Ελαιόλαδο που δεν κοστίζει όσο μια ράβδος χρυσού. Νερό που ρέει αβίαστα και δωρεάν στα εστιατόρια. Ηλιος 11 μήνες τον χρόνο. Ο μεσογειακός τρόπος ζωής υπερτερεί σε τόσα, που θα έλεγε κανείς ότι δεν έχουμε τίποτα να ζηλέψουμε από τους Βορειοευρωπαίους γείτονές μας. Eκτός ίσως από τη φορολογική διαφάνεια. Και το κοινωνικό κράτος δικαίου. Και τον Αλεξάντερ Σκάρσγκααρντ… αλλά ας μη χάνουμε τον ειρμό μας. Ζώντας τους τελευταίους μήνες ανάμεσα σε Σκανδιναβούς, συνειδητοποίησα ότι δεν θεωρούνται τυχαία από τους πιο υγιείς λαούς στον κόσμο. Από το πώς συμπεριφέρονται στο σώμα τους μέχρι το πώς συμπεριφέρονται στο περιβάλλον και στους συν-Σκανδιναβούς τους, οι Σουηδοί, οι Δανοί και οι Νορβηγοί έχουν αρκετές καθημερινές συνήθειες και κανόνες ζωής που δεν θα έβλαπτε να αντιγράψουμε. Ξεκινήστε το δικό σας living la vida Viking διαβάζοντας παρακάτω.
Το βούτυρο είναι φίλος μας
Φυσικά, και το ελαιόλαδο είναι. Αλλά, να, το απατάτε με σπορέλαιο στο μαγείρεμα και κάποιο από τα light υποκατάστατα στο ψωμί. Το ελαιόλαδο μπορεί να μην είναι φίλος των Σκανδιναβών (είναι τόσο ακριβό που απλώς το κοιτάζουν από μακριά και το στάζουν με σεβασμό στις σαλάτες), αλλά το βούτυρο γι’ αυτούς είναι μέρος της σωστής διατροφής τους. Λίγο πραγματικό βούτυρο στο ψωμί σας το πρωί ή ένας κύβος βουτύρου στο φαγητό. Σε περίπτωση που αναρωτιέστε, ένα κουταλάκι βούτυρο έχει λιγότερες από 50 θερμίδες. Ναι, και εγώ νόμιζα ότι είχε περισσότερες..
Οχι τα παπούτσια μες στο σπίτι
Είναι πρακτικό το θέμα εκεί στα βόρεια: όταν τα παπούτσια σου είναι διαρκώς μουλιασμένα από βροχές και χιόνια, προφανώς θα τα κρατήσεις μακριά από τα ωραία σου πατώματα και τα ακόμα πιο ωραία σου χαλιά. Και αυτό δεν ισχύει μόνο όταν χαλαρώνεις στο σπίτι, αλλά και όταν έρχονται φίλοι για επίσκεψη, όταν πηγαίνεις εσύ επίσκεψη στα σπίτια φίλων σου κ.λπ. Αλλά και για σένα πρακτικό θα είναι. Μετά από λίγο καιρό εφαρμογής του «no shoes inside» στην Ελλάδα, θα συνειδητοποιήσεις ότι: α) έτσι μένουν πιο καθαρά τα πατώματα, άρα σφουγγαρίζεις λιγότερο, β) δεν χρειάζεται να πάθεις εγκεφαλικό αν δεις το παιδί σου να παίζει στο πάτωμα και γ) όλοι φοράμε αστείες κάλτσες, δεν υπάρχει λόγος ντροπής.
