Για να είμαι ειλικρινής, το σύμπαν φαίνεται να συνωμοτεί για να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα όσων έχουμε βάλει από καιρό στο πρόγραμμα να ταξιδέψουμε αυθημερόν στους Δελφούς για να παρακολουθήσουμε τα εγκαίνια της site-specific εγκατάστασης «The Garden of Pythia» («Ο Κήπος της Πυθίας») του Charles Sandison, στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών. Λόγω της γενικής απεργίας της ημέρας, η μετακίνηση μέχρι το σημείο παραλαβής από το λεωφορείο του PCAI εξελίσσεται σε γρίφο, παρόλο που ο οργανισμός κάνει ό,τι μπορεί για να μας διευκολύνει. Επιπλέον, ο καιρός είναι ασυνήθιστα κρύος και μουντός για Απρίλιο.
Παρ’ όλα αυτά, δεκάδες καταφέρνουμε τελικά να είμαστε εκεί – άνθρωποι με διαφορετικές ιστορίες και επαγγελματικές ιδιότητες ο καθένας, όπως δημοσιογράφοι και εικαστικοί και γκαλερίστες, αλλά με (δοκιμασμένο) ενδιαφέρον για την τέχνη. Συζητάω με μια συνεπιβάτη μου που ταξιδεύει μόνη, καθώς η παρέα της αναγκάστηκε εξαιτίας της απεργίας να ακυρώσει τη συμμετοχή της, και μου λέει ότι την πρώτη φορά που βρέθηκε στους Δελφούς για τα εγκαίνια ενός εικαστικού έργου από τον PCAI το απόλαυσε τόσο, ώστε προσπαθεί να είναι εκεί κάθε χρόνο. Πράγματι, από τη στιγμή της άφιξής μας εξανεμίζεται κάθε αμφιβολία για το αν άξιζε τον κόπο να έρθω ώς εδώ.
Ένα πλακόστρωτο μέσα στο πράσινο μάς κατευθύνει στην είσοδο του «πι» (Παγκόσμιο Κέντρο Κυκλικής Οικονομίας και Πολιτισμού), ενός ιστορικού και αρχιτεκτονικού μνημείου της δεκαετίας του 1950, γνωστού και ως Παβιγιόν Πικιώνη, αφού σχεδιάστηκε από τους κορυφαίους Έλληνες αρχιτέκτονες Δημήτρη και Πέτρο Πικιώνη. Ανακαινίστηκε πρόσφατα και πλέον λειτουργεί, από τον PCAI, ως πολιτιστικός χώρος με στόχο να καλλιεργεί την περιβαλλοντική αφύπνιση μέσω της σύγχρονης τέχνης. Καθώς δεσπόζει στην πλαγιά του Παρνασσού απολαμβάνει την πανοραμική θέα μέχρι τον κάμπο και τη θάλασσα, που την ώρα των εγκαινίων βάφονται από τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος.
Ένα πλακόστρωτο μέσα στο πράσινο μάς κατευθύνει στην είσοδο του «πι», ενός ιστορικού και αρχιτεκτονικού μνημείου της δεκαετίας του 1950, γνωστού και ως Παβιγιόν Πικιώνη, αφού σχεδιάστηκε από τους κορυφαίους Έλληνες αρχιτέκτονες Δημήτρη και Πέτρο Πικιώνη.
Το σκοτάδι είναι απαραίτητο για να αναδειχθεί το έργο, η πρώτη μεγάλη ανάθεση του PCAI σε καλλιτέχνη ειδικά σχεδιασμένη για το «πι» των Δελφών. Μόλις νυχτώνει αρχίζει να προβάλλεται στα δέντρα και τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του χώρου, αλλάζοντας διαρκώς μορφή αφού, όπως εξηγεί ο Charles Sandison στα εγκαίνια, αλληλεπιδρά ασταμάτητα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος: «Ο Κήπος της Πυθίας είναι ένας φανταστικός τόπος που τοποθετείται εν μέρει σε μια ορεινή πλαγιά στην αρχαία Ελλάδα και εν μέρει στη μήτρα του ηλεκτρονικού υπολογιστή μου.
