Η χρονιά ήταν 1969. Ο ψυχίατρος και γεροντολόγος Ρόμπερτ Νιλ Μπάτλερ επινόησε τον όρο «ageism» για να περιγράψει την προκατάληψη και την αρνητικότητα που βιώνουν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι – απλά και μόνο επειδή γέρασαν σε μια κοινωνία που παραδοσιακά επιβραβεύει τη νεότητα ως ένα από τα ύψιστα αγαθά. Η χρονιά είναι 2021. Αν ζούσε ακόμα ο Μπάτλερ θα δυσκολευόταν πολύ να πιστέψει πως ο όρος που επινόησε χρησιμοποιείται για να περιγράψει τι αντιμετωπίζει καθημερινά μια γυναίκα όπως η Τζένιφερ Λόπεζ. Κι όμως.
Κι όμως. Μια ματιά στο Instagram της Τζένιφερ είναι αρκετή για να καταλάβεις ότι η 51χρονη τραγουδίστρια/ηθοποιός/show woman/αντικειμενικά πανέμορφη γυναίκα δέχεται καθημερινά κριτική για το πώς δείχνει. Και δεν είναι η μόνη φυσικά. Εν προκειμένω, το «έγκλημα» της Τζένιφερ είναι ότι το πρόσωπό της δείχνει πολύ… λείο για την ηλικία της και άρα αυτό σημαίνει πως έχει κάνει botox και δεν λέει την αλήθεια γι’ αυτό. (Γιατί άραγε να το κρύβει αν έχει κάνει; Ο κόσμος είναι τόσο γλυκός και γεμάτος κατανόηση.) Αλλες γυναίκες πάλι που δείχνουν διαφορετικά την ηλικία τους, όπως η σύντροφος του Κιάνου Ριβς, Αλεξάντρα Γκραντ, δέχονται κριτική επειδή ΔΕΝ έχουν κάνει botox/δεν έχουν βάψει το φυσικό γκρίζο των μαλλιών τους/δείχνουν μεγαλύτερες. Και κάπου εδώ ο Μπάτλερ θα άρχιζε να υποψιάζεται πως α) ο όρος «ageism» είναι απόλυτα δόκιμος για την περίσταση και β) ο κόσμος έχει ξεφύγει τελείως.
Μέχρι περίπου ενάμιση αιώνα πριν, το γήρας ήταν μια έννοια συνδεδεμένη με σεβασμό. Και παρόλο που τις περισσότερες φορές αυτός ο σεβασμός είχε αποδέκτες τους μεγαλύτερους σε ηλικία άνδρες (γιατί, γκουχ, πατριαρχία, γκουχ), η ιδέα της μεγαλύτερης σε ηλικία γυναίκας ως a force to be reckoned with δεν είναι και τόσο μακριά στο υποσυνείδητό μας. Αν ρωτούσες οποιονδήποτε αρχαίο ή ακόμα και άνθρωπο του Μεσαίωνα, κάποιον τέλος πάντων που πίστευε στη μαγεία, θα σου έλεγε ότι η σοφία και η δύναμη μιας γυναίκας μεγαλώνουν όταν οι γόνιμες ημέρες της αποτελούν πλέον παρελθόν. Πως όταν οι γυναίκες δεν είναι πια Μητέρες περνάνε στο επόμενο στάδιο, αυτό της Crone: σοφές και πανίσχυρες, ικανές να σε θεραπεύσουν ή να σε καταραστούν αν τις εκνευρίσεις. Συνήθως πρόσεχαν να μην τις εκνευρίσουν.