Ανακυκλώνω, άρα θα υπάρχω και αύριο
Στατιστικά η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα στην Ευρώπη στη διαχείριση απορριμμάτων – με τη Σουηδία να είναι τόσο αποτελεσματική που πλέον εισάγει σκουπίδια και από άλλες χώρες (startup idea: εξαγωγή απορριμμάτων στη Σουηδία). Φυσικά, η χώρα στην οποία το απορριμματοφόρο που αδειάζει τον μπλε αδειάζει και τον πράσινο κάδο δεν θα αλλάξει εν μια νυκτί επειδή εμείς γράψαμε ένα άρθρο. Εκείνο όμως που μπορεί να αλλάξει είναι το «έλα, μωρέ, δεν πειράζει». Σταματήστε, λοιπόν, να λέτε «έλα, μωρέ, δεν πειράζει» ενώ πετάτε αλουμίνιο, γυαλί και τρόφιμα στον ίδιο κάδο. Ή όταν το παιδί σας σάς ρωτάει αν όντως πρέπει να κάνει ανακύκλωση όπως του έμαθαν στο σχολείο. Ή όταν ξέρετε ότι με λίγη παραπάνω προσπάθεια μπορείτε τουλάχιστον να ανακυκλώνετε χαρτί, μπουκάλια και μπαταρίες. Στατιστικά, αν αρκετοί άνθρωποι κόψουν το «έλα, μωρέ, δεν πειράζει», η χώρα παίζει να αλλάξει και εν μια νυκτί.
Δεν υπάρχει κακός καιρός, μόνο ακατάλληλα ρούχα
Μια σκανδιναβική παροιμία που δεν έχει μόνο μετεωρολογική, αλλά και μεταφορική ανάγνωση. Ενας Σκανδιναβός δεν θα κατηγορήσει τον καιρό, το σύμπαν ή τον ανάδρομο Ερμή όταν κάτι δεν πάει κατ’ ευχήν – απλώς θα φροντίσει να ντυθεί κατάλληλα για να το αντιμετωπίσει. Σκεφτείτε το αυτό, λοιπόν, την επόμενη φορά που θα έχει πολλή συννεφιά για να πάτε γυμναστήριο. Και δεν το εννοούμε μόνο κυριολεκτικά.
Γιατί να φας κρέας όταν μπορείς να φας ψάρι;
Ενα από τα σημαντικότερα staples της σκανδιναβικής διατροφής; Ψάρια. Κυρίως σολομός, που είναι πλούσια πηγή καλών λιπαρών Ω3. Και μπορεί ο σολομός στην Ελλάδα να μην είναι ακριβώς οικονομική λύση για το καθημερινό τραπέζι, όμως η (εξίσου πλούσια σε Ω3) σαρδέλα είναι. Γενικά για μια χώρα όπου το μήκος της ακτογραμμής της είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο είναι εντυπωσιακό το πόσο προτιμάμε το κρέας από το ψάρι. Συγγνώμη, σουβλάκι, αλλά ήρθε η ώρα να σκεφτούμε τι είναι πραγματικά καλύτερο για μας.
Κάνε μου λιγάκι kos
Ή hygge, ανάλογα το ποια σκανδιναβική γλώσσα προτιμάτε. Το hygge, σε περίπτωση που ήσασταν χωρίς Wi-Fi τον τελευταίο χρόνο, είναι μια δανέζικη λέξη που περιγράφει αυτό το συναίσθημα θαλπωρής όταν χουχουλιάζεις στο σπίτι με κεράκια, τα αγαπημένα σου δίποδα/τετράποδα και οτιδήποτε άλλο σε κάνει ευτυχισμένο. Το kos είναι η νορβηγική εκδοχή της λέξης και μπορεί να σημαίνει οτιδήποτε από «παίζω επιτραπέζια με τα παιδιά μου» μέχρι «βλέπω ταινία αγκαλιά με τον καλό μου», σαν το Netfilx & chill, αλλά με πραγματικό chilling. Ανεξαρτήτως γλώσσας, πάντως, οι Σκανδιναβοί ξέρουν τη σημασία τού να περνάς ποιοτικό χρόνο στο σπίτι με τους δικούς σου – δεν χρειάζεται να χιονίζει έξω.
Τα αδέσποτα δεν είναι κουλ
Να εξηγηθώ: στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ να συναντάμε αδέσποτα στον δρόμο, που θεωρούμε ότι η ύπαρξή τους είναι κομμάτι της ταυτότητας της πόλης. Δεν θα έπρεπε όμως να είναι – κάτι που γίνεται σαφές μόλις περάσεις έστω και λίγα λεπτά σε οποιαδήποτε σκανδιναβική πόλη. Στη σπάνια περίπτωση που ένας σκύλος ή γάτα περιφέρεται μόνος του στον δρόμο, ανήκει σε κάποιον καταστηματάρχη εκεί κοντά και απλώς κάνει τη βόλτα του. Οσο για τις residential areas και τις περιοχές κοντά σε δάση, θα δεις άπειρες γάτες και σκύλους να τρέχουν/σκαρφαλώνουν/κυνηγάνε τρωκτικά, πριν επιστρέψουν σε κάποιο από τα τριγύρω σπίτια για το βραδινό τους γεύμα. Γενικά, όσο πιο γρήγορα αρχίσεις να συνειδητοποιείς ότι ένα γατί ή σκυλί μόνο του στην πόλη δεν είναι στο «φυσικό του περιβάλλον», τόσο πιο φυσικά θα σου έρθει να το βοηθήσεις την επόμενη φορά που θα συναντήσεις κάποιο.
