Έχει λάβει μέρος σε μερικές από τις πλέον αξιόλογες θεατρικές, κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές. Η καλλιτεχνική διαδρομή της έχει περάσει από τον «Κυνόδοντα» που σύστησε τον Γιώργο Λάνθιμο σε ολόκληρο τον κινηματογραφικό πλανήτη και την ταινία «Έτερος Εγώ» του Σωτήρη Τσαφούλια που οδήγησε σε μια τηλεοπτική σειρά τριών σεζόν φλερτάροντας με διεθνείς πλατφόρμες μέχρι συνεργασίες με σκηνοθέτες όπως οι Θωμάς Μοσχόπουλος, Γιάννης Χουβαρδάς, Δημήτρης Καραντζάς, Άρης Μπινιάρης, Βασίλης Μαυρογεωργίου, αλλά και δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές («Σκοτεινή θάλασσα», «Παγιδευμένοι»).
Στη συζήτηση, ωστόσο, με την Άννα Καλαϊτζίδου απουσιάζει έστω και η παραμικρή υποψία επιτήδευσης ή έπαρσης – όταν τη ρωτάω, ας πούμε, τι τη γοητεύει ιδιαίτερα στις αστυνομικές ιστορίες, με τις οποίες την έχουμε συνδέσει σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον στη μικρή και στη μεγάλη οθόνη, απαντάει με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι «δεν είμαι πολύ φαν των αστυνομικών ιστοριών, δεν τις παρακολουθώ με μανία, μου αρέσουν πολύ τα ντοκιμαντέρ, τέτοια πράγματα!».
Αφορμή, πάντως, για τη συνέντευξή μας είναι η νέα παράσταση στην οποία πρωταγωνιστεί, «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» σε σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα, στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν. Το τελευταίο έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα αφηγείται την ιστορία μιας αυταρχικής χήρας που μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της επιβάλλει στις πέντε κόρες της οκτώ χρόνια πένθους και εγκλεισμού. Εκείνες απεγνωσμένα αντιδρούν, η κάθε μια με τον δικό της τρόπο, και με την αφορμή ενός νέου άντρα, ο οποίος για άλλη είναι εραστής, για άλλη μνηστήρας, για άλλη φαντασίωση, η ανάγκη για ζωή φουσκώνει, εκρήγνυται και ο θάνατος ξαναχτυπάει το σπίτι για να το πνίξει σε δεύτερο κύμα πένθους. Μέσα από αυτήν, ωστόσο, ο ποιητής και συγγραφέας σχολιάζει και την ιστορική εποχή στην οποία γράφτηκε, της ανόδου του φασισμού και του εμφυλίου στην Ισπανία.
Την Μπερνάρντα Άλμπα υποδύεται ο Χρήστος Στέργιογλου, γεγονός που για την Άννα Καλαϊτζίδου δεν ενείχε καμία ιδιαίτερη ερμηνευτική πρόκληση όπως σχολιάζει. Άλλωστε εκτός του ότι «είναι ένας υπέροχος ηθοποιός, ούτως η άλλως τα ζητήματα της Μπερνάρντα Άλμπα δεν είναι “γυναικεία”, είναι περισσότερο ζητήματα εξουσίας». Η ίδια ερμηνεύει την οικονόμο του σπιτιού, Πόρθια, «την έμπιστη της Μπερνάρντα, που δεν είναι της οικογένειας αλλά έχει ζήσει πάρα πολύ σε αυτό το σπίτι και τα ξέρει όλα, ίσως περισσότερα κι από την Μπερνάρντα και τα παιδιά της. Σε μια μεγαλύτερη κλίμακα –γιατί το έργο μιλάει για το άτομο, την κοινωνία, τη χώρα– συμβολίζει τη διπλωματία, το πώς η Μπερνάρντα, δηλαδή η Ισπανία, θα βγει στον έξω κόσμο και θα διαχειριστεί τις σχέσεις της.
»Για μένα αυτή η φάση της ιστορίας έχει αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με εκείνη που γράφτηκε το έργο – και στη δική μας εποχή υπάρχει φτώχεια και άνθηση του φασισμού. Και παρόλο που έχουμε θεωρητικά ένα άνοιγμα προς την πρόοδο, πιστεύω ότι υποχρεωνόμαστε πλέον από τους νόμους να είμαστε προοδευτικοί ενώ η κοινωνία συντηρητικοποιείται ακραία».
«Για μένα αυτή η φάση της ιστορίας έχει αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με εκείνη που γράφτηκε το έργο – και στη δική μας εποχή υπάρχει φτώχεια και άνθηση του φασισμού. Και παρόλο που έχουμε θεωρητικά ένα άνοιγμα προς την πρόοδο, πιστεύω ότι υποχρεωνόμαστε πλέον από τους νόμους να είμαστε προοδευτικοί ενώ η κοινωνία συντηρητικοποιείται ακραία».