Δεν ξέρω πότε ακριβώς άλλαξε αυτό. (Ισως όταν ο κόσμος έπαψε να πιστεύει στη μαγεία;) Ομως άλλαξε. Εγώ, τουλάχιστον, γεννήθηκα σε μια κοινωνία όπου τα νιάτα και η ομορφιά θεωρούνταν ήδη υπέρτατα αγαθά. Τόσο υπέρτατα, που 9 στις 10 διαφημίσεις που απευθύνονταν σε γυναίκες αφορούσαν προϊόντα που θα μας βοηθήσουν να τα διατηρήσουμε έστω λίιιγο περισσότερο. Η δέκατη διαφήμιση λογικά ήταν κάποιο υγρό πιάτων. Ως γνωστόν, μόνο οι γυναίκες πλένουν πιάτα στο σπίτι… Αλλά ας μην ξεφεύγουμε από το θέμα μας. Το θέμα μας είναι ότι όλα τα media που κατανάλωνα μεγαλώνοντας, μέχρι και πολύ πρόσφατα, έκαναν το εξής μαγικό τρικ: από μια ηλικία και μετά, οι γυναίκες απλώς εξαφανίζονταν. Τις έβλεπες ίσως μέχρι τα 40 τους, συνήθως σε διαφημίσεις για αντιρυτιδικές κρέμες ή σε ρόλους κακιάς πεθεράς… και μετά δεν τις έβλεπες καθόλου. Με την εξαίρεση μιας γιαγιάς σε κάποιο κωμικό ρόλο, οι μεγαλύτερες γυναίκες γίνονταν αόρατες, σαν να τις είχε καταπιεί το Αζαξ που κάνει τα τζάμια αόρατα (πιθανό αφού, ως γνωστόν, μόνο οι γυναίκες καθαρίζουν τζάμια).
Και αυτό δεν συνέβαινε μόνο στα media, αλλά και στην πραγματική ζωή. Οι γυναίκες μετά τα 50 είτε ήταν στο σπίτι εξυπηρετώντας τις ανάγκες των (εφήβων πλέον) παιδιών τους, είτε, αν ήταν πολύ τυχερές και δεν τις απέρριψε η αγορά εργασίας όταν προσπάθησαν να ξαναπιάσουν δουλειά αφού έκαναν παιδιά, περνούσαν τις hμέρες τους σε κάποιο γραφείο. Σε κάθε περίπτωση, οι γυναίκες μετά τα 50 όφειλαν να είναι κυρίως αόρατες. Δεν ήταν σεξουαλικό ή ρομαντικό «υλικό», εκτός αν χωρούσαν στο στερεότυπο της διαζευγμένης που «ψάχνεται». Δεν είχαν ιδιαίτερη τύχη στο να τολμήσουν μια καλή «μεταγραφή» στην καριέρα τους, καθώς το πρώτο πράγμα που πρόσεχε κανείς στο βιογραφικό τους ήταν το έτος γέννησής τους. Σφίχτηκε κάπως το στομάχι σου καθώς τα διαβάζεις όλα αυτά; Κακώς. Αυτή είναι η αλήθεια μας. Σε αυτή την κοινωνία μεγαλώσαμε. Και αυτή την κοινωνία τώρα αλλάζουμε.
Αργά αλλά σταθερά, η άποψή μας για το πώς πρέπει να εξελίσσεται η ζωή μιας γυναίκας αρχίζει να διευρύνεται – στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα. Ολο και περισσότερες μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες αναλαμβάνουν θέσεις εξουσίας και πρεστίζ, είτε πρόκειται για τα boards εταιρειών που φιγουράρουν στη λίστα του Fortune 500, είτε για το κοινοβουλευτικό σύστημα μιας χώρας. Η Ελλάδα έχει για πρώτη φορά γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η Αμερική έχει για πρώτη φορά γυναίκα Vice President. Το Instagram είναι γεμάτο από γυναίκες celebrities άνω των 40 και των 50, όπως η Τζένιφερ Λόπεζ, που αποδεικνύουν ότι η ζωή δεν σταματάει μόλις αρχίσει η εμμηνόπαυση ή οι πρώτες ρυτίδες. Οτι οι γυναίκες έχουν επιλογές: να κάνουν οικογένεια ή να μην κάνουν, να εστιάσουν στην καριέρα τους ή να μην εστιάσουν, να επενδύσουν σε πλαστικές επεμβάσεις και botox ή να αφήσουν τα σημάδια του χρόνου να επέλθουν φυσικά. Οτι οι γυναίκες, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι αόρατες. Ευτυχώς!
