Στον Μεσαίωνα παρουσιάζονταν στην εκκλησία τα λεγόμενα λειτουργικά δράματα, που αποσκοπούσαν στην προσέλκυση των πιστών. Ουσιαστικά, απλοί άνθρωποι αναπαριστούσαν σκηνές από τις Γραφές, σαν μια μορφή θεατρικής πράξης. Επειδή όμως η θεματολογία ήταν αρκετά «βαριά» και η συγκίνηση μεγάλη, στα θεάματα εκείνα άρχισαν να παρεμβάλλονται κωμικές σκηνές από γελωτοποιούς της εποχής, ως μια καλή ευκαιρία, επιπλέον, να ασκηθεί κριτική στο κατεστημένο.
Ο Ντάριο Φο, μετά από έρευνα, αναμόρφωσε και διασκεύασε εκείνες τις ιστορίες στο «Μιστέρο Μπούφο», μια σειρά αυτοτελών ιστορικών θρησκευτικού περιεχομένου με μορφή μονολόγου. Κράτησε όμως και το σατιρικό στοιχείο τους, σαν ένας νεότερος γελωτοποιός, ουσιαστικά κάνοντας πολιτικό θέατρο. «Με το μπλε πόλο μπλουζάκι του και το μαύρο του παντελόνι, σε μια γυμνή από σκηνικά και φώτα σκηνή, κρατώντας μονάχα ένα μικρόφωνο· έτσι ξεκίνησε να παρουσιάζει το “Μιστέρο Μπούφο” ο Ντάριο Φο, σε ένα τρίωρο one man show» λέει η σκηνοθέτις και ηθοποιός Γιώτα Σερεμέτη. «Αυτή η εικόνα του υπάρχει στο μυαλό μου συνέχεια, μου θυμίζει Stand-Up Comedy, ένα είδος που αγαπώ πολύ. Αγαπώ τους Stand-Up comedians που πέρα από το να προκαλέσουν το γέλιο (αξία ανεκτίμητη), απ’ τη μία αφουγκράζονται την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα κι απ’ την άλλη έρχονται και ακουμπάνε κάθε φορά στη σκήνη ένα κομμάτι δικό τους. Με συγκινεί αυτό».
«Με το μπλε πόλο μπλουζάκι του και το μαύρο του παντελόνι, σε μια γυμνή από σκηνικά και φώτα σκηνή, κρατώντας μονάχα ένα μικρόφωνο· έτσι ξεκίνησε να παρουσιάζει το “Μιστέρο Μπούφο” ο Ντάριο Φο, σε ένα τρίωρο one man show».
Στην παράσταση «Μιστέρο Μπούφο» της νεοσύστατης θεατρικής ομάδας Sussurus Theatre Group, έως τις 7/1 στο Θέατρο Άβατον, οι ιστορίες του Φο παντρεύονται με την καταγγελτική και συνάμα τρυφερή ποίηση του Θανάση Τριαρίδη, γεννώντας ένα έργο όπου συνυπάρχουν κωμωδία και τραγωδία, απλότητα και ουσία, χιούμορ και αναρχία, σάτιρα και πολιτική πράξη. Τέσσερις ηθοποιοί, με εργαλείο τα σώματά τους, τη φωνή τους, μερικά μουσικά όργανα και ένα σκαμπό, αφηγούνται έξι ιστορίες εμπνευσμένες από τη ζωή και τα πάθη του Χριστού.
