Από την 1η Ιουλίου 2024 τέθηκαν σε ισχύ οι διατάξεις που είχαν ψηφιστεί το περασμένο φθινόπωρο και προβλέπουν την εισαγωγή της εξαήμερης εργασίας στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα μέτρο που έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην ελληνική κοινωνία και έχει τραβήξει το ενδιαφέρον των ξένων μέσων.
Η εξαήμερη εργασία αφορά στις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, δηλαδή βιομηχανικές και κατασκευαστικές μονάδες, καθώς και εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες κάθε ημέρα και ώρα της εβδομάδας. Ο νόμος ορίζει ότι αυτές οι επιχειρήσεις, εφόσον κριθεί από τη διεύθυνσή τους ότι υπάρχει ανάγκη, έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν τα ωράρια των εργαζομένων τους σε 48 ώρες την εβδομάδα.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ένας εργαζόμενος σε τέτοια εταιρεία θα πρέπει να εργάζεται ή δύο ώρες παραπάνω κάθε μέρα της εβδομάδας ή να πραγματοποιεί μια ακόμα οκτάωρη βάρδια μέσα στην εβδομάδα.
Η απόφαση για το αν θα επεκταθεί το ωράριο αφορά αποκλειστικά στον εργοδότη που είναι υποχρεωμένος να το δηλώνει στο ειδικό πληροφοριακό σύστημα Εργάνη. Ο ίδιος είναι, ακόμα, υποχρεωμένος να ενημερώνει τον εργαζόμενο για την απόφασή του τουλάχιστον 24 ώρες πριν, αλλιώς υπόκειται σε πρόστιμο που φτάνει τις 10 χιλιάδες ευρώ.
Οι εργαζόμενοι που θα δουλέψουν παραπάνω ώρες θα πληρωθούν γι’ αυτές με προσαύξηση 40% επί του μισθού τους. Το ποσοστό αυτό φτάνει το 115% αν χρειαστεί να εργαστούν κατά τη διάρκεια αργίας.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι εργοδότες δεν μπορούν να ζητούν επιπλέον υπερωρίες από τους εργαζομένους που ήδη έχουν επεκτείνει το ωράριό τους.
Γιατί συμβαίνει αυτό
Η εξαήμερη εργασία ανακοινώθηκε ως ένα προσωρινό μέτρο που έχει σκοπό να τονώσει την ανάπτυξη της χώρας. Δύο είναι, σύμφωνα με την κυβέρνηση, οι βασικοί λόγοι πίσω από τη θέσπισή της: Το δημογραφικό πρόβλημα και η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Η μείωση του πληθυσμού που μπορεί να εργαστεί και η υπογεννητικότητα συνεπάγονται αυξημένες ανάγκες στο πεδίο εργασίας, που δεν μπορεί να καλυφθεί από το υπάρχον εργατικό δυναμικό, καθώς μεταξύ άλλων από το 2009 έχουν φύγει από την Ελλάδα 500 χιλιάδες εργαζόμενοι, με προορισμό κυρίως τις ευρωπαϊκές χώρες.
Τα αδιευκρίνιστα σημεία
Ο εργοδότης μπορεί να ζητήσει την εξαήμερη εργασία, ο εργαζόμενος δύναται, όμως, να αρνηθεί; Καθώς δεν θεσπίζεται στις νέες διατάξεις συγκεκριμένος λόγος άρνησης, ο εργαζόμενος θα πρέπει, σε περίπτωση άρνησης για οποιονδήποτε λόγο, να καταφύγει στις γενικές διατάξεις άλλων νομοθετημάτων και να ζητήσει την εξαίρεσή του από το μέτρο. Θεωρητικά η άρνηση δεν αποτελεί λόγο απόλυσης, αλλά ελλείψει σχετικής ρύθμισης, αυτό αναμένεται να κριθεί στην πράξη, εντός της εκάστοτε επιχείρησης και, αν δεν βρεθεί λύση σε τέτοια περίπτωση, εντός της δικαστικής αίθουσας.
Ακόμα, οι νέες διατάξεις δεν αναφέρονται στο ζήτημα της ασφάλισης, κάτι που πρέπει ομοίως να καλυφθεί από τις γενικές διατάξεις.
Ο αντίλογος
Τα συνδικάτα αντέδρασαν έντονα απέναντι σε αυτή τη συλλογιστική, τονίζοντας ότι οι διατάξεις που θεσπίστηκαν έρχονται σε αντίθεση με από δεκαετίες αναγνωρισμένα εργατικά δικαιώματα. Παρότι ο νόμος ορίζει πως θα πραγματοποιούνται τακτικοί έλεγχοι στις επιχειρήσεις από την Επιθεώρηση Εργασίας, για να διαπιστώνεται η τήρησή του, το σύστημα ελέγχου στην Ελλάδα είναι ελλιπές και οι εργαζόμενοι έχουν εκφράσει τις αμφιβολίες τους για την αποτελεσματικότητά του σε αυτό το επίπεδο.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι Έλληνες εργάζονται ήδη πολύ περισσότερες ώρες από ό,τι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι. Μάλιστα, σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2021 η Ελλάδα βρισκόταν στην πέμπτη θέση των πιο σκληρά εργαζόμενων χωρών, με επικεφαλής το Μεξικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2022, οι Έλληνες εργάζονται 1.886 ώρες ανά έτος, ενώ ο μέσος Ευρωπαίος για 1.571 ώρες.
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και την παγκόσμια τάση συρρίκνωσης των ημερών εργασίας, με πολλές από τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου να θεσπίζουν την τετραήμερη εργασία ή να προσανατολίζονται σε αυτήν, οι νέες διατάξεις μοιάζουν όλο και περισσότερο με ένα πισωγύρισμα που δεν γνωρίζουμε τι συνέπειες θα έχει στην κουλτούρα της εργασίας στην Ελλάδα.
Ίσως οι απαντήσεις σε αυτό να βρίσκονται στις λύσεις που έχουν βρει χώρες όπως το Βέλγιο, που θέσπισε πρώτο εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης την τετραήμερη εργασία.
