Μία κάθε 10 λεπτά. Τόσο συχνά μία γυναίκα χάνει τη ζωή της από το χέρι ενός συντρόφου, ενός πρώην συντρόφου ή ενός άνδρα από το κοντινό της περιβάλλον παγκοσμίως. Την ίδια ώρα μία στις τρεις θα πέσει θύμα βίας λόγω φύλου μία φορά στη ζωή της.
Η βία κατά των γυναικών παραμένει καταστροφική και ξεκινάει ανησυχητικά νωρίς, δείχνουν στοιχεία του ΠΟΥ και των εταίρων του. Κατά τη διάρκεια της ζωής τους, 1 στις 3 γυναίκες υφίστανται σωματική ή σεξουαλική βία από σύντροφο ή σεξουαλική βία από μη σύντροφο – αριθμός που παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητος την τελευταία δεκαετία.
Η βία αυτή ξεκινάει από νωρίς: 1 στις 4 νεαρές γυναίκες (ηλικίας 15-24 ετών) που έχουν συνάψει σχέση θα έχουν ήδη βιώσει βία από έναν σύντροφο μέχρι να φτάσουν στα μέσα της δεκαετίας των 20.
«Η βία κατά των γυναικών είναι ενδημική σε κάθε χώρα και πολιτισμό, προκαλώντας βλάβη σε εκατομμύρια γυναίκες και τις οικογένειές τους, και έχει επιδεινωθεί από την πανδημία COVID-19 και έπειτα», είχε δηλώσει ο Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, αναφορικά με την έκθεση το 2021. «Αλλά σε αντίθεση με το ιό της COVID-19, η βία κατά των γυναικών δεν μπορεί να σταματήσει με ένα εμβόλιο. Μπορούμε να την καταπολεμήσουμε μόνο με συνεχείς προσπάθειες – από κυβερνήσεις, κοινότητες και άτομα – για να αλλάξουμε επιβλαβείς συμπεριφορές, να βελτιώσουμε την πρόσβαση σε ευκαιρίες και υπηρεσίες για τις γυναίκες και τα κορίτσια και να προωθήσουμε υγιείς σχέσεις με αμοιβαίο σεβασμό».
Η βία μεταξύ συντρόφων είναι μακράν η πιο διαδεδομένη μορφή βίας κατά των γυναικών παγκοσμίως (επηρεάζει περίπου 641 εκατομμύρια). Ωστόσο, το 6% των γυναικών παγκοσμίως αναφέρουν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική επίθεση από κάποιον άλλον εκτός από τον σύζυγο ή τον σύντροφό τους. Δεδομένων των υψηλών επιπέδων στιγματισμού και της ελλιπούς αναφοράς της σεξουαλικής κακοποίησης, το πραγματικό ποσοστό είναι πιθανό να είναι σημαντικά υψηλότερο.
Έρευνα παρουσιάζει στοιχεία από τη μεγαλύτερη μελέτη για τον επιπολασμό της βίας κατά των γυναικών, η οποία διεξήχθη από τον ΠΟΥ για λογαριασμό ειδικής ομάδας εργασίας των Ηνωμένων Εθνών. Βασισμένη σε δεδομένα από το 2000 έως το 2018, επικαιροποιεί εκτιμήσεις που είχαν δημοσιευτεί το 2013.
Ο ΠΟΥ και οι εταίροι προειδοποιούν ότι η πανδημία COVID-19 αύξησε περαιτέρω την έκθεση των γυναικών στη βία, ως αποτέλεσμα μέτρων όπως η καραντίνα και η μείωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες λόγω του lockdown.
«Είναι βαθύτατα ανησυχητικό το γεγονός ότι αυτή η διάχυτη βία από άνδρες κατά των γυναικών όχι μόνο παραμένει αμετάβλητη, αλλά βρίσκεται στο χειρότερο σημείο της ειδικά για τις νεαρές γυναίκες», δήλωσε η εκτελεστική διευθύντρια του οργανισμού UN Women, Phumzile Mlambo-Ngcuka. «Κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να λαμβάνει ισχυρά, προληπτικά μέτρα για την αντιμετώπισή της και να εμπλέκει τις γυναίκες σε αυτό», πρόσθεσε.
Αν και σε πολλές χώρες παρατηρήθηκε αυξημένη αναφορά της βίας μεταξύ συντρόφων στις γραμμές βοήθειας, στην αστυνομία, στους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, στους εκπαιδευτικούς και σε άλλους παρόχους υπηρεσιών -κυρίως κατά τη διάρκεια της καραντίντας- ο πλήρης αντίκτυπος της πανδημίας στον επιπολασμό της βίας, αλλά και το κατά πόσο αυτή μπορεί να μειωθεί ή όχι δεν έχει ακόμη διαπιστωθεί.
🕙 Every 10 minutes.
❌ That’s how often a woman is killed by an intimate partner or someone in her own family globally.
✋🏼 Let’s stop this clock and UNiTE to end violence against women NOW.
There is #NoExcuse.
Read more: https://t.co/61GLkjKQ3v#16Days pic.twitter.com/lIvEILUQr2
— UN Women (@UN_Women) November 14, 2024
Οι ανισότητες επηρεάζουν τη βία
Η βία πλήττει δυσανάλογα τις γυναίκες που ζουν σε χώρες με χαμηλό ή και μεσαίο εισόδημα. Υπολογίζεται ότι το 37% των γυναικών που ζουν στις φτωχότερες χώρες έχουν βιώσει σωματική ή/και σεξουαλική βία από τον σύντροφό τους στη ζωή τους, ενώ σε ορισμένες από αυτές τις χώρες το ποσοστό φτάνει τη 1 στις 2 γυναίκες.
