Από Σεπτέμβρη σε Σεπτέμβρη. Κι από χρόνο σε χρόνο. Έτσι αδειάζει η αγκαλιά όταν έχεις παιδιά. Σεπτέμβρης είναι το ορόσημο. Η πρώτη μέρα στον παιδικό σταθμό, ύστερα στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στο μεταπτυχιακό, στην πρώτη του δουλειά. Εκεί μετράς τους αποχωρισμούς και τις δυνατότητες. Τις δικές του και τις δικές σου. Στα πρώτα βήματα με την τσάντα στην πλάτη. Ένα μικρό χελωνάκι, στο δρόμο της αυτονόμησης.
Το πρώτο πισωγύρισμα, το δικό του, στα χέρια που του απλώνονται, κι εκείνο γυρίζει αντίθετα για να χωθεί στην αγκαλιά σου βουρκωμένο. Η πρώτη αντίσταση στα δάκρυα. Το ξέρεις πως πρέπει να εμπιστευτείς. Να του μεταφέρεις την εμπιστοσύνη. Το μόνο ασφαλές διαβατήριο, για τη μεγάλη έξοδο στη ζωή. Να πιστέψει στον κόσμο. Η ενήλικη επιφύλαξη, να μείνει εκεί όπου είναι η θέση της. Στα δικά σου βήματα, καθώς γυρίζεις την πλάτη για να απομακρυνθείς.
Το ξέρεις πως, από αυτή τη στιγμή κι ύστερα, πολλές κλειστές πόρτες θα βρίσκεις στο δρόμο του. Μια ολόκληρη ζωή χωρίς εσένα θα του ανήκει, κι εσύ θα πρέπει να ψάχνεις τα σημάδια της. Να οσμίζεσαι σαν κυνηγόσκυλο τα ίχνη και να τα ερμηνεύεις, μαθαίνοντας από την αρχή το παιδί σου. Εκεί θα κριθείς κι εσύ. Θα ξεκινήσεις την πρώτη αποτίμηση.
Τα πρώτα: «τι δεν έκανα σωστά», ανάλογα με το ανήλικο παράπτωμα. Τη δειλία που το κάνει να κουβαριάζεται σε μια γωνιά, χώρια από όλους τους άλλους. Την παρόρμηση που το κάνει να αρπάζει το ξένο παιχνίδι. Την ευκολία που έχει να τσιρίζει. Την ανησυχία που το κάνει να γυρίζει σαν σβούρα. Τον θυμό που τον ξεσπάει με ασήμαντη αφορμή. Την υποχωρητικότητα που το κάνει να μοιάζει αόρατο. Όλα αυτά είναι εκείνο, και ταυτόχρονα εσύ.
Είναι η πρώτη φορά που το βλέπεις με τα μάτια των άλλων, και ταυτόχρονα, με τα μάτια των άλλων βλέπεις τον εαυτό σου. Αντιλαμβάνεσαι, χωρίς επιλογή, ότι είσαι ένας καινούριος άνθρωπος, που φέρει ακέραια την ευθύνη, για το πλάσμα ετούτο που κατοικεί τη γη. Κι αρχίζεις να παραμονεύεις.
Παραμονεύεις στα παιδικά πάρτι την ευκολία ή τη δυσκολία του να ενταχθεί στο ομαδικό παιχνίδι. Αν δέχεται ή δίνει σπρωξίδια. Αν το καλοδέχονται ή το αγνοούν. Αν αρπάζει ή προσφέρει. Κι ύστερα ψάχνεις να βρεις την αιτία, στην ανατροφή του ή στο DNA. Έτσι θα συνεχίσεις. Η μυστική αστυνομία της ζωής του, και το δικαστήριο της δικής σου ζωής, γνωρίζοντας ταυτόχρονα πόσο ανελέητο είναι το DNA.
Ψάχνεις στο οικογενειακό ιστορικό, τραβώντας τις κουρτίνες της μνήμης, κοιτάζοντας πίσω στο παιδικό δωμάτιο, το δικό σου, αλλά και του ανθρώπου τον οποίο αγάπησες και με τον οποίο πλάγιασες μαζί, να βρεις τον φταίχτη. Δίχως αμφιβολία, μητέρες και πατέρες, αδέρφια, παππούδες και γιαγιάδες, ένας μικρόκοσμος από τα πιο κοντινά πρόσωπα, ένα άθροισμα από το ίδιο αίμα, είναι η πυξίδα του στη ζωή. Το καλό με την πυξίδα αυτή, είναι που παίρνει επιδιόρθωση. Που το αίμα ενίοτε γίνεται νερό, αφήνοντας τα παιδιά μόνα τους να επισκευάσουν τον εαυτό τους.
«Από αγκάθι βγαίνει ρόδι», το λέγαν οι παλιοί. Η μεγάλη ευκαιρία για τη μεταμόρφωση, είναι το σχολείο. Ενίοτε μάλιστα, είναι η μοναδική ευκαιρία, για παιδιά που μεγάλωσαν χωρίς οικιακή νομοθεσία, δίχως ποινή και δίχως περιορισμό. Είτε προέρχονται από αλάνα, είτε από ανάκτορο. Κι αξίζει να το εμπιστευθούμε. Μαζί με τις ποινές του, ενίοτε και με τους αναχρονισμούς του. Πρώτα πρέπει να εμπιστευθείς τον κόσμο, ύστερα να μάθεις πως είναι ο κόσμος, για να τον αμφισβητήσεις μετά, ακόμα και για τον γκρεμίσεις. Να δεχθείς την κυριαρχία του γονιού, του διευθυντή, του δάσκαλου, να την αναγνωρίσεις στα πρώτα σου χρόνια.
Από Σεπτέμβρη σε Σεπτέμβρη, έτσι κι αλλιώς, θα την ξηλώνεις κι από λίγο. Μέχρι να φτιάξεις με το νήμα της αμφισβήτησης, το ρούχο στα μέτρα σου. Εκεί, στο τέλος του Λυκείου, θα το έχεις ολοκληρώσει. Είναι η στιγμή του τελικού αποχωρισμού, με ενδιάμεσο στάδιο για όσους συνεχίσουν στο πανεπιστήμιο, τις σπουδές. Στη συνέχεια, για όλους θα έρθει η στιγμή του αδυσώπητου έξω κόσμου. Εκεί όπου τη θέση των διευθυντών θα πάρουν οι εργοδότες, τη θέση των γονιών, η πολιτεία. Με κανόνες που δεν επιδέχονται ήπια μετάβαση. Η μοναδική ευκαιρία των παιδιών μας, και η δική μας ευκαιρία απέναντί τους, είναι το πριν. Είναι ο κάθε Σεπτέμβρης, από τάξη σε τάξη, από παράπτωμα σε παράπτωμα, από επανάσταση σε επανάσταση, από λάθος σε λάθος, από χαρά σε απελπισία και πάλι πίσω. Είναι η πραγματικότητα.
