Πώς γίνεται πάνω σε ένα στρωμένο τραπέζι να ξεδιπλωθούν τα πιο βαθιά συναισθήματα; Μια εμπνευσμένη απάντηση δίνει η θεατρική ομάδα GAFF που, μετά την «Πανούκλα» του Α. Καμύ, η οποία συνοδεύτηκε από σειρά διακρίσεων –μεταξύ αυτών, της Καλύτερης Παράστασης στα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης το 2022– και σερί από sold-out, φέτος ερμηνεύει για δεύτερη συνεχή χρονιά, μετά τα απόλυτα sold-out της περσινής σεζόν και τις διθυραμβικές κριτικές, το έργο του Χρόνη Μίσσιου «…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» που συνδέθηκε με μια εποχή, παραδίδοντας ωστόσο μια παράσταση με την οποία όλοι, ανεξαρτήτως γενιάς και πολιτικής τοποθέτησης, θα ταυτιστούν. Εξάλλου, όπως είχε πει και ο ίδιος ο συγγραφέας: «Αγωνίζομαι να μείνω άνθρωπος. Και αυτό είναι η κορυφαία πολιτική μάχη».
Το κείμενο είναι μια προσωπική εξομολόγηση. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Ελλάδα παραδίνεται στο χάος του Εμφυλίου, ο τότε δεκαεξάχρονος Χρόνης Μίσσιος συλλαμβάνεται, φυλακίζεται, βασανίζεται και καταδικάζεται σε θάνατο. Αποφυλακίζεται το 1973, αφού έχει περάσει 21 χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Γύρω από τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη, που σηκώνει με στιβαρότητα στις πλάτες του τον κεντρικό ρόλο, τρεις ακόμα ηθοποιοί, οι Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης Μαμιός, Γιάννης Μάνθος, μεταπηδούν ασταμάτητα, επί μιάμιση ώρα επί σκηνής, από ρόλο σε ρόλο, χωρίς να χάνουν στιγμή την ισορροπία τους.
Οι προσεγγίσεις σε κάθε επίπεδο συμπλέουν απαρέγκλιτα σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, συνθέτοντας μια θεατρική εμπειρία συνεπή σε φόρμα και περιεχόμενο, ενώ ευρήματα που δοκιμάζονται στις προκλήσεις της αφαίρεσης, όπως ένα μαχαίρι που τεμαχίζει τη σάρκα του μήλου αντί για ρεαλιστικές σκηνές βασανιστηρίων, πυροδοτούν υποδόρια φόβους αλλά και συγκινήσεις.
Με λίγα λόγια, η παράσταση είναι ένα θεατρικό διαμάντι. Μιλήσαμε με τον Δημήτρη Μαμιό, τιμημένο από τα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης για την Καλύτερη Ανδρική Ερμηνεία της χρονιάς (2022) στην «Πανούκλα» και επίσης γνωστό, ειδικά στους τηλεθεατές, από το ρόλο του «Μύρωνα» στον «Σασμό».
Πώς άρχισε η συνεργασία σου με την ομάδα GAFF;
«Με τον Ιωσήφ [Ιωσηφίδη] γνωριστήκαμε στο Θεσσαλικό Θέατρο, στο “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο”, όπου είχαμε πολλές κοινές σκηνές και υπήρξε χημεία μεταξύ μας, στη σκηνή και εκτός, δηλαδή κάναμε και παρέα. Αυτό, γενικά, το ψάχνεις στο θέατρο: μπορεί να συναντήσεις πάρα πολύ κόσμο και είναι σαν να κάνεις κάστινγκ για τους πιο καλούς συνεργάτες. Και μετά με πήρε η Σοφία [Καραγιάννη] και μου πρότεινε να συμμετάσχω στην “Πανούκλα”».
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση του «…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς»;
«Είναι ένα πολιτικό κείμενο, οπότε η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να έρθει ο θεατής αντιμέτωπος με τον εαυτό του, επιλέγοντας ο ίδιος τι έχει υπάρξει ως ιστορία χωρίς εμείς να του προτείνουμε τι είναι “σωστό” και τι “λάθος”, γιατί έτσι θα παίρναμε πολιτική θέση.