Ανάμεσα σε αυτούς τους ηθοποιούς, η Αλεξάνδρα Σταμούλη, ένα κορίτσι που ίσως γνωρίσαμε από την παλαιότερη παράσταση «Football – No Time for Losers», η οποία ξεκίνησε από την πτυχιακή της και για ανεβεί στο σανίδι βασίστηκε στο κείμενο του Θανάση Τριαρίδη «Football: Το παιχνίδι της ανθρωπότητας». Μια γυναικεία ματιά στον ρόλο που έπαιξε το ποδόσφαιρο στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Η παλαιότερη παράσταση της Αλεξάνδρας Σταμούλη, «Football – No Time for Losers», ήταν μια γυναικεία ματιά στον ρόλο που έπαιξε το ποδόσφαιρο στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Μικρή, η Αλεξάνδρα λάτρευε να παίζει ποδόσφαιρο. Αλλά αυτό που συναντούσε μόνιμα, όπως λέει σήμερα στο Marie Claire, ήταν «μια άρνηση συμμετοχής μου στο παιχνίδι επειδή “δεν ξέρει να παίζει” μέχρι να πάρω την μπάλα στα πόδια μου. Το προσωνύμιο “αγοροκόριτσο” είχε δοθεί και από τα αγόρια και από τα κορίτσια και αυτό ήταν κάτι που με είχε δυσκολέψει πολύ.
»Βέβαια, ο μεγάλος πόνος ήρθε όταν δεν με άφησαν οι γονείς μου να γραφτώ σε μια ομάδα. Το να θέλεις να γίνεις ποδοσφαιρίστρια θεωρούνταν ουτοπικό. Οι άνθρωποι που το άκουγαν νόμιζαν πως δεν μιλούσα σοβαρά, μα εγώ δεν είχα μιλήσει πιο σοβαρά στη ζωή μου. Ήταν κάτι που σκεφτόμουν ολημερίς. Είναι, πια, εμφανές πως το ποδόσφαιρο είναι προπύργιο της πατριαρχίας. Αν το ποδόσφαιρο ήταν γυναικοκρατούμενο άθλημα ο Άλκης και ο Μιχάλης και όλα τα αδικοχαμένα παιδιά θα ζούσαν. Θα υπήρχε περισσότερο fair play, μεγαλύτερη αλληλεγγύη και λιγότερο μίσος. Όταν ήμασταν μικροί, μας ένωνε η αγάπη για το ποδόσφαιρο. Τώρα, η ίδια αγάπη μάς χωρίζει. Είναι τρελό».
«Είναι, πια, εμφανές πως το ποδόσφαιρο είναι προπύργιο της πατριαρχίας. Αν το ποδόσφαιρο ήταν γυναικοκρατούμενο άθλημα ο Άλκης και ο Μιχάλης και όλα τα αδικοχαμένα παιδιά θα ζούσαν. Θα υπήρχε περισσότερο fair play, μεγαλύτερη αλληλεγγύη και λιγότερο μίσος».
Όμως οι γονείς της τη στήριξαν στην απόφασή της να γίνει ηθοποιός. «Θυμάμαι όλα τα θεατρικά που κάναμε στο δημοτικό και φυσικά τους δασκάλους που πάντα με μεράκι δούλευαν μαζί μας. Μου έχει μείνει αξέχαστη η εμπειρία στον ρόλο της Ειρήνης στην κωμωδία του Αριστοφάνη, σε ηλικία 11 χρονών, καθώς και δύο παραστάσεις που είχα δει εκείνη την περίοδο: το “Όνειρο Της Διπλανής Πόρτας” του Νιλ Σάιμον και το “Φιόρο του Λεβάντε” του Γρηγόριου Ξενόπουλου. Αυτό που έκαναν οι γονείς μου, να μου προτείνουν την επιλογή του θεάτρου στη φαινομενική αποτυχία μου στις πανελλήνιες, είναι το μεγαλύτερο δώρο τους· ο κόσμος του θεάτρου με πλούτισε ψυχικά».