Οι κόρες της ηρωίδας του Λόρκα ασφυκτιούν υπό το βάρος των κοινωνικών προσδοκιών. «Τη μητέρα τους ενδιαφέρει το τι θα πει ο κόσμος, αυτός είναι ένας μεγάλος βραχνάς της ζωής, δεν τη νοιάζει ακόμα και δυστυχισμένα να είναι τα παιδιά της αν αυτό δεν βγαίνει προς τα έξω. Αυτή η νοοτροπία πιστεύω ότι έχει αλλάξει, απλώς η εικόνα μας στην κοινωνία έχει αντικατασταθεί λίγο από το τι γράφουμε και πώς είμαστε στα social media, εκεί εκτίθεσαι πια».
H οικογένεια όχι ως ασφαλές καταφύγιο αλλά ως φυλακή είναι, κατά κάποιον τρόπο, ένας θεματικός συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη νέα της παράσταση και τον «Κυνόδοντα». «Και στα δύο επικρατεί αυστηρότητα και απολυταρχία. Και παίζει ο Χρήστος Στέργιογλου!» προσθέτει. «Αλλά ο “Κυνόδοντας” έχει μια διαφορά, ότι σε εκείνη την περίπτωση τα παιδιά δεν είχαν επίγνωση της πραγματικότητας, μόνο του τι συμβαίνει μέσα στο σπίτι τους, ενώ στην “Μπερνάρντα Άλμπα” ξέρουν το έξω και νιώθουν τη στέρηση».
Αναρωτιέμαι αν η ίδια μπορούσε να προβλέψει, όταν γυριζόταν ο «Κυνόδοντας», την εξέλιξη που που θα είχε εκείνη η παραγωγή, φτάνοντας να διεκδικήσει το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας: «Φυσικά και δεν το είχα αντιληφθεί, έλεγα τότε στον φίλο μου, θα προβληθεί δέκα μέρες στον Μικρόκοσμο και μετά θα κατεβεί. Ήξερα από την αρχή ότι το σενάριο ήταν υπέροχο αλλά λες, μια τέτοια, περίεργη ταινία ποιος θα τη δει στην Ελλάδα; Κάναμε πλάκα με τον Γιώργο [Λάνθιμο], του έστελνα μηνύματα “άντε, και στα Όσκαρ”, μέχρι που μου απάντησε, “πήγαμε στα Όσκαρ”!».
Βασικό συστατικό της επιτυχίας της ταινίας, πέρα από την ιδέα στην οποία βασίστηκε, θεωρεί την αυθεντικότητα του σκηνοθέτη: «Ο Γιώργος [Λάνθιμος] δεν είπε ποτέ, εγώ θέλω να κάνω μια επιτυχημένη ταινία. Επέμενε να κάνει αυτό ακριβώς που ήθελε και συνεχίζει να το κάνει, σε οποιοδήποτε περιβάλλον – και σε αυτά που κάνει στο Χόλιγουντ αναγνωρίζεις 100% τον ίδιο και την προσωπικότητά του».
Θεωρεί ότι η Ελλάδα έχει «δρόμο ακόμα» για να μπορεί να συγκριθεί με παραγωγές του εξωτερικού και πως δεν λείπουν μόνο τα χρήματα αλλά και τα τολμηρά σενάρια. «Είμαστε στο 2024 και βλέπουμε την ελληνική επαρχία στο ‘40, το ‘50, το ‘60, όπου ο άντρας ήταν ο αρχηγός της οικογένειας. Θέλει λίγο κούνημα αυτό τώρα. Υπάρχουν κι άλλα πράγματα να δούμε ή ακόμα και αυτά να τα δούμε λίγο ανατρεπτικά. Ούτε εμείς έχουμε πολλές δυνατότητες στο πώς θα παίξουμε, όταν έχεις συγκεκριμένο χρόνο να κάνεις τη λήψη και σου λένε “πάμε” σίγουρα δεν θα δώσεις όλη την προσοχή σου. Στο δημιουργικό κομμάτι δεν έχουμε πρόβλημα αλλά το ζητούμενο είναι ο στόχος να μην είναι, απλά, να πάρουμε τις διαφημίσεις αλλά να έχουμε και ένα πιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Γιατί αν πας για τη διαφήμιση το κοινό θα είναι συγκεκριμένο».