Μια σάουνα τη μέρα
Ολοι οι Βορειοευρωπαίοι γείτονές μας ξέρουν ότι η σάουνα έχει ευεργετικές ιδιότητες, από το δέρμα και τους μυς μέχρι το αναπνευστικό μας. Βέβαια οι περισσότεροι από εμάς μπορεί να μην έχουμε μια κομψή ξύλινη κατασκευή στο κελάρι να πεταγόμαστε κάθε βράδυ μετά τα σλάλομ στη βουνοπλαγιά, όμως οι πιο πολλές μεγάλες πόλεις της Ελλάδας έχουν κάποιο hamam/turkish bath και πολλά μεγάλα γυμναστήρια προσφέρουν στις παροχές τους σάουνα. Γενικά, μην το σκέφτεστε ως πολυτέλεια, αλλά ως κάτι που κάνετε για την υγεία και την ευεξία σας. Σαν τη γιόγκα ένα πράγμα.
Αλκοόλ μετ’ εμποδίων
Οπως ξέρετε, αν έχετε πάει ποτέ διακοπές στο Φαληράκι της Ρόδου, οι Σκανδιναβοί δεν έχουν και την πιο υγιή σχέση με το ποτό. Αν όμως έχουν να μας διδάξουν κάτι, είναι ότι δεν είναι και τόσο κακή ιδέα να μην έχουμε πρόσβαση στο αλκοόλ 24/7. Στις περισσότερες σκανδιναβικές χώρες, ποτά υψηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ (πάνω από 4,7%) αγοράζεις μόνο σε κρατικά μονοπώλια, συγκεκριμένες ώρες. Ακόμα και μπίρα δεν επιτρέπεται να πάρεις στο σούπερ μάρκετ μετά τις 6 μ.μ. το Σαββατοκύριακο. Και ενώ φυσικά δεν μπορείτε να απαγορέψετε στον περιπτερά της γειτονιάς σας να πουλάει μπίρα μετά τα μεσάνυχτα, μπορείτε να ορίσετε ως προσωπικό κανόνα να μην αγοράζετε/πίνετε αλκοόλ τις καθημερινές από μια ώρα και μετά. Θα σας φαίνεται περίεργο στην αρχή, αλλά θα γλιτώσετε από κακές επιλογές (ως προς τις θερμίδες ή τυχόν τηλεφωνήματα σε πρώην) που θα κάνατε διαφορετικά.
Det går bra
Νορβηγική φράση-ελβετικός σουγιάς. Σημαίνει «αυτό πάει καλά», αλλά χρησιμοποιείται ως «είναι ΟΚ», «όλα καλά», «δεν πειράζει, βρε αδερφέ», «ευτυχώς δεν πάθαμε και τίποτα». Και αυτή η θετική (ή έστω, στωική) διάθεση των Σκανδιναβών είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη λίστα. Σίγουρα, είναι εύκολο να είναι κανείς θετικός όταν ζει σε ένα κράτος που του παρέχει ασφάλιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή ακόμα και ολόκληρο τον μισθό του κάθε μήνα. Και στις πιο αντίξοες συνθήκες, όμως, το det går bra λειτουργεί. Trust me on this one: αρχίστε να λέτε μερικές φορές την ημέρα πως είναι όλα καλά, και πολύ σύντομα θα είναι. Ή θα νιώθετε σαν να είναι. Αν έχω μάθει κάτι αυτούς τους τελευταίους μήνες ανάμεσα στους Σκανδιναβούς, αυτό είναι ότι η θετική σκέψη είναι από τα πιο ισχυρά μαγικά ξόρκια εκεί έξω, ανεξαρτήτως πού στην Ευρώπη βρίσκεστε.