»Με έμπνευση την επίσκεψή μου στον ναό του Απόλλωνα, έχω κωδικοποιήσει αυτό το εικαστικό έργο τεχνητής νοημοσύνης που συνδυάζει τις αναμνήσεις της Πυθίας με τις όμορφες πλαγιές του Παρνασσού, μέσω παραγωγικών προβολών δεδομένων που εξελίσσονται σε συνάρτηση με το περιβάλλον του. Πιστεύω ότι οι επισκέπτες θα δουν αυτό το έργο τέχνης ως ένα μέσο γεφύρωσης ανάμεσα στο αρχαίο και το σύγχρονο, και θα αντιληφθούν ότι οι απαντήσεις που ζητάμε από την τεχνητή νοημοσύνη είναι οι ανάλογες με τις αντίστοιχες αναζητήσεις του αρχαίου κόσμου από την Πυθία». Για τον Sandison, οι ιστορικοί Δελφοί υπήρξαν ανάλογοι του CERN, του πιο εξελιγμένου συστήματος ερμηνείας και πρόβλεψης στόχων και αποτελεσμάτων. Ήταν ένας τρόπος βαθύτερης κατανόησης του κόσμου, αντίστοιχος με τις σύγχρονες εξελίξεις στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης.
Αλλά δεν είναι απαραίτητο, νομίζω, να γνωρίζεις σε βάθος το σκεπτικό του καλλιτέχνη για να βυθιστείς στο έργο και να το απολαύσεις. Πάνω στα δέντρα και στα παγκάκια παρακολουθούμε μια διαδοχή από αναπάντεχες εικόνες. Ο ειδικά σχεδιασμένος κώδικας και οι αισθητήρες που ανιχνεύουν τη θερμοκρασία και τα επίπεδα φωτισμού επιτρέπουν στην εγκατάσταση να αλληλοεπιδρά με το τοπικό περιβάλλον και να αλλάζει μορφή με την πάροδο του χρόνου. Αν έρθουμε το καλοκαίρι, ίσως δούμε κάτι διαφορετικό. Σε αυτό το αρκετά ψυχρό ανοιξιάτικο βράδυ πάντως, αγγλικές και ελληνικές λέξεις τυλίγουν σαν κορδέλες τα δέντρα και τα παγκάκια ή πετούν σαν πυγολαμπίδες μέσα στη νύχτα. Γυναικεία πρόσωπα που παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικά αγάλματα μεταμορφώνουν τις φυλλωσιές και μοιάζουν να συνομιλούν, αν και δεν θα μάθουμε ποτέ τι ακριβώς λένε, γιατί τις προβολές επενδύει ατμοσφαιρική μουσική.
Λέξεις τυλίγουν σαν κορδέλες τα δέντρα και τα παγκάκια ή πετούν σαν πυγολαμπίδες μέσα στη νύχτα. Γυναικεία πρόσωπα που παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικά αγάλματα μεταμορφώνουν τις φυλλωσιές και μοιάζουν να συνομιλούν.
Τα πρόσωπα στα δέντρα, όπως μου εξηγεί ο Sandison, αποτελούν μια αναφορά και στον ανθρωπομορφισμό, την τάση να αποδίδουμε ανθρώπινα χαρακτηριστικά σε ζωντανά και άψυχα πράγματα γύρω μας, αλλά και στους «ανθρώπους-δέντρα» της φολκ μυθολογίας. Η έμπνευση να χρησιμοποιήσει το φυσικό τοπίο σαν καμβά ήρθε στις βόλτες του στην ύπαιθρο στη διάρκεια της πανδημίας, όπου σύντομα άρχισε να παίρνει μαζί και τον τεχνολογικό εξοπλισμό του.
