Η γυναικεία περίοδος με τις ορμονικές διακυμάνσεις της έχει χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως σαν εργαλείο έμφυλης υποτίμησης και καταστολής των δικαιωμάτων μας: Από τα εκκλησιαστικά κείμενα, όπου σύμφωνα με τον κανόνα του Αγίου Διονυσίου «δεν επιτρέπεται μία γυναίκα να εισέρχεται στην Εκκλησία και ούτε να αγγίζει τίποτα από τα Άγια κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσης της» και τους πολεμίους του γυναικείου δικαιώματος ψήφου («νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον ωρισμένας ημέρας, αλλά δι’ όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν» σύμφωνα με ένα άρθρο του 1928 στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα»), μέχρι τα στερεότυπα του σήμερα, όπου όταν βλέπουμε μια γυναίκα σε κακή διάθεση, σπεύδουμε να συμπεράνουμε ότι δεν φταίνε, για παράδειγμα, υπαρκτά οικογενειακά, οικονομικά, κοινωνικά ή άλλα προβλήματα, αλλά το γεγονός ότι «περιμένει περίοδο», σαν να τελεί υπό κάποιο καθεστώς συναισθηματικής διαταραχής που διαστρεβλώνει εντελώς την αντίληψή της για την πραγματικότητα.
Η γυναικεία περίοδος με τις ορμονικές διακυμάνσεις της έχει χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως σαν εργαλείο έμφυλης υποτίμησης και καταστολής των δικαιωμάτων μας: Από τα εκκλησιαστικά κείμενα και τους πολεμίους του γυναικείου δικαιώματος ψήφου μέχρι τα στερεότυπα του σήμερα.
Μια νέα παράσταση, ωστόσο, με τίτλο «Perfetta» («Η Τέλεια»), σε κείμενο του Mattia Torre και σκηνοθεσία της Δώρας Παρδάλη, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Θέατρο 104, παρουσιάζει τη γυναικεία περίοδο ως δύναμη, ως ένα εργαλείο πολλαπλών αναγνώσεων του κόσμου.
Ο Ιταλός συγγραφέας εστιάζει σε μια γυναίκα «της διπλανής πόρτας», πωλήτρια αυτοκινήτων, μητέρα, σύζυγο, φίλη, και αφηγείται τέσσερις Τρίτες από έναν μήνα της ζωής της, καθεμία από τις οποίες αντιπροσωπεύει μια διαφορετική φάση της περιόδου, όπως η εκρηκτική ωορρηξία ή η σκοτεινή προεμμηνορροϊκή εβδομάδα. Η φανταστική ηρωίδα του προσεγγίζει την ίδια ρουτίνα, μιας τυπικής εργάσιμης μέρας, μέσα από διαφορετικές σκέψεις, συναισθήματα και πράξεις όπως επηρεάζονται από τις διαρκείς ορμονικές μεταβολές. Ή όπως το συνοψίζει σε μία φράση της: «Οι ημέρες μου είναι όλες ίδιες, αλλάζω μόνο εγώ».
Για τον Torre, καμία από τις τέσσερις προσεγγίσεις δεν είναι «λάθος» (παρόλο που χαρακτηρίζει, χιουμοριστικά, «Αποκάλυψη» τις ημέρες πριν από την έμμηνο ρύση – και ποια από εμάς δεν θα ταυτιζόταν με αυτό;). Απλά, φωτίζουν τη σύγχρονη ζωή μιας γυναίκας και την ιταλική κοινωνία, που θυμίζει υπερβολικά την ελληνική, από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Το κείμενό του σατιρίζει τόσο τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε μέσα σε τέσσερις εβδομάδες τα εσωτερικά ερεθίσματα, τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα αλλά και τις σωματικές ενοχλήσεις μας –«για περίπου 35 χρόνια» ξανά και ξανά όπως εξηγεί σε ένα ιντερλούδιο όπου μας δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες– όσο και τα εξωτερικά, του περιβάλλοντος, τα οποία συνδέει με μεγάλα κοινωνικά ζητήματα όπως η ταξική και κοινωνική ανισότητα, η μάχη για επιβίωση, το δίκοπο μαχαίρι της τεχνολογίας, τα οποία σχολιάζει χωρίς να γίνεται διδακτικός ή καταγγελτικός αλλά με συμβολισμούς σαν το πολυτελές αυτοκίνητο που έφερε το τέλος της Αριστεράς ή η κοκαΐνη ως το ναρκωτικό του εργασιακού ανταγωνισμού. Δημιουργεί τις συνθήκες για μια θεατρική εμπειρία μέθεξης που λειτουργεί λυτρωτικά, όχι μόνο για τις γυναίκες αλλά και για τους άντρες, νομίζω, θεατές.
Το κείμενο του Torre σατιρίζει τόσο τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε μέσα σε τέσσερις εβδομάδες τα εσωτερικά ερεθίσματα, τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα αλλά και τις σωματικές ενοχλήσεις μας, όσο και τα εξωτερικά, του περιβάλλοντος, τα οποία συνδέει με μεγάλα κοινωνικά ζητήματα όπως η ταξική και κοινωνική ανισότητα, η μάχη για επιβίωση, το δίκοπο μαχαίρι της τεχνολογίας.