»Στο “…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς” μιλάμε για το θάνατο, την αγάπη, την αποξένωση, τη συντροφικότητα χρησιμοποιώντας όχι το ρεαλισμό –που δημιουργεί στιγμές πιο συγκεκριμένες, πιο ειδικές– αλλά τον ποιητικό ρεαλισμό –φόρμες, του τραπεζιού ας πούμε– και κάνοντας το θέαμα πιο οικουμενικό».
«Μιλάμε για το θάνατο, την αγάπη, την αποξένωση, τη συντροφικότητα χρησιμοποιώντας όχι το ρεαλισμό –που δημιουργεί στιγμές πιο συγκεκριμένες, πιο ειδικές– αλλά τον ποιητικό ρεαλισμό –φόρμες, του τραπεζιού ας πούμε– και κάνοντας το θέαμα πιο οικουμενικό».
Αν μπορούσες να ταξιδέψεις πίσω στο χρόνο, θα ήθελες να ανήκεις στη γενιά του Χρόνη Μίσσιου;
«Δεν ξέρω. Αντιλαμβάνομαι τη σπουδαιότητα που είχε η ιδεολογία πριν από μερικά χρόνια – όχι πολύ μακριά από εμάς. Εμείς είμαστε σε μια φάση όπου δεν υπάρχει ιδεολογία, δηλαδή που ψηφίζεις έναν πολιτικό αν σου πηγαίνει ο ίδιος ή για το τι έχει πει… είναι σαν να μην υπάρχουν Δεξιά κι Αριστερά. Είναι σαν να είμαστε μέσα σε έναν βάλτο χωρίς ιδέες κι ό,τι πιάσουμε».
Δεν υπάρχει, από την άλλη, ούτε ο κίνδυνος της απομυθοποίησης που βίωσε εκείνη η γενιά.
«Σίγουρα, ούτε ακραιότητες πάνω στην ιδεολογία. Η ιστορία όμως κάνει κύκλους».
Πολλοί σε γνωρίζουν σαν «Μύρωνα», τον αστυνομικό από τον «Σασμό». Έχεις κάτι από τον ήρωά σου ή είναι ένας κόντρα ρόλος;
«Δεν πιστεύω ότι θα γίνω ποτέ αστυνομικός στη ζωή μου! Ίσως όμως θα μπορούσα να είμαι σαν τον ντετέκτιβ από αμερικανική αστυνομική ταινία, που παθιάζεται και ψάχνει και φτιάχνει ολόκληρο χάρτη για να βρει τον σίριαλ κίλερ».
Η εμπειρία του «Σασμού» σε έχει βοηθήσει να εξελιχθείς καλλιτεχνικά, με κάποιον τρόπο;
«Η τηλεόραση είναι μια διαφορετική δουλειά [από το θέατρο]. Το νούμερο ένα είναι η ταχύτητα, μπαίνεις σε αυτήν και προσπαθείς να παλέψεις με τα κύματα».
Μάλιστα ο «Σασμός» είναι ένα ιδιαίτερα δημοφιλές δείγμα σύγχρονης ελληνικής τηλεόρασης.
«Νομίζω ότι έχει ξεχωρίσει και γιατί έχουμε πολύ καλή σχέση μεταξύ μας, και οι ηθοποιοί και με όλους τους συντελεστές. Όλοι στο team έχουν να δώσουν κάτι».
«Δεν πιστεύω ότι θα γίνω ποτέ αστυνομικός στη ζωή μου! Ίσως όμως θα μπορούσα να είμαι σαν τον ντετέκτιβ σε αμερικανική αστυνομική ταινία, που παθιάζεται και ψάχνει και φτιάχνει ολόκληρο χάρτη για να βρει τον σίριαλ κίλερ».
Έχεις μιλήσει πολλές φορές με αγάπη και για τον κινηματογράφο. Ποιες είναι οι αγαπημένες αναφορές σου;
«Επί της ουσίας, έχω περισσότερη επαφή με τον κινηματογράφο παρά με το θέατρο, γιατί αυτά που ήθελα να κάνω μεγαλώνοντας σχετίζονταν περισσότερο με τις ταινίες που είχα δει. Με καθόρισαν πολλοί δημιουργοί, όπως ο Κιούμπρικ, ο Χάνεκε, ο Κορεάτης Παρκ Τσαν-γουκ, αλλά και παλαιότεροι, όπως ο Κουροσάβα.
