Το αμερικανικό σωφρονιστικό σύστημα είναι ένα από τα πιο σκληρά στον κόσμο. Μπορεί να έχει αναπτυχθεί σε μια – θεωρητικά – προοδευτική χώρα, όμως συχνά οι κρατούμενοι γίνονται θύματα διαφόρων κοινωνικών πειραματισμών που έχουν αρνητικές συνέπειες πάνω σε εκείνους και τις οικογένειές τους.
Η Sarah Stillman του New Yorker πραγματοποίησε τη δική της έρευνα πάνω στο θέμα, μιλώντας με οικογένειες κρατουμένων από την πόλη Flint, που βρίσκεται στην πολιτεία του Michigan. Τα δύο κορίτσια της οικογένειας Hill, 15 και 18 ετών, ζουν μια μεγάλη περιπέτεια εξαιτίας της φυλάκισης του πατέρα τους Adam, o οποίος είναι πρώην τοξικομανής. Η ενήλικη Le’ Essa αντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα ψυχικής υγείας και δεν μπορεί να έχει την υποστήριξη του πατέρα της, ο οποίος είναι σύμφωνα με την ίδια «ο μόνος άνθρωπος που την καταλαβαίνει». Για έναν ολόκληρο χρόνο, όσο ήταν προφυλακισμένος, δεν μπορούσε να έρθει σε επαφή μαζί του και από όταν μεταφέρθηκε στις κανονικές φυλακές η επικοινωνία τους άρχισε να γίνεται μέσω video και τηλεφώνου.
Η φυλακή της κομητείας Genesee διαθέτει ένα σύστημα επικοινωνίας που έχει κατασκευαστεί από την εταιρεία Securus Technologies. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αρχές των φυλακών έχουν συμφέρον να προωθούν την από απόσταση επικοινωνία, γιατί μέσω αυτής κερδίζουν προμήθεια από τα χρήματα που πληρώνουν οι συγγενείς των κρατουμένων για να μιλήσουν μαζί τους. Για να μπορεί κάποιος κρατούμενος να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο, χρειάζεται ένα σεβαστό ποσό ανά μήνα, την καταβολή του οποίου δεν γίνεται να αποφύγει κανείς, μιας και η φυλακή δεν επιτρέπει πλέον τις αυτοπρόσωπες επισκέψεις.
Αυτό παρουσιάζεται ως χρυσή ευκαιρία για τους κρατούμενους, από την πλευρά της διοίκησης του σωφρονιστικού ιδρύματος: «Περνάς μια κάρτα και επισκέπτεσαι τα εγγόνια σου», δήλωσε κάποια στιγμή ένας υπάλληλος της κομητείας, όταν ρωτήθηκε για τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου. Οι τιμές όμως είναι τσουχτερές, ενώ πρόσφατα έγιναν αυξήσεις, καθώς στις φυλακές δεν ισχύουν τιμαριθμικές προσαρμογές.
Η μητέρα της Le’ Essa και της Abby Hill, Karla Darling, δήλωσε στην Stillman πως αυτές οι αποφάσεις δεν ελήφθησαν μεν από τις οικογένειες, αλλά όλο το οικονομικό βάρος που συνεπάγονται έχει μετακυληθεί πάνω τους. «Αν είσαι γονιός και ο σύντροφός σου φυλακιστεί, είναι ήδη πάρα πολύ δύσκολο να μεγαλώσεις τα παιδιά σου και βλέπεις τις συνέπειες πάνω τους», είπε η Karla, τονίζοντας ότι έχει κάνει υπεραναλήψεις για να μπορούν τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με τον πατέρα τους. Το σύστημα αυτό δεν υπάρχει, βέβαια, μόνο στο Michigan: Εκτιμάται ότι σε εκατοντάδες φυλακές στις ΗΠΑ συμβαίνει ακριβώς το ίδιο πράγμα, μιας και το σύστημα πληρωμής για επίσκεψη αποδίδει καλά έσοδα στις κομητείες.
Η οικογένεια Hill αποφάσισε να διαμαρτυρηθεί για το σύστημα και βρήκε δύο πολύτιμους συμμάχους. Οι ΜΚΟ Civil Rights Corps και Public Justice ετοίμαζαν εδώ και μήνες αγωγές με αίτημα την αναγνώριση του δικαιώματος των οικογενειών να έρχονται σε αυτοπρόσωπη επαφή με τους κρατούμενους συγγενείς του. Αυτή δεν είναι η πρώτη προσπάθεια που έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση, ωστόσο στο παρελθόν κάθε επιχείρημα που έχουν προτάξει σχετικά οι κρατούμενοι έχει απορριφθεί από τα δικαστήρια.
Σύμφωνα με τους δικηγόρους που θα εκπροσωπήσουν τις οικογένειες, είναι καλό το ότι οι αγωγές θα κατατεθούν εκ μέρους τους, καθώς έτσι είναι πιο πιθανό να εισακουστούν από τις δικαστικές αρχές. Κι αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, αυτό θα αποτελέσει δεδικασμένο για να επικαλεστούν συγγενείς κρατουμένων σε όλη τη χώρα.