Πλέον η Αλεξάνδρα ανήκει στη νεοσύστατη ομάδα Sussurus, από τη λέξη «σούσουρο», «τον θόρυβο που προκαλείται από τον ψίθυρο και η διάδοση μιας πληροφορίας. Αν και γεννήθηκε τυχαία, ενέχει ένα παιχνίδι, ένα κλείσιμο του ματιού με το οποίο αντιμετωπίσαμε υποκριτικά και σκηνοθετικά το έργο. Μοιάζει τυχερό, καθώς η πρώτη μας παράσταση ως ομάδα πηγαίνει εξαιρετικά και θα θέλαμε πολύ να συζητιέται. Στόχος μας ήταν να φτιάξουμε μια ομάδα ατόμων τρελών και ορεξάτων, τόσο ώστε να αναλάβουν μόνοι τους μια παραγωγή και να δουλέψουν σκληρά για να την φέρουν εις πέρας. Το “Μιστέρο Μπούφο” μάς ένωσε στις αγωνίες μας».
«Αυτό που έκαναν οι γονείς μου, να μου προτείνουν την επιλογή του θεάτρου στη φαινομενική αποτυχία μου στις πανελλήνιες, είναι το μεγαλύτερο δώρο τους».
Όπως εξηγεί η ίδια, με το έργο του ο Ντάριο Φο «θέλησε να ασκήσει κριτική στις εξουσίες, στη θεσμική εκκλησία και σε κάθε φονταμενταλιστικό μηχανισμό. Ζούμε εντός ενός κόσμου βαρβαρότητας που μας αναγκάζει να ονομάσουμε τα διαχρονικά έργα ως επίκαιρα και, ακόμα κι αν δεν έχουμε κάποιον τέτοιο σκοπό, αυτομάτως οι συνδέσεις είναι πολλές: πόλεμος Ισραήλ-Παλαιστίνης με χιλιάδες νεκρά μωρά, δολοφονίες, βιασμοί και πόσα ακόμα απάνθρωπα σκηνικά που μας εκπλήσσουν καθημερινά. Είδα κάπου ένα γραμμένο σύνθημα σε τοίχο που έλεγε “γιατί τόσο μίσος;”».
«Αισθάνομαι πως στο πρόσωπο της Παναγίας συναντούμε όλα τα πρόσωπα των μανάδων του κόσμου, των μανάδων των δολοφονημένων παιδιών, των αδικημένων, των τσαλακωμένων».
Όπως προσθέτει η Αλεξάνδρα, «αισθάνομαι πως στο πρόσωπο της Παναγίας συναντούμε όλα τα πρόσωπα των μανάδων του κόσμου, των μανάδων των δολοφονημένων παιδιών, των αδικημένων, των τσαλακωμένων. Συναντούμε όμως και τη δύναμη που έχουν οι γυναίκες, την αποφασιστικότητα, την ευθύνη και την ευαισθησία. Στην παράσταση μας έχουμε διαλέξει τις ιστορίες όπου η Παναγία αναρωτιέται ποιος είναι ο άνθρωπος που θα σταυρωθεί, για ποιον φωνάζουν κι έπειτα όταν μαθαίνει πως είναι ο γιος της, εξαγριώνεται και τα βάζει με τον αρχάγγελο Γαβριήλ. Μέσα σε όλη αυτήν τη διαδρομή της, από την άγνοια στην γνώση κι από την ηρεμία στην ταραχή, παραμένει σύμβολο αγάπης προς όλους τους κατατρεγμένους ανθρώπους (“τεμπέληδες, βρομύλους, κουρελήδες, πειναλέους και πουτάνες…”), γεγονός το οποίο με συγκινεί βαθιά».
Ο πατέρας της είναι θεολόγος και η Αλεξάνδρα του έστειλε να διαβάσει το κείμενο του έργου. «Μετά δεν είπαμε κουβέντα, μου είπε μόνο “εξαιρετικό”, γνωρίζαμε ήδη ο ένας τις σκέψεις του άλλου. Δεν απέχουμε όταν πρόκειται για θέματα που αναπτύσσουν μια κριτική στη θεσμική Εκκλησία. Ο Ντοστογιέφσκι γράφει: “Μέχρι σήμερα είμαι παιδί απιστίας ή αμφιβολίας, και θα είμαι έτσι μέχρι τον τάφο. Πόση ταλαιπωρία μου κοστίζει αυτή η δίψα να πιστέψω”. Έχω επιλέξει να πιστεύω στον Θεό, μέσα από την πίστη μου στον άνθρωπο ως κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν του. Ουσιαστικά, πιστεύω στο γεγονός ότι μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που ζουν χριστιανικά. Μόνο έτσι αντιλαμβάνομαι έναν κόσμο ελπίδας.
