Από την Carrie Bradshaw και τον Big μέχρι σχεδόν όλες στις Real Housewives, η έννοια του γάμου από συμφέρον δεν είναι κάτι καινούργιο στη μυθοπλασία- κατά κάποιο τρόπο, είναι ένα από εκείνα τα θέματα που δεν φαίνεται να βγαίνουν ποτέ από τη μόδα. Πάρτε, για παράδειγμα, την πιο πρόσφατη ιστορία του Bridgerton.
Πίσω από όλο το σεξ στη σειρά, η πλοκή έχει να κάνει με οικογένειες που αναρριχώνται στις βαθμίδες της κοινωνίας, φλερτάροντας με άτομα «υψηλότερης» κοινωνικής θέσης.
Ο όρος για αυτό το φαινόμενο είναι “hypergamy” («υπεργαμία») και σύμφωνα με την Damona Hoffman, coach γνωριμιών και οικοδέσποινα του podcast Dates & Mates, είναι τόσο παλιός όσο και ο χρόνος.
«Η ιδέα του γάμου με βάση την αγάπη είναι στην πραγματικότητα μια πολύ σύγχρονη πρακτική», λέει. «Ο γάμος παραδοσιακά γινόταν για την εξασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας της οικογένειας μιας γυναίκας».
Και ενώ η ιδέα του γάμου από συμφέρον είναι ένα κομβικό σημείο σε σειρές, βιβλία και ταινίες, στην πραγματικότητα εξακολουθεί να συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό στον κόσμο.
Τι είναι το hypergamy
«Πολύ απλά η πράξη του να παντρεύεσαι ή να βγαίνεις ραντεβού με κάποιον που θεωρείς ότι είναι πιο επιτυχημένος και προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια – είτε το κάνεις συνειδητά είτε υποσυνείδητα», λέει η Alysha Jeney, διπλωματούχος coach γάμου και οικογένειας.
«Αυτό μπορεί συχνά να οφείλεται στην επιθυμία να θέλετε να επιτύχετε οικονομική ασφάλεια ή να ενισχύσετε τη φήμη σας. Μπορεί επίσης να οφείλεται στην επιθυμία να αναζητήσετε ένα “υψηλότερο επίπεδο” αυτοεκτίμησης και ταυτότητας», λέει η ίδια.
Και παρόλο που ο όρος έχει γίνει πολύ πιο δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, η έννοια υπάρχει εδώ και πάρα πολύ καιρό.
«Η υπεργαμία μπορεί να αναχθεί στις κάστες της ινδουιστικής κοινωνίας», εξηγεί η κλινική κοινωνική λειτουργός, Shamyra Howard – που σημαίνει ότι η πρακτική της υπεργαμίας είναι τουλάχιστον 3.000 ετών.
«Ουσιαστικά αποτελεί μια πατριαρχικά κατασκευασμένη μορφή συνεργασίας από την εποχή που οι γυναίκες είχαν πολύ μικρή εκπαίδευση, δεν μπορούσαν να εργαστούν και χρειάζονταν τον σύντροφό τους για να επιβιώσουν», λέει η Howard.
«Ο γάμος αφορούσε κυρίως την επιβίωση και την προστασία. Ο γάμος με βάση την αγάπη είναι μια έννοια πιο πρόσφατη στην κοινωνία μας».
Την εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, ιδιοκτησίας ή εξασφάλισης περιουσιακών στοιχείων χωρίς σύζυγο, η υπεργαμία ήταν ένας από τους μοναδικούς τρόπους για να προχωρήσουν και να αλλάξουν τη ζωή τους.
Γιατί είναι δημοφιλές και σήμερα
Μπορεί στις ημέρες μας οι περισσότεροι άνθρωποι να λένε πως παντρεύονται από έρωτα, αλλά δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις σύναψης γάμων από συμφέρον ή από ανάγκη ανέλιξης.