Πίσω από την εταιρεία που έχει εξαγοράσει την Securus βρίσκεται ο ιδιοκτήτης της ομάδας Detroit Pistons, Tom Gores, που ζει μια πλουσιοπάροχη ζωή, κάνοντας παράλληλα μια σειρά από φιλανθρωπίες. Τα παιδιά της οικογένειας Flint υποστηρίζουν ότι αυτό δεν είναι αρκετό: «Τα παιδιά πρέπει να μπορούν να βλέπουν τους γονείς τους. Κάποιων παιδιών θα αλλάξει ολόκληρη η ζωή τους, αν δεν μπορούν και θα βρεθούν σε μία εντελώς διαφορετική τροχιά».
Δυστυχώς το πρόβλημα της δυσκολίας στην επικοινωνία όσων είναι μέσα με όσους είναι έξω από τις φυλακές έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια, όταν οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών κατάφεραν να εξασφαλίσουν αποκλειστικότητα στο σέρβις ανά φυλακή, με τις τιμές να αυξάνονται συνέχεια. Ήδη από τη δεκαετία του 1990 ένα δεκαπεντάλεπτο τηλεφώνημα μπορούσε να κοστίσει ως και 20 δολάρια. Σήμερα αυτό το τηλεφώνημα έχει αντικατασταθεί από το video, το οποίο η διοίκηση των σωφρονιστικών καταστημάτων επιδιώκει να εξομοιώσει με την επίσκεψη στις φυλακές. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί – και όχι μόνο γιατί πολλές φορές η ποιότητα της σύνδεσης είναι κακή.
Ο Πρόεδρος Joe Biden κατάφερε πέρισυ μέσα από ένα νομοσχέδιο να περιορίσει τις μεγάλες αυξήσεις στις τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, όμως η ανεξέλεγκτη δράση των εταιριών τηλεπικοινωνίας δεν μπορεί να ανασχεθεί μόνο με αυτό τον τρόπο, καθώς έχει μεταβάλει την κουλτούρα της επικοινωνίας στο πλαίσιο της φυλάκισης. Όσον αφορά τις τυχόν δωρεάν επισκέψεις που μπορεί να προσφέρονται στους συγγενείς των κρατουμένων, οι ώρες τους είναι φιξ και συνήθως δεν βολεύουν κανέναν.
Σύμφωνα με τους δικηγόρους των συγγενών, πίσω από αυτή τη φιλοσοφία επικοινωνίας ίσως βρίσκεται μια διευρυμένη προσπάθεια προώθησης των plea deals, δηλαδή των προτάσεων που δέχονται οι κατηγορούμενοι από τις εισαγγελικές αρχές ώστε να παραδεχτούν την ενοχή τους και να τιμωρηθούν χωρίς να περάσουν από δίκη. Αυτή η μέθοδος γλιτώνει χρόνο και χρήμα για τις αμερικανικές αρχές, ενώ μπορεί να εξασφαλίσει μεγάλα ποσοστά καταδικών, κάτι που αντανακλάται με καλό τρόπο στο βιογραφικό των μελών της εισαγγελικής αρχής. Η ίδια μέθοδος αντανακλάται όμως, με τον χειρότερο δυνατό τρόπο, στα μέλη των οικογενειών των κρατουμένων.
Τα παιδιά που μίλησαν με την Stillman εξέφρασαν την μεγάλη αγωνία τους για το πώς θα συνεχιστεί η ζωή τους με αυτό τον τρόπο, μακριά από τους φυλακισμένους γονείς, σε καθεστώς που σχεδόν απαγορεύει την επικοινωνία όταν δεν υπάρχουν πολλά χρήματα, δηλαδή διαρκώς. Η μικρή κόρη του Adam Hill, Abby, δήλωσε σχετικά ότι γνώρισε τον πατέρα της μέσα στις φυλακές, καθώς από εκεί έχει τις πρώτες αναμνήσεις για το πρόσωπό του, λέγοντας ότι πλέον κινδυνεύει να μην αναπτύξει κι άλλο τη σχέση της μαζί του.
Τα δικαστήρια, λοιπόν, που θα αναλάβουν να κρίνουν τις πιο πάνω αγωγές έχουν να κάνουν μια πολύ σοβαρή δουλειά, που βασίζεται στο παρακάτω ερώτημα: Έχουν τα παιδιά δικαίωμα να αγκαλιάζουν τους γονείς τους – και να μην τους μιλούν μόνο μέσα από μια οθόνη; Μπορεί να ακούγεται μελό, αλλά στην πραγματικότητα είναι θέμα καλής ζωής για τα παιδιά και επανένταξης για τους φυλακισμένους γονείς, σε μια χώρα που διαρκώς απειλεί τα δικαιώματα των κρατουμένων, αντιμετωπίζοντάς τους σαν να είναι απλά αντικείμενα, χωρίς συναισθήματα και προοπτική επιστροφής στην κοινωνία.
