Ενώ έχουμε μπει ήδη στο δεύτερο 24ωρο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όσοι δεν είμαστε ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τις διεθνείς σχέσεις και την ιστορία τους μπορεί να αναρωτηθούμε πώς έφτασε η κατάσταση μέχρι εδώ. Στην πραγματικότητα όμως η σχέση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας είναι εδώ και πολλά χρόνια ένα καζάνι που βράζει. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, δηλαδή από το 1989, που ξεκινάει η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Ακολουθεί μια αντίστροφη μέτρηση, με στοιχεία από το Npr.org:
1989-1990: Μετά την πτώση του Τείχους και ενώ η Σοβιετική Ένωση καταρρέει, στην Ουκρανία, τον Ιανουάριο του 1990, σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι δίνουν τα χέρια σχηματίζοντας μια ανθρώπινη αλυσίδα εκατοντάδων χιλιομέτρων και διεκδικώντας την ανεξαρτησία της χώρας τους από τη Σοβιετική Ένωση. Η ανεξαρτησία κηρύσσεται επίσημα τον Ιούλιο του 1990 από το νέο ουκρανικό κοινοβούλιο, Rada. Οι αρχές ανακαλούν τις ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις από άλλες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης και ψηφίζουν την αναστολή της λειτουργίας του πυρηνικού εργοστασίου του Τσερνόμπιλ στη βόρεια Ουκρανία. Ωστόσο, ως ημέρα ανεξαρτησίας της Ουκρανίας θα καθιερωθεί η 24η Αυγούστου 1991, μετά από ένα αποτυχημένο πραξικόπημα στη Μόσχα.
1991: Η Σοβιετική Ένωση διαλύεται επίσημα στις 26 Δεκεμβρίου.
1992: Η Ουκρανία αρχίζει διπλωματικές σχέσεις με το NATO, αν και δεν γίνεται μέλος του.
1994: Η Ουκρανία δέχεται να παραχωρήσει τα πυρηνικά όπλα της με αντάλλαγμα την εγγύηση, από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Ρωσία, ότι θα «σεβαστούν την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και τα καθορισμένα σύνορά» της.
1994-2004: Ο Ουκρανός πρόεδρος Leonid Kuchma συμβάλλει στη μετάβαση της Ουκρανίας στον καπιταλισμό, προχωρώντας σε ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων και επιδιώκοντας να δημιουργήσει νέες διεθνείς οικονομικές προοπτικές για τη χώρα. Ωστόσο, το 2000 η φήμη του πλήττεται από ένα σκάνδαλο που ξεσπά όταν έρχονται στην επιφάνεια ηχογραφήσεις στις οποίες φέρεται να διατάζει την εκτέλεση ενός δημοσιογράφου.
2004: Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο λαοφιλής ηγέτης της αντιπολίτευσης, Viktor Yushchenko, αρρωσταίνει μυστηριωδώς. Οι γιατροί διαπιστώνουν ότι έγινε απόπειρα να δηλητηριαστεί. Ενώ οι καταγγελίες για νοθεία οργιάζουν, κερδίζει τις εκλογές το κόμμα του Kuchma, του οποίου πλέον ηγείται ο διάδοχός του, Viktor Yanukovych, με την υποστήριξη του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin. Ακολουθούν μαζικές διαδηλώσεις, που γίνονται γνωστές ως η Πορτοκαλί Επανάσταση. Τελικά, επαναλαμβάνονται οι εκλογές και ο Yushchenko επικρατεί.
Ενώ οι καταγγελίες για νοθεία οργιάζουν, κερδίζει τις εκλογές το κόμμα του Kuchma, του οποίου πλέον ηγείται ο διάδοχός του, Viktor Yanukovych, με την υποστήριξη του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin. Ακολουθούν μαζικές διαδηλώσεις, που γίνονται γνωστές ως η Πορτοκαλί Επανάσταση.
2005: Ο Viktor Yushchenko αναλαμβάνει επίσημα την προεδρία, με τη Yulia Tymoshenko στη θέση της πρωθυπουργού.