«Έχω επιλέξει να πιστεύω στον Θεό, μέσα από την πίστη μου στον άνθρωπο ως κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν του. Ουσιαστικά, πιστεύω στο γεγονός ότι μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που ζουν χριστιανικά. Μόνο έτσι αντιλαμβάνομαι έναν κόσμο ελπίδας».
»Ξέρετε, πολύ συχνά χάνεται ο χριστιανισμός μέσα στους ανθρώπους· ακόμα και στους φερόμενους “πιστούς”. Χάνεται το πρόσωπο του ίδιου του Χριστού. Μας έχει κυριεύσει το μίσος και ο εγωισμός. Η ανάγκη ανύψωσης του εαυτού μας -οποιασδήποτε πτυχής του- απέναντι στον εαυτό του άλλου. Μου φαίνεται πια πολύ κοινότoπο, αλλά θα το πω: ο Χριστός είπε “αγαπάτε αλλήλους”, δεν είπε αγαπάτε Έλληνες, straight, λευκούς. Συνδιαλέχθηκε με όλο το “περιθώριο”: την πόρνη, τον τελώνη, τον ληστή. Ήρθε για το περιθώριο, έζησε με το περιθώριο, έγινε περιθώριο. Όσον αφορά, δε, την γυναίκα, η Παναγία υπήρξε πρόσωπο οικειότητας. Σε μια δύσκολη για τη γυναίκα εποχή βρέθηκε στο κέντρο της χριστιανικής θεολογίας και ζωής. Αυτό δεν είναι λίγο και δεν είναι τυχαίο.
»Ως εκ τούτου, προσπαθώ να ζω χριστιανικά· να αγαπάω, να συγχωρώ, να αποδέχομαι, μένοντας μακριά από σκοτεινές διαδρομές και φασιστικές συμπεριφορές. Κρατάω την πίστη σε έναν καλύτερο κόσμο – κι ας έχω υπάρξει άπιστη μέσα στην πίστη αυτή».
Info
«Μιστέρο Μπούφο», τέσσερις ακόμα παραστάσεις έως τις 7/1, Κυριακή 17 Δεκεμβρίου, Τρίτη 26 Δεκεμβρίου, Τρίτη 2 Ιανουαρίου και Κυριακή 7 Ιανουαρίου στις 21:00 στο Θέατρο Άβατον, Ευπατριδών 3, Κεραμεικός (5’ λεπτά από το μετρό του Κεραμεικού), τηλέφωνο: 210 3412689. Διάρκεια: 70 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: 13 ευρώ (γενική είσοδος), 10 ευρώ (μειωμένο: ΑΜΕΑ, φοιτητικό, ανέργων, άνω των 65). Προπώληση: www.more.com
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενα: Ντάριο Φο, Θανάσης Τριαρίδης. Σκηνοθεσία: Γιώτα Σερεμέτη. Σκηνικά, Κοστούμια, Σχεδιασμός φωτισμών και βίντεο: Λυδία Τσάτσου Παρασκευοπούλου. Μουσική επιμέλεια: Η ομάδα. Φωτογραφίες: Γιάννης Παπαγεωργίου. Σχεδιασμός αφίσας: Αλεξάνδρα Σταμούλη. Επικοινωνία – Δημόσιες σχέσεις: Γιώτα Δημητριάδη. Επί σκηνής οι ηθοποιοί: Χριστίνα Κουρλίτη, Σταύρος Μόσχης ,Αλέξανδρος Σάουκ και Αλεξάνδρα Σταμούλη
