Ό,τι γνώμη κι αν έχεις για τον Ομπάμα, για τα πράγματα που έκανε ή δεν έκανε ως Πρόεδρος τον ΗΠΑ, ένα είναι σίγουρο: είναι χαρισματικός ομιλητής. Ξέρει γραμματική, συντακτικό (ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ μας έμαθε να μην τα θεωρούμε δεδομένα αυτά τα πράγματα) αλλά κυρίως, ξέρει το κοινό του. Από τότε που ο Ομπάμα άφησε πίσω του το Λευκό Οίκο, έχει δώσει αρκετές ομιλίες: σε πανεπιστήμια, σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, σε συνέδρια για την επιχειρηματικότητα… Πολύ συχνά, τα λόγια του γίνονται viral για να τα βλέπουμε σε βιντεάκια στο ίντερνετ και να κουνάμε το κεφάλι μας με θαυμασμό και νοσταλγία. Σ’ ένα τέτοιο συνέδριο στη Σιγκαπούρη, λίγες μέρες πριν, ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε πως οι γυναίκες είναι καλύτεροι ηγέτες από τους άντρες. Πως αν ήταν οι γυναίκες στην εξουσία για δύο χρόνια, ο κόσμος μας θα γινόταν καλύτερος από κάθε άποψη. Δεν ξέρω για σένα, αλλά εγώ όταν είδα το βίντεο άρχισα να κουνάω το κεφάλι μου. Με απορία.
Να εξηγηθώ. Καταλαβαίνω σε ποιο πνεύμα έκανε ο Ομπάμα αυτή τη δήλωση. Σε έναν κόσμο που ο νυν πλανητάρχης (τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθεί το impeachment, μετράω μέρες) βλέπει τις γυναίκες ως κάτι που μπορείς να “grab them by the p**sy”, σ΄ έναν κόσμο που οι γυναικοκτονίες ολοένα αυξάνονται και οι αντιδράσεις στην κουλτούρα βιασμού πολύ συχνά απαντώνται με έξτρα δόσεις κουλτούρας βιασμού έτσι για να μην ξεχνάμε τη θέση μας στην κουζίνα, είναι πραγματικά ανακουφιστικό να ξέρεις πως ένας άνθρωπος σαν τον Ομπάμα είναι ally του φεμινισμού. Άλλωστε η ιδέα πως όταν μια ομάδα λιγότερο προνομιούχα (όπως εν προκειμένω οι γυναίκες στα περισσότερα κράτη του κόσμου) έρθει στην εξουσία θα έχει περισσότερο empathy προς τις υπόλοιπες λιγότερο προνομιούχες ομάδες και δε θα επαναλάβει τα ίδια φρικτά λάθη με τους πρώην εξουσιαστές, δεν είναι καινούργια. Είναι όμως σωστή;
Είναι όντως οι γυναίκες, για κάποιο λόγο που θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε στο DNA τους ξερω γώ, καλύτεροι ηγέτες από τους άντρες;
Προσωπικά πιστεύω πως όχι. Αγαπώ τη Μισέλ Ομπάμα, αλλά είναι wishful thinking να πιστεύουμε πως αν ήταν εκείνη Πρόεδρος των ΗΠΑ αντί για τον Μπαράκ θα είχε καταφέρει περισσότερα στη δεύτερη τετραετία, με όλο το Κογκρέσο εναντίον της. Δεν αγαπώ τη Μελάνια Τραμπ ή την Ιβάνκα Τραμπ και θα ήταν wishful thinking να πιστεύουμε πως αν ήταν αυτές στην εξουσία αντί για τον Ντόναλντ τα πράγματα θα ήταν καλύτερα για οποιαδήποτε μειονότητα. Είναι αλήθεια σωστό να εξισώνουμε γυναίκες όπως πχ η Μισέλ Ομπάμα, η Αλεσάντρα Οκάσιο Κορτεζ και η Μάργκοτ Βάλστρεμ (η απερχόμενη υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας και πρώην επίτροπος της Ε.Ε. που αγωνίζεται έμπρακτα για μια “Φεμινιστική Εξωτερική Πολιτική”) με γυναίκες όπως π.χ. οι κυρίες Τραμπ (που αποτελούν έμπρακτα μέρος του προβλήματος) απλά και μόνο επειδή μοιράζονται τα ίδια διπλά χρωμοσώματα ΧΧ; Και οκ, ας κάνουμε μια πιο ισότιμη σύγκριση. Γυναίκα πρωθυπουργό έχει η Νέα Ζηλανδία (που αγωνίζεται καθημερινά για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα), γυναίκα πρωθυπουργό έχει και η Νορβηγία (που το πράγμα για το οποίο κυρίως αγωνίζεται είναι λιγότερα δικαιώματα στους πρόσφυγες και στους αιτούντες άσυλο). Το να είσαι γυναίκα δε σου δίνει με κάποιο μαγικό τρόπο το αλάθητο.
Να το πάμε κι ένα βήμα παραπέρα; Το φύλο, όπως έχουμε αρχίσει να καταλαβαίνουμε σιγά σιγά, είναι social construct. Πέρα από τα γεννητικά όργανα με τα οποία γεννιόμαστε, η ιδέα που έχουμε για το τι θα πει “θηλυκότητα” και τι θα πει “αρρενωπότητα” είναι λίγο πολύ αποκυήματα του πότε και του πού ζούμε: αλλάζουν όταν αλλάζει η κοινωνία γύρω μας. Έχουμε σχεδόν 2020. Δε γίνεται να αγωνιζόμαστε για πράγματα όπως το equal pay, τα gender neutral bathrooms, την αποδοχή των queer, non-binary και trans ατόμων (έχουμε πολύ δρόμο σε αυτόν τον τομέα, αλλά τουλάχιστον ξεκινήσαμε) και την ίδια στιγμή να αναπαράγουμε φυλετικά στερεότυπα, έστω και από την ανάποδη. Το “οι γυναίκες είναι καλύτεροι ηγέτες από τους άντρες” δεν είναι καλύτερο ή σωστότερο από το “οι άντρες είναι καλύτεροι από τις γυναίκες και γι αυτό πρέπει να είναι στην εξουσία” που παπαγάλιζε όλη η ανθρωπότητα τόσους αιώνες τώρα. Απλά το πρώτο μας αρέσει να το ακούμε, ειδικά από κάποιον σαν τον Ομπάμα.
Φυσικά και οι γυναίκες σε θέσεις εξουσίας είναι μια καλή αρχή για μια πιο δίκαιη κοινωνία. Και πολύ άργησε. Αλλά με κίνδυνο να με μισήσεις, εγώ δεν πιστεύω οτι ο κόσμος μας θα γίνει καλύτερος αν τον κυβερνούν γυναίκες. Πιστεύω οτι ο κόσμος μας θα γίνει καλύτερος αν τον κυβερνούν άτομα με empathy και ηθικό εκτόπισμα και αυτά τα άτομα μπορεί να είναι γυναίκες ή άντρες, cis ή trans, binary ή non-binary, straight ή queer. Για την ακρίβεια, πιστεύω οτι ο κόσμος μας θα γίνει καλύτερος όταν πάψουν να μας νοιάζουν τα γεννητικά όργανα του ατόμου που βρίσκεται στην εξουσία, ή το πως εκφράζει τη φυλετική του ταυτότητα. Όταν μάθουμε να εστιάζουμε σε αυτά που μας ενώνουν ως ανθρώπους κι όχι σε λογικές του στυλ “κορίτσια ιππότες αγόρια μαύρες κότες”.
