανάγκη μας. Είναι άλλωστε και ένα από τα δυνατά σημεία των γυναικών, να χτίζουμε δυνατές φιλίες και δίκτυα κοινοτήτων ξεκινώντας, ίσως, από μια συζήτηση για την καλύτερη βαφή μαλλιών στην κουζίνα του γραφείου. Ποιος ξέρει, μια από αυτές τις φιλίες μπορεί κάποια στιγμή να γίνει η σανίδα σωτηρίας μας, όπως συνέβη με την Αμερικανίδα αρθρογράφο.