2009: Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων για την τιμή του φυσικού αερίου, η ρωσική εταιρεία Gazprom σταματάει ξαφνικά τη μεταφορά του μέσω της Ουκρανίας, στην οποία βασίζονται πολλές χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Ακολουθεί ενεργειακή κρίση, μέχρι που η Tymoshenko διαπραγματεύεται μια νέα συμφωνία με τον Putin.
2010: Επανεκλέγεται ο Yanukovych.
2011: Η Tymoshenko καταδικάζεται για «κατάχρηση εξουσίας» σε επτά χρόνια φυλάκισης, μετά από έρευνες σχετικά με τις διαπραγματεύσεις της με τη Ρωσία το 2009.
2013: Ο Yanukovych αρνείται να υπογράψει μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, επικαλούμενος πιέσεις από τη Ρωσία. Ξεσπούν οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην Ουκρανία μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση, ζητώντας την παραίτησή του.
2013: Ο Yanukovych αρνείται να υπογράψει μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, επικαλούμενος πιέσεις από τη Ρωσία. Ξεσπούν οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην Ουκρανία μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση, ζητώντας την παραίτησή του.
Φεβρουάριος 2014: Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται στην Ουκρανία. Σε συγκρούσεις ανάμεσα στην αστυνομία και σε διαδηλωτές το Φεβρουάριο του 2014 σκοτώνονται πάνω από 100 άνθρωποι. Τον ίδιο μήνα ο Yanukovych δραπετεύει στη Ρωσία, το κοινοβούλιο ψηφίζει ομόφωνα την απομάκρυνσή του, τον διορισμό μιας προσωρινής κυβέρνησης και την αποφυλάκιση της Tymoshenko. Ο Yanukovych κατηγορείται για μαζικές δολοφονίες διαδηλωτών και εκδίδεται ένταλμα σύλληψής του. Η Ρωσία αρνείται να αναγνωρίσει τη νέα κυβέρνηση της Ουκρανίας.
Μάρτιος 2014: Ρωσικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τη χερσόνησο της Κριμαίας, που προσαρτάται, μετά από ψήφισμα της τοπικής βουλής, στη Ρωσία. Ωστόσο οι ΗΠΑ και η Ευρώπη δεν αναγνωρίζουν την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.
Απρίλιος 2014: Περίπου 40.000 Ρώσοι στρατιώτες συγκεντρώνονται στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας, όπου ξεσπούν συγκρούσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι περιοχές Donetsk και Luhansk κηρύσσουν την αυτονομία τους από την Ουκρανία, η οποία ωστόσο δεν αναγνωρίζεται διεθνώς.
Απρίλιος 2014: Περίπου 40.000 Ρώσοι στρατιώτες συγκεντρώνονται στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας, όπου ξεσπούν συγκρούσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι περιοχές Donetsk και Luhansk κηρύσσουν την αυτονομία τους από την Ουκρανία, η οποία ωστόσο δεν αναγνωρίζεται διεθνώς.
Μάιος 2014: Εκλέγεται νέος πρόεδρος της Ουκρανίας ο Petro Poroshenko, υποστηρικτής της Δύσης. Προωθεί μεταρρυθμίσεις για την πάταξη της διαφθοράς και τη μερική τουλάχιστον οικονομική και ενεργειακή απεξάρτηση της Ουκρανίας από τη Ρωσία.
Από το 2015: Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και οι συγκρούσεις στα ανατολικά, που μέχρι σήμερα έχουν οδηγήσει στο θάνατο πάνω από 14.000 ανθρώπων, στον τραυματισμό δεκάδων χιλιάδων και στον εκτοπισμό εκατομμυρίων, οδηγούν την ουκρανική κοινή γνώμη στο να στραφεί προς τη Δύση και να διεκδικήσει την ένταξη της χώρας στο NATO και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
2016 – 2017: Ενώ συνεχίζονται οι συγκρούσεις στα ανατολικά, η Ρωσία εξαπολύει συστηματικές κυβερνοεπιθέσεις στην Ουκρανία, προκαλώντας, μεταξύ άλλων, την κατάρρευση κεντρικής μονάδας ηλεκτρισμού του Κιέβου και εκτεταμένο μπλοκάουτ στην πόλη.