«Σε ορισμένα ταξικά συστήματα, οι γάμοι κανονίζονται έτσι ώστε η γυναίκα να παντρεύεται σε μια πλούσια οικογένεια. Η Ινδία, για παράδειγμα, είναι ευρέως γνωστή για το ότι εξακολουθεί να εφαρμόζει τους κανονισμένους γάμους, όπως και η Κίνα (αν και τεχνικά είναι παράνομοι), το Ιράν και η Ινδονησία», σημειώνει η ειδικός.
Ωστόσο, η υπεργαμία δεν αφορά μόνο στις χώρες που τα οικονομικά προβλήματα και ο υπερπληθυσμός είναι έντονα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, πάνω από το 39% των νέων ανθρώπων στις ΗΠΑ, θεωρούν πως είναι βασικό ο άλλος άνθρωπος να πληρώσει τα πάντα στο πρώτο ραντεβού.
Παρομοίως, οι άνθρωποι βρίσκουν ελκυστικό όταν οι άλλοι δείχνουν αυτοπεποίθηση (80%), είναι υπερήφανοι για όσα έχουν καταφέρει στη ζωή τους (75%) και κάνουν τα πάντα γι’ αυτούς στο πρώτο ραντεβού (73%).
Η μελέτη διαπίστωσε ότι το 45% των Αμερικανών πιστεύει ότι είναι εντάξει να επιδεικνύουν επιτυχία και ευημερία σε ένα πρώτο ραντεβού. Μάλιστα, το 31% δήλωσε ότι η οικονομική επιτυχία παίζει σημαντικό ρόλο στο πόσο ελκυστικός δείχνει ο άλλος.
Η μελέτη που έγινε κατά παραγγελία της πολυτελούς ιστοσελίδας γνωριμιών Seeking.com και διεξήχθη από την Talker Research, διαπίστωσε επίσης ότι πολλοί ερωτηθέντες ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη υπεργαμία – τη μορφή ρομαντικής έλξης όπου ένα άτομο έλκεται από ένα άλλο, το οποίο έχει υψηλότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση από εκείνο. Σχεδόν τέσσερις στους 10 (39%) πιστεύουν ότι η εύρεση ενός συντρόφου που παρουσιάζει αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να έχει σημαντική συμβολή στη δική τους προσωπική ανάπτυξη.
Πόσο υγιές είναι αυτό το μοτίβο σχέσης
«Η αναζήτηση συντρόφου με μοναδικό σκοπό το οικονομικό ή/και κοινωνικό κέρδος μπορεί να γίνει μια ανθυγιεινή διαδικασία που περιλαμβάνει χειραγώγηση και εξαπάτηση», σημειώνουν οι ειδικοί.
«Παράλληλα με την πιθανή ύπαρξη μιας άνισης δυναμικής ισχύος σε μια υπεργαμική σχέση, θα μπορούσαν επίσης να υπεισέλθουν παράγοντες, όπως η έλλειψη οικειότητας ή κατανόησης», λέει η Jeney.
«Δεδομένου ότι το άτομο που βρίσκεται σε “κατώτερη θέση” στον γάμο, μπορεί να αισθάνεται ότι έχει τον απόλυτο έλεγχο στη σχέση, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια ανθυγιεινή και άνιση κατανομή του βάρους μεταξύ των δύο μελών του ζευγαριού».
«Η υπογαμία (το να νιώθει ο άλλος ότι βρίσκεται σε υποδεέστερη θέση στη σχέση) ασκείται κυρίως από τους άνδρες με σκοπό τη διατήρηση του ελέγχου», σημειώνει η Howard.
«Για να είναι επιτυχείς αυτού του είδους οι σχέσεις (και κάθε σχέση, θα προσθέσουμε), είναι ζωτικής σημασίας η επικοινωνία, τα όρια και οι σαφείς προσδοκίες, ώστε να υπάρξει σεβασμός και ήρεμη εξέλιξη μεταξύ των συντρόφων», τονίζουν οι coach.