«Είμαστε στο 2024 και βλέπουμε την ελληνική επαρχία στο ‘40, το ‘50, το ‘60, όπου ο άντρας ήταν ο αρχηγός της οικογένειας. Θέλει λίγο κούνημα αυτό τώρα. Υπάρχουν κι άλλα πράγματα να δούμε ή ακόμα και αυτά να τα δούμε λίγο ανατρεπτικά».
Στην προσγειωμένη αντίληψή της πιστεύει ότι έχει παίξει ρόλο και η εμπειρία της ανατροφής του γιου της, σήμερα 12 ετών πλέον. «Η μητρότητα στρέφει το μυαλό σου στην αλήθεια. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να κάνεις παιδιά όταν είσαι ηθοποιός, γι’ αυτό έχει τόσο μεγάλη υπογεννητικότητα ο κλάδος! Οι γυναίκες είναι εντελώς αβοήθητες σε αυτό τον τομέα, αν δεν είσαι στο Εθνικό [Θέατρο] δεν παίρνεις χρήματα από πουθενά για να περάσεις την εγκυμοσύνη σου. Δηλαδή όταν ο γιος μου ήταν ενός έτους έπαιζα και σε παιδική και σε βραδινή παράσταση. Ο ένας μισθός πήγαινε στο babysitting και δεν έβλεπα το παιδί μου. Αν βιοπορίζεσαι από αυτή τη δουλειά οι συνθήκες είναι σχεδόν απαγορευτικές στο να κάνεις παιδί, οπότε το μυαλό σου στρέφεται σε ζητήματα επιβίωσης και τα ναρκισσιστικά θέματα βρίσκονται πιο χαμηλά, το οποίο για εμένα είναι και πιο σωστό στη σχέση μου με το θέατρο».
Τουλάχιστον η σχέση της με τον πατέρα του γιου της είναι «πολιτισμένη», όπως διευκρινίζει, οπότε μοιράζονται και τα εύκολα και τα δύσκολα. «Με τον μπαμπά του Κοσμά έχω χωρίσει εδώ και οκτώ χρόνια αλλά είμαστε ακόμα οικογένεια. Μπορεί να μην είμαστε μαζί ως ζευγάρι, αλλά είμαστε πολύ αγαπημένοι και σε συνεννόηση με το παιδί μας. Αγαπάω τον μπαμπά του παιδιού μου και ως άνθρωπο και ως οικογένεια, απλά δεν θέλαμε άλλο να είμαστε μαζί. Αυτά είναι τελείως διαφορετικά πράγματα, που στην Ελλάδα μπερδεύουμε και οδηγούμαστε στο να εμποδίζουμε τα παιδιά από το να ευχαριστηθούν και τους δύο γονείς, με έναν τρόπο».
Info
«Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν-Υπόγειο, Πεσμαζόγλου 5, τηλ. 210 3228706, 210 3222760. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη 20.00, Πέμπτη έως Σάββατο στις 21.00, Κυριακή στις 19.00. Προπώληση: Στο ταμείο του Θεάτρου Τέχνης-Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5), τηλ 210 3228706, more.com
Συντελεστές
Μετάφραση-Απόδοση κειμένου: Μαρία Πρωτόπαππα, Ελένη Σπετσιώτη. Σκηνοθεσία: Μαρία Πρωτόπαππα. Σκηνικά-Κοστούμια: Εύα Νάθενα. Μουσική: Φώτης Σιώτας. Κίνηση: Μαργαρίτα Τρίκκα. Φωτισμοί: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη. Βοηθός σκηνοθέτιδας: Ηλέκτρα Μπαρούτα. Προωθητικές Φωτογραφίες παράστασης: Ρούλα Ρέβη. Βοηθός Φωτογράφου: Ολίνα Κάτσαρη. Περούκες: Χρόνης Τζήμος. Κομμώσεις: Θοδωρής Μπουρνέλης. Μακιγιάζ: Ειρήνη Γάτου. Γραφίστας: Γιάννης Σταματόπουλος. Φωτογραφίες παράστασης: Μαριλένα Αναστασιάδου. Trailer Παράστασης: Μιχαήλ Μαυρομούστακος. Επικοινωνία παράστασης: Ανζελίκα Καψαμπέλη. Διεύθυνση Παραγωγής: Αναστασία Καβαλλάρη. Εκτέλεση Παραγωγής: Kart Productions- Μαρία Ξανθοπουλίδου. Παίζουν (αλφαβητικά): Ευγενία Αποστόλου, Άννα Καλαϊτζίδου, Δημήτρης Μαργαρίτης, Ελένη Σπετσιώτη, Χρήστος Στέργιογλου, Κατερίνα Φωτιάδη, Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη. Σε ηχογράφηση συμμετέχει η Έρση Μαλικένζου.
Συμπαραγωγή Kart Productions-Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν. H παράσταση πραγματοποιείται με την επιχορήγηση και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