»Πρόσφατα συμμετείχα και σε μια ξενόγλωσση ταινία σε σκηνοθεσία Φαίδωνα Παπαμιχαήλ, τη “Light False” [είναι ακόμα σε στάδιο post-production]. Ο ρόλος μου δεν ήταν μεγάλος αλλά ήταν ωραίο να δουλεύεις με τον Φαίδωνα, που ως διευθυντής Φωτογραφίας έχει βρεθεί υποψήφιος για Όσκαρ, έχει φτάσει κάπου».
Αναφέρεσαι συχνά στη σημασία μιας καλής συνεργασίας. Έχεις ζήσει, προσωπικά, περιστατικά κατάχρησης εξουσίας;
«Έχει τύχει να βρεθώ με τέτοιους ανθρώπους. Παλαιότερα κάποιοι είχαν τη νοοτροπία ότι είναι εξουσία και πως πρέπει να υπάρχει μια οριοθέτηση στη συμπεριφορά του καθενός, στο τι μπορείς να πεις εσύ και τι εγώ. Έβλεπες ανθρώπους να μη μιλούν αν συνέβαινε κάτι γύρω τους, έβλεπες ανθρώπους να έχουν συνηθίσει αυτό το πράγμα και έλεγες, ρε φίλε, γιατί δεν μιλάς όταν βλέπεις κάτι; Από την άλλη, κάπως έπρεπε να επιβιώσεις για να φέρεις φαγητό στο σπίτι, ειδικά αν είχες παιδιά ή οικονομικά προβλήματα.
»Αν με ρωτήσεις τι θα ήθελα να αλλάξει στο χώρο, είναι όλη αυτή η νοοτροπία, του “σπουδαίου πρωταγωνιστή” με το μύθο που είχε δημιουργήσει. Αχ, κουράστηκα πια με αυτές τις ιστορίες, δεν ξέρω, όλοι θα έπρεπε να κουραστούμε, έτσι δεν είναι; Να δούμε τα πράγματα στην ουσία τους.
«Αν με ρωτήσεις τι θα ήθελα να αλλάξει στο χώρο, είναι όλη αυτή η νοοτροπία, του “σπουδαίου πρωταγωνιστή” με το μύθο που είχε δημιουργήσει. Αχ, κουράστηκα πια με αυτές τις ιστορίες, δεν ξέρω, όλοι θα έπρεπε να κουραστούμε, έτσι δεν είναι; Να δούμε τα πράγματα στην ουσία τους».
»Νομίζω όμως ότι έχει αρχίσει να αλλάζει η κατάσταση, να υποχωρεί αυτό σιγά σιγά. Δεν λέω φυσικά, για κανέναν λόγο, ότι ο ηθοποιός δεν χρειάζεται να ακούει τον παλαιότερο. Η γνώση και η τεχνική μεταφέρονται ώστε να γινόμαστε καλύτεροι. Το θέμα είναι οι θεατρικοί δάσκαλοι να διδάσκουν το ήθος με ήθος».
Δείτε το τρέιλερ της παράστασης:
Info
Από Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15, Θέατρο 104, Ευμολπιδών 41, Γκάζι (σταθμός Μετρό: Κεραμεικός). Τηλέφωνα επικοινωνίας: 6947 409435, 210 3455020, Facebook, Website. Τιμές εισιτηρίων: Γενική Είσοδος, 16, 15 ευρώ. Μειωμένο, 14, 13 ευρώ. Ατέλειες, 5 ευρώ. Διάρκεια παράστασης: 85 λεπτά.
Προπώληση εισιτηρίων: www.more.com
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Σοφία Καραγιάννη. Δραματουργική επεξεργασία: Σοφία Καραγιάννη, Μυρτώ Αθανασοπούλου. Σκηνικά-Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα. Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης. Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα. Φωτισμοί: Βασιλική Γώγου. Βοηθός σκηνοθέτη: Αθανασία Κυμπούρη. Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου. Trailer: Στέφανος Κοσμίδης. Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη. Παραγωγή: GAFF. Ερμηνεία: Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης Μαμιός, Γιάννης Μάνθος.