Ο Σκωτσέζος καλλιτέχνης, που πλέον ζει μόνιμα στο Tempere της Νορβηγίας, δεν φιλοτεχνεί με πινέλα και μπογιές αλλά με αλγόριθμους. Από τα 12 χρόνια του, όταν έμαθε μόνος του να δημιουργεί κώδικα στον υπολογιστή του, μέχρι σήμερα -μετά από σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών της Γλασκώβης και την ανάληψη της θέσης του επικεφαλής του τμήματος Καλών Τεχνών στο Tempora School of Art and Media, συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις (όπως στην Μπιενάλε της Βενετίας) και κορυφαίες διακρίσεις- αντλεί έμπνευση από τη φύση και το περιβάλλον του και υλοποιεί τις ιδέες του με τα πλέον εξελιγμένα τεχνολογικά εργαλεία. Ακόμα και αν η τεχνητή νοημοσύνη αλλάξει εντελώς το οικοσύστημα της τέχνης, ο Sandison διαθέτει μηχανισμούς προσαρμογής και επιβίωσης.
Info
Από τις 13 Απριλίου η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό κάθε Τρίτη, Τετάρτη και Σάββατο μετά τη δύση του ηλίου (σύμφωνα με το εκάστοτε ισχύον εποχικό πρόγραμμα) καθόλη τη διάρκεια του έτους. Είσοδος: 10 ευρώ. Προπώληση: www.more.com
Διεύθυνση: Π, Παγκόσμιο Κέντρο Κυκλικής Οικονομίας και Πολιτισμού (Πρώην Παβιγιόν Πικιώνη), Δελφοί. Χάρτης: https://goo.gl/maps/4xhmefaS55xg3tyVA
www.pcai.gr, τηλ. 2104060088 (Δευτέρα – Παρασκευή: 9:00 – 17:00)
Περισσότερα για το PCAI
O πολιτιστικός οργανισμός PCAI ιδρύθηκε από τον Αθανάσιο Πολυχρονόπουλο, CEO της περιβαλλοντικής εταιρείας Polygreen, και στοχεύει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από ένα ετήσιο πρόγραμμα καλλιτεχνικών αναθέσεων, εκθέσεων σύγχρονης τέχνης, προγραμμάτων φιλοξενίας καλλιτεχνών, εργαστηρίων και συνεδρίων. Η Συλλογή Τέχνης PCAI εστιάζει σε αναθέσεις και έργα σύγχρονης τέχνης και κινούμενης εικόνας, ενώ παρέχει στους καλλιτέχνες τα μέσα και τους πόρους για να δημιουργήσουν καλλιτεχνικό έργο σε διάλογο με σύγχρονα περιβαλλοντικά, κοινωνιολογικά και φιλοσοφικά ζητήματα, επιτρέποντας απόλυτη ελευθερία έκφρασης και κριτικής έρευνας.
Μέσα στα χρόνια της δραστηριότητάς του, το PCAI έχει συνεργαστεί με σημαντικά ιδρύματα, μπιενάλε και πολιτιστικούς φορείς, όπως το Βρετανικό Συμβούλιο, τη Serpentine του Λονδίνου, την Μπιενάλε της Βενετίας, την Μπιενάλε του Σάο Πάολο, τη Μπιενάλε της Sharjah και το KW του Βερολίνου, ενώ έχει διακριθεί επανειλημμένα για το πολιτιστικό έργο και τις συνεργασίες του. Από τo 2021 o οργανισμός είναι official nominator του σημαντικού περιβαλλοντικού βραβείου Earthshot Prize, το οποίο θεσπίστηκε από το Royal Foundation of the Prince and Princess of Wales. Το PCAI συμμετέχει στη Διεθνή Ένωση Εταιρικών Συλλογών Σύγχρονης Τέχνης (IACCCA) και η Κίκα Κυριακάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του PCAI, συνιστά εκλεγμένο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του.