Φυσικά, αυτή η αλλαγή δεν έγινε από τη μία ημέρα στην άλλη – ούτε έγινε χωρίς γκρίνια. Για κάθε βήμα μπροστά, προς την ισότητα και τη γυναικεία απελευθέρωση, υπάρχει και ένας ανόητος που νιώθει την ανάγκη να κάνει shaming στην Τζένιφερ Λόπεζ για τη χρήση ή μη του botox. Για κάθε γυναίκα που αποδεικνύει πως η ηλικία είναι απλώς ένα νούμερο, υπάρχει και ένα site που θα δημοσιεύσει ένα άρθρο για την Ντέμι Μουρ που τόλμησε να κυκλοφορήσει στην παραλία με μπικίνι «στην ηλικία της» (58 ετών). Και όταν συμπεριφερόμαστε έτσι σε γυναίκες που δείχνουν αντικειμενικά υπέροχες, για την ηλικία τους αλλά και για κάθε ηλικία, τι ελπίδα έχουν οι γυναίκες σαν εσένα κι εμένα να μη φρικάρουν όταν βλέπουν τα πρώτα σημάδια του χρόνου στο πρόσωπό τους; Εμείς που δεν το έχουμε κάνει δουλειά μας να δείχνουμε νέες, που δεν έχουμε ένα επιτελείο γυμναστών και διαιτολόγων από πίσω να μας κρατάει σε φόρμα; Εμείς που φοβόμαστε να μην εξαφανιστούμε ξαφνικά;
Αν έχουν περάσει τέτοιες σκέψεις από το μυαλό σου, πρώτον, σε καταλαβαίνω απόλυτα. Δεύτερον, θέλω να πάρεις μια βαθιά ανάσα και να κοιτάξεις μέσα σου. Σε όλα αυτά που έχεις πετύχει όλα αυτά τα χρόνια. Στην οικογένειά σου, στην καριέρα σου, στη γάτα σου, στην μπιγκόνια σου. Στον εαυτό σου. Σε αυτή τη δύναμη μέσα σου που μπορεί να γιατρέψει και να καταραστεί όσους σε εκνευρίζουν. Το ageism μπορεί να μην εξαφανιστεί από τη μία ημέρα στην άλλη, αλλά εσύ φρόντισε να ζήσεις τη ζωή σου όσο πιο ορατά γίνεται. Με ρυτίδες ή με botox, με μπικίνι ή με ολόσωμο, με οποιονδήποτε τρόπο εσύ θέλεις.
Και για εκείνες τις στιγμές που χρειάζεσαι λίγη βοήθεια, λίγη έμπνευση, λίγο kickass Crone energy, σου προτείνω τα παρακάτω:
Δες τη ΛΙΝΤΑ ΧΑΜΙΛΤΟΝ στο «Terminator: Dark Fate». Θα δια- πιστώσεις ότι τα δυνατά μπράτσα δεν είναι μόνο προνόμιο των νιάτων.
Ακολούθησε την ΤΖΕΪΝ ΦΟΝΤΑ στο Twitter. Θα διαπιστώσεις ότι μπορούμε να είμαστε πολιτικά όντα και να διαδηλώνουμε για όσα πιστεύουμε σε κάθε ηλικία.
Βάλε το «Expanse» να παίζει και θαύμασε την Chrisjen Avasarala -και την υπέροχη ερμηνεία της Σόχρε Αγκντάσλου- ως πρόεδρο της Γης. Θα διαπιστώσεις ότι μπορούμε να είμαστε το final boss ΚΑΙ να ντυνόμαστε υπέρκομψα άμα θέλουμε.
Ακολούθησε το λογαριασμό @and.bloom στο Instagram, όπου φωτογραφίζουν κάθε ημέρα και μια διαφορετική γυναίκα άνω των 40. Θα διαπιστώσεις ότι είμαστε όλες διαφορετικές και όλες μας όμορφες, καθεμία με το δικό της τρόπο.