Τα θέματα του «Perfetta» και ο απολαυστικός τρόπος με τον οποίο τα πραγματεύεται ο Torre δεν είναι, ωστόσο, ο μοναδικός λόγος να δείτε την παράσταση. Η Δώρα Παρδάλη, ευρύτερα γνωστή από την ερμηνεία του μονολόγου «Girls and Boys» του Dennis Kelly, που γνώρισε τόση επιτυχία ώστε παρατάθηκε για τέσσερις σεζόν, αναλαμβάνει αυτή τη φορά έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους και τη σκηνοθεσία. Αναδεικνύει το κείμενο μοιράζοντάς το σε τέσσερις ηθοποιούς, καθεμία από τις οποίες υποδύεται την ηρωίδα σε διαφορετική Τρίτη του κύκλου της, τονίζοντας έτσι τις διαφορετικές γυναίκες που νιώθουμε ότι κουβαλάμε μέσα μας. Αλλά στα σημεία του έργου-συνδετικούς κρίκους, όλες οι ερμηνεύτριες λειτουργούν σαν ένα σώμα.
Το σκηνικό είναι λιτό, το γεμίζουν οι ερμηνείες, στις οποίες όμως η κίνηση και ο λόγος κινούνται από την αρχή έως το τέλος της παράστασης πάνω στη λεπτή γραμμή της ισορροπίας, με σύντομες βιντεοπροβολές να υπογραμμίζουν την αλλαγή των κεφαλαίων χωρίς να υπερκαλύπτουν τα ουσιώδη υποκριτικά μέσα.
Καθώς μέσα από τις συζητήσεις που έχουν ανοίξει τα τελευταία χρόνια αντιλαμβανόμαστε πόσα από τα χαρακτηριστικά του κόσμου μας, που ίσως θεωρούσαμε αδιαμφισβήτητα, φτιάχτηκαν από άντρες για άντρες, με γνώμονα τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες, από τις διαφημίσεις και τα συστήματα κλιματισμού των χώρων εργασίας μέχρι τα φάρμακα της σύγχρονης ιατρικής, η «Perfetta» μάς παρακινεί, επιπλέον, να αμφισβητήσουμε τη γραμμική διαδρομή που αγωνιζόμαστε καθημερινά να τρέξουμε με γραμμή τερματισμού οποιονδήποτε στόχο θέτουμε, από την κατάκτηση ενός πτυχίου μέχρι περισσότερες πωλήσεις σε μια αντιπροσωπεία αυτοκινήτων.
Καθώς μέσα από τις συζητήσεις που έχουν ανοίξει τα τελευταία χρόνια αντιλαμβανόμαστε πόσα από τα χαρακτηριστικά του κόσμου μας φτιάχτηκαν από άντρες για άντρες, η «Perfetta» μάς παρακινεί, επιπλέον, να αμφισβητήσουμε τη γραμμική διαδρομή που αγωνιζόμαστε καθημερινά να τρέξουμε με γραμμή τερματισμού οποιονδήποτε στόχο θέτουμε.
«Αυτή η πορεία στέκεται μόνο στα αποτελέσματα και μοιάζει να αγνοεί βασικά κομμάτια της φύσης και ίσως τελικά της ίδιας της ζωής» σχολιάζει η Δώρα Παρδάλη, προσθέτοντας: «Σε έναν κύκλο όμως, στο τέλειο σχήμα όπως συνηθίζεται να τον αποκαλούν, δεν υπάρχει αρχή και τέλος, όλα είναι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας. Κάθε προχώρημα είναι απόρροια αλληλεπίδρασης και κάθε κύκλος περιέχει και περιέχεται σε άλλους κύκλους. Μπορούμε λοιπόν να μάθουμε κάτι για τη ζωή έχοντας ως αφορμή τους κύκλους που κάνει το γυναικείο σώμα;».
Φεύγοντας από την «Perfetta», ίσως πάρουμε μαζί μας κάποιες αφυπνιστικές συνειδητοποιήσεις. Όπως ότι δεν είναι κακό να δοκιμάσουμε να βγούμε, έστω για λίγο, από την ευθεία και να κάνουμε μια παράκαμψη. Αν, για παράδειγμα, την επόμενη φορά που περιμένουμε περίοδο το σώμα μας μάς παρακινήσει να δραπετεύσουμε από το γραφείο σε ένα ορεινό καταφύγιο και να αφεθούμε σε μια ξαπλώστρα κάτω από τον ήλιο, ας το σκεφτούμε σοβαρά.
Info
«Perfetta», Θέατρο 104, Ευμολπιδών 41, Γκάζι. Από τις 4 Μαρτίου έως τις 15 Απριλίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00. Διάρκεια: 90’. Εισιτήρια: 16€ – μειωμένο 12€ – ατέλεια 7€. Προσφορά early bird έως τις 15 Φεβρουαρίου: 10€. Προπώληση: www.more.com
Ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Έλενα Μουνδρούβαλη. Σκηνοθεσία: Δώρα Παρδάλη. Βοηθός σκηνοθέτη: Φαίη Μινωπέτρου-Κασιμάτη. Σκηνικά, επιμέλεια ενδυματολογίας: Ηλέκτρα Σταμπούλου. Σχεδιασμός φωτισμού: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου. Μουσική: Βύρων Κατρίτσης. Επιμέλεια κίνησης: Πετρίνα Γιαννάκου. Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας. Γραφιστική επιμέλεια Michelangelo Bevilacqua
Παίζουν: Κωνσταντίνα Τσιτσία Γεωργαντά, Ιζαμπέλλα Μπαλτσαβιά, Δώρα Παρδάλη και σε διπλή διανομή οι Τζίνα Σταυρουλάκη (Δευτέρες) και Σελήνα Διαμαντοπούλου (Τρίτες).
Στις παραστάσεις 24 & 25 Μαρτίου την Ιζαμπέλλα Μπαλτσαβιά αντικαθιστά η Φαίη Μινωπέτρου-Κασιμάτη.
Η παράσταση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου.