2019: Εκλέγεται πρόεδρος ο κωμικός και ηθοποιός Volodymyr Zelenskyy, με την υπόσχεση να υπογράψει ειρήνη με τη Ρωσία και να τερματίσει τον πόλεμο στα ανατολικά.
Απρίλιος 2021: Η Ρωσία στέλνει περίπου 100.000 στρατιώτες στα σύνορα με Ουκρανία, με το πρόσχημα των στρατιωτικών ασκήσεων. Κάποιοι αναλυτές προειδοποιούν για επικείμενη σύρραξη.
Απρίλιος 2021: Η Ρωσία στέλνει περίπου 100.000 στρατιώτες στα σύνορα με Ουκρανία, με το πρόσχημα των στρατιωτικών ασκήσεων. Κάποιοι αναλυτές προειδοποιούν για επικείμενη σύρραξη.
Δεκέμβριος 2021: Ο Biden, σε τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Putin, τον προειδοποιεί ότι σε περίπτωση εισβολής στην Ουκρανία θα υπάρξουν «αληθινές συνέπειες». Ο Putin ζητάει από το NATO να αποκλείσει το αίτημα της Ουκρανίας να γίνει μέλος και να αποσύρει τις δυνάμεις του από τις χώρες που έγιναν μέλη μετά το 1997, όπως η Ρουμανία.
Ιανουάριος 2022: Ηγέτες και διπλωμάτες από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Ευρώπη πραγματοποιούν συστηματικές συναντήσεις στην προσπάθεια να προλάβουν μια κρίση. Στις αρχές του μήνα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών υποστηρίζει ότι η Ρωσία δεν σκοπεύει να εισβάλει στην Ουκρανία. Ωστόσο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διατάζει τις οικογένειες της αμερικανικής πρεσβείας να εγκαταλείψουν την Ουκρανία.
Εκπρόσωποι του NATO και των ΗΠΑ απαντούν ότι δεν μπορούν να αποκλείσουν την Ουκρανία από το NATO, αλλά δηλώνουν πρόθυμοι να διαπραγματευτούν για λιγότερο σημαντικά ζητήματα, όπως ο έλεγχος των όπλων.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών υποστηρίζει ότι η Ρωσία δεν σκοπεύει να εισβάλει στην Ουκρανία. Ωστόσο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διατάζει τις οικογένειες της αμερικανικής πρεσβείας να εγκαταλείψουν την Ουκρανία.
Φεβρουάριος 2022: Επιταχύνονται οι διπλωματικές προσπάθειες σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες συγκεντρώνονται στα βόρεια σύνορα της Ουκρανίας.
Στις 11 του μήνα, οι ΗΠΑ και η Βρετανία παρακινούν τους πολίτες τους να εγκαταλείψουν την Ουκρανία. Ο Biden αποσύρει 2.000 Αμερικανούς στρατιώτες στην Πολωνία.
Στα μέσα του μήνα, κλιμακώνονται οι συγκρούσεις ανάμεσα στις ουκρανικές δυνάμεις και τους αυτονομιστές, που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, στα ανατολικά της Ουκρανίας. «Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην πόλη Donbas είναι, κατά τη γνώμη μας, γενοκτονία» δηλώνει ο Putin στις 15 Φεβρουαρίου, μια δήλωση που αξιωματούχοι της Δύσης διαψεύδουν, σχολιάζοντας ότι προετοιμάζει το έδαφος για την επίθεση.
Στις 21 Φεβρουαρίου ο Putin αναγνωρίζει επίσημα την ανεξαρτησία των περιοχών Donetsk και Luhansk. Στέλνει στρατεύματα ισχυριζόμενος ότι επιδιώκει τη διατήρηση της ειρήνης. Ο Biden χαρακτηρίζει την κίνηση του Putin «αρχή της ρωσικής εισβολής».
Στις 24 Φεβρουαρίου η Ρωσία εξαπολύει επίθεση σε ουκρανικά εδάφη – τη μεγαλύτερη στην Ευρώπη μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – βομβαρδίζοντας πόλεις της Ουκρανίας, ενώ ο ουκρανικός στρατός προσπαθεί να συγκρατήσει την επέλασή της σε πολλαπλά μέτωπα.
