Την ημέρα που έγραφα τις ερωτήσεις για αυτή τη συνέντευξη κυκλοφόρησε η είδηση της γυναικοκτονίας στους Αγίους Αναργύρους, όχι όμως ότι επρόκειτο για μια τόσο σπάνια τραγική συγκυρία ειδικά αν, όπως επισημαίνει η Άντζελα Μπρούσκου στο Marie Claire, τα περιστατικά βίας έχουν πολλαπλασιαστεί.
Θα ήταν αναμφίβολα προτιμότερο το «Μήδειας Υλικό» του Χάινερ Μύλλερ, που η σκηνοθέτρια και ηθοποιός ανεβάζει αυτή την περίοδο στο BIOS, ένα έργο που έχει χαρακτηριστεί ως μανιφέστο των εξεγερμένων, αδικημένων γυναικών, να είχε πλέον μόνο ιστορική αξία, να αποτελούσε το ντοκουμέντο μιας εποχής που αφήσαμε πίσω μας. Αλλά γεγονότα όπως η δολοφονία της Κυριακής, και μάλιστα σε απόσταση αναπνοής από μια υπηρεσία που υποτίθεται ότι συστάθηκε για την προστασία όλων των δυνάμει θυμάτων, επιβεβαιώνουν ξανά και ξανά τη διαχρονικότητά του.
Αυτή η παράσταση είναι μια πιστή μεταφορά του πρωτότυπου κειμένου του Μύλλερ; Ή έχετε προσπαθήσει να του δώσετε και κάποια διαφορετική διάσταση, μέσα π.χ. από τη σκηνοθετική προσέγγισή σας;
«Η “Ρημαγμένη όχθη”, το “Υλικό Μήδειας” και το “Τοπίο με Αργοναύτες” ανταποκρίνονται σε ένα θέατρο που συμβαίνει σαν χώρος μνήμης και στοχασμού. Είναι πηγή έμπνευσης για μια ελεύθερη δραματουργία. Ένα σύμπαν που συναντιέται με κοινωνικά και πολιτικά θέματα της εποχή μας μέσα από την ποίηση».
«Το τρίπτυχο του Μύλλερ μιλάει για την επικείμενη καταστροφή της φύσης, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, την αδιάφορη στάση του πολιτισμού μας απέναντι στην ανθρώπινη ζωή. Για τη μητρότητα, όπως και για την αιώνια σύγκρουση φύλων».
Ποιες είναι οι γέφυρες του έργου του Μύλλερ με το ελληνικό σήμερα;
«Το τρίπτυχο του Μύλλερ μιλάει για την επικείμενη καταστροφή της φύσης, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, την αδιάφορη στάση του πολιτισμού μας απέναντι στην ανθρώπινη ζωή. Για τη μητρότητα, όπως και για την αιώνια σύγκρουση φύλων».
Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις του ανεβάσματος του έργου στο BIOS και πώς επιδρά το συγκεκριμένο σκηνικό στην προσέγγιση της παράστασης;
«Το σκηνικό στο BIOS αποτελεί κυρίως μια εγκατάσταση, ανθρώπων-εκθέματα που συμβαίνουν σ’ έναν άχρονο χώρο. Η Μήδεια οφείλει να αφηγηθεί ξανά την ιστορία της σ’ ένα σύγχρονο container επιθυμίας, φόβου και εγκλεισμού».
Τι υπαγόρευσε την επιλογή να εντάξετε στο καστ και τον Γερμανό ηθοποιό Άντριαν Φρίλινγκ;
«Η επαφή του με το μεταδραματικό θέατρο ως performer πρόσφερε ένα νέο υλικό, χρήσιμο και ενδιαφέρον για το “Τοπίο με Αργοναύτες”».
«Καθώς η βία κατά των γυναικών δεν είναι “γυναικείο πρόβλημα” αλλά παθογένεια της κοινωνίας, είναι προφανές ότι στη βάση κάθε γυναικοκτονίας ως ακραίας μορφής έμφυλης βίας ενυπάρχει η επιθυμία ολοκληρωτικής και απόλυτης κυριαρχίας του άνδρα απέναντι στη γυναίκα, για οποιονδήποτε λόγο».
Ανατρέχοντας στο τρίπτυχο του συγγραφέα, ποια είναι σήμερα η εσχάτη προδοσία; Και σε ποιο σημείο κινείται η επανάσταση μεταξύ ρεαλισμού και ουτοπίας;
«Ο Μύλλερ λέει: “Κάθε τι το καινούργιο αποτελεί προδοσία του παλιού”. Η επανάσταση κινείται ανάμεσα στο φαντασιακό της επιθυμίας για εξέγερση και στην ορμή της πράξης που ενέχει όλες τις συνέπειες της, όπως το γεγονός που περιέχει τον θάνατό μας».
Με αφορμή το νέο σας έργο-γυναικείο μανιφέστο αλλά και τη γυναικοκτονία στους Αγίους Αναργύρους: Γιατί είμαστε τόσο πίσω, ως κοινωνία και ως νομικό σύστημα, ακόμα και σε κάτι τόσο θεμελιώδες όσο η προστασία κάθε γυναικείας ζωής;
«Καθώς η βία κατά των γυναικών δεν είναι “γυναικείο πρόβλημα” αλλά παθογένεια της κοινωνίας, είναι προφανές ότι στη βάση κάθε γυναικοκτονίας ως ακραίας μορφής έμφυλης βίας ενυπάρχει η επιθυμία ολοκληρωτικής και απόλυτης κυριαρχίας του άνδρα απέναντι στη γυναίκα, για οποιονδήποτε λόγο».
«Η βία σήμερα είναι μέρος της καθημερινότητας μας» έχετε πει σε προηγούμενη συνέντευξή σας. Δεν ήταν ανέκαθεν μέρος της καθημερινότητάς μας; Έχουμε γίνει πιο βίαιοι ή τα περιστατικά βίας γίνονται ευρύτερα αντιληπτά λόγω π.χ. της έκθεσης στα media και τα social media;
«Προφανώς έχουμε γίνει πιο βίαιοι αν δούμε και τις στατιστικές (αύξηση κατά 150%). Τα ΜΜΕ αποτελούν σημαντικό μηχανισμό αναπαραγωγής των σεξιστικών προτύπων. Διαφημίζουν φόνους με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες που εθίζουν το κοινό το οποίο τους καταναλώνει με δέος και νοσηρότητα ως άλλο πορνογραφικό υλικό».
«Τα ΜΜΕ αποτελούν σημαντικό μηχανισμό αναπαραγωγής των σεξιστικών προτύπων. Διαφημίζουν φόνους με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες που εθίζουν το κοινό το οποίο τους καταναλώνει με δέος και νοσηρότητα ως άλλο πορνογραφικό υλικό».
Η ιδέα της Μήδειας ως παιδοκτόνου είναι ταυτισμένη με το ατόφιο κακό και την καθαρή εκδίκηση. Από την άλλη, ποιες είναι οι ιδιαίτερες ποιότητες της ηρωίδας που όχι μόνο στο έργο του Μύλλερ αλλά και στην αρχαία ελληνική τραγωδία μπορεί να τη μετατρέψουν σε σύμβολο θετικών διεκδικήσεων;
«Η Μήδεια του Ευριπίδη δηλώνει “καλλίτερα το έχω τρεις φορές σε πόλεμο να πάω παρά να ξεσκιστεί γεννώντας η κοιλιά μου έστω και μια φορά”.
»Το θέμα δεν είναι να δαιμονοποιηθεί το πρόσωπο της Μήδειας ως το απόλυτο κακό. Ίσως είναι πιο σημαντικό να δούμε τη διαδικασία που την οδήγησε σ’ αυτή την πράξη. Συμβολικά μέσα στο παραλήρημά της επιθυμεί να ξαναγυρίσουν τα παιδιά στο κορμί της και να ξαναγεννηθούν.
»Μέσα από αυτή την αποτρόπαια πράξη βρίσκει την αληθινή της ταυτότητα απέναντι σε μια ανδροκρατική κοινωνία που τη θεωρεί σκλάβα, βάρβαρη, μηχανή αναπαραγωγής, αγελάδα για άρμεγμα».
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας μετά το «Μήδειας Υλικό»;
«Τα εργαστήρια μου, Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας, κι ένα μεγάλο project για τη γυναικοκτονία, το “Ου φονεύσεις” με κείμενα νέων συγγραφέων».
Για την παράσταση
Το Μήδειας Υλικό είναι ένα κείμενο που έχει παρασταθεί στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια και λειτουργεί πρωτίστως ως μανιφέστο των εξεγερμένων, αδικημένων γυναικών, στο πλαίσιο των μεταγραφών της αρχαίας τραγωδίας. Σύμβολο της εξέγερσης ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης, αποικιοκρατικής εξουσίας και πατριαρχίας. Η ιδέα της προδοσίας είναι κυρίαρχη σε ολόκληρο το έργο. Το δίπτυχο «προδοσία και επανάσταση» είναι η απάντηση του συγγραφέα στα μεγάλα πολιτικά και ηθικά ζητήματα της εποχής του που συναντιούνται με τα σημερινά.
Σήμερα, που όλος ο πλανήτης πλήττεται από πολέμους δίχως νόημα και η ανθρωπότητα κινδυνεύει από την ύβρη που διαπράττουμε απέναντι στη ζωή, η Μήδεια έρχεται να μας θυμίσει πως εμείς τελικά σκοτώνουμε τα παιδιά μας. Η μορφή της γίνεται ο τόπος της συλλογικής μνήμης. Το θέατρο του Μύλλερ βρίσκεται πάλι στο προσκήνιο της μεγάλης επικαιρότητας των νεκρών που αριθμεί ο πολιτισμός μας.
Info
«Μήδειας Υλικό», BIOS ΜΑΙΝ STAGE, Πειραιώς 84, 10435, Αθήνα, pireos84.bios.gr. Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 20:00. Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: Γενική Είσοδος, 18€, Μειωμένο 14€, Ατέλειες: 12€. Προπώληση εισιτηρίων: more.com. Πληροφορίες και τηλ. κρατήσεων: 210 3425335.
Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού.
Συντελεστές
Συγγραφέας: Χάινερ Μύλλερ. Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου. Σκηνοθεσία: Άντζελα Μπρούσκου. Πρότυπη μουσική σύνθεση: Αλέξανδρος Μήτρος. Φωτιστικός σχεδιασμός: Στέβη Κουτσοθανάση. Video / Σκηνικά / Κοστούμια: Άντζελα Μπρούσκου. Video mapping: Μάριος Γαμπιεράκης. Βοηθός σκηνοθέτη: Θάνος Χατζόπουλος. Κατασκευή σκηνικού: Φλωρεντία Χατζή. Φωτογραφίες: Νικολέττα Γιαννοπούλου. Γραφιστική επιμέλεια: Δημήτρης Νικολής. Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη. Παραγωγή: Θέατρο Δωματίου. Ερμηνεύουν: Παρθενόπη Μπουζούρη, Άντριαν Φρίλινγκ, συμμετοχή: Άντζελα Μπρούσκου.