Οι περιοχές της Ωκεανίας, της Νότιας Ασίας και της Υποσαχάριας Αφρικής έχουν τα υψηλότερα ποσοστά επιπολασμού της βίας από τον σύντροφο μεταξύ γυναικών ηλικίας 15-49 ετών, που κυμαίνονται από 33% – 51%. Τα χαμηλότερα ποσοστά εντοπίζονται στην Ευρώπη (16-23%), την Κεντρική Ασία (18%), την Ανατολική Ασία (20%) και τη Νοτιοανατολική Ασία (21%).
Οι νεότερες γυναίκες διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο για βία. Μεταξύ εκείνων που είχαν σχέση, τα υψηλότερα ποσοστά (16%) βίας από συντροφική σχέση κατά τους τελευταίους 12 μήνες σημειώθηκαν μεταξύ των νεαρών γυναικών ηλικίας 15 έως 24 ετών.
H εκστρατεία για την εξάλειψη της βίας
Ξεκινώντας από τις 25 Νοεμβρίου 2024, τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, και κλείνοντας στις 10 Δεκεμβρίου 2024 , την Ημέρα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η εκστρατεία των Ηνωμένων Εθνών κατά της βίας κατά των γυναικών καλεί κυβερνήσεις, ακτιβιστές και άτομα να ενωθούν και να πιέσουν για μόνιμη αλλαγή.
Για την υποστήριξη αυτής της πρωτοβουλίας της κοινωνίας των πολιτών, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ξεκίνησε το 2008 την εκστρατεία UNITE που θα διαρκέσει μέχρι το 2030. Κάθε χρόνο, η εκστρατεία UNITE επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο θέμα και η φετινή εστίαση είναι «UNITE! Επενδύστε για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, στοχεύοντας σε μακροπρόθεσμες λύσεις που θα αντιμετωπίζουν τα βαθύτερα αίτια του προβλήματος».
Almost 1 in 3 women globally have been subjected to physical or sexual violence by an intimate partner or sexual violence from a non-partner.
Exposure to violence at home likely increased during the pandemichttps://t.co/QYt8jV9WWhhttps://t.co/V82jRPy6r5— World Health Organization (WHO) (@WHO) December 31, 2021
Οι αριθμοί που συγκλονίζουν
Τα στατιστικά στοιχεία προκαλούν ανησυχία: σχεδόν μία στις τρεις γυναίκες και κορίτσια παγκοσμίως θα βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια της ζωής της.
Για τουλάχιστον 51.100 γυναίκες το 2023, η βία κλιμακώθηκε σε γυναικοκτονία, με πάνω από τις μισές να διαπράττονται από στενούς συντρόφους ή μέλη της οικογένειας.
Ο οργανισμός που υπερασπίζεται την ενδυνάμωση των γυναικών, ο UN Women, επισημαίνει ότι «οι γυναικοκτονίες αποτελούν την απόλυτη απόδειξη ότι τα συστήματα και οι δομές που προορίζονται για την προστασία των γυναικών και των κοριτσιών αποτυγχάνουν».
Οι γυναίκες δεν είναι ασφαλείς ούτε έξω ούτε μέσα στα σπίτια τους.
«Τα δημόσια πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών, των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοσιογράφων, γίνονται συχνά στόχος βίας τόσο διαδικτυακά όσο και εκτός διαδικτύου, με ορισμένες από αυτές να οδηγούν σε θανατηφόρα έκβαση και σκόπιμες δολοφονίες», αναφέρει άρθρο του οργανισμού.
Μια, επίσης, πολύ ανησυχητική πτυχή αυτού του ζητήματος είναι η επικράτηση της βίας σε ζώνες συγκρούσεων. Το 2023, τα Ηνωμένα Έθνη ανέφεραν μια συγκλονιστική αύξηση κατά 50% της βίας μεταξύ των φύλων σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Ο λόγος σε γυναίκες που επέζησαν της βίας και έγιναν ακτιβίστριες
Γυναίκες όπως η Ουκρανή ακτιβίστρια Lyudmila Huseynova αποτελούν παράδειγμα της οδυνηρής πραγματικότητας της σεξουαλικής βίας που σχετίζεται με συγκρούσεις.
Αφού υπέμεινε πάνω από τρία χρόνια φυλάκισης και βασανιστηρίων σε ρωσική φυλακή, όπου αντιμετώπισε βάναυση σωματική κακοποίηση θυμάται πώς το μαρτύριό της στη φυλακή Izolyatsia μετατράπηκε σε ακτιβισμό. «Σε εκείνο το μέρος, γίνεσαι ένα άτομο χωρίς δικαιώματα», είπε.
Από την απελευθέρωσή της το 2022, έχει γίνει ακλόνητη συνήγορος των επιζώντων, συνεργαζόμενη με το SEMA Ουκρανίας για να ενισχύσει τις φωνές όσων υποφέρουν από σεξουαλική βία που σχετίζεται με συγκρούσεις και να απαιτήσει την παγκόσμια προσοχή στις θηριωδίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και τα παιδιά στην Ουκρανία.
Μέσα από τις ακούραστες προσπάθειές της, η κ. Huseynova όχι μόνο εκθέτει τη σκληρότητα που υφίστανται οι γυναίκες, αλλά και ηγείται των προσπαθειών για την εξασφάλιση δικαιοσύνης και αποκατάστασης για τα θύματα. «Θα χρησιμοποιήσουμε κάθε μέσο για να κάνουμε τον πόνο τους ορατό», τόνισε.
Η Αργεντινή ακτιβίστρια Iren Cari και ιδρύτρια του Φόρουμ Γυναικών για Ίσες Ευκαιρίες τόνισε την ανάγκη να υποστηριχθούν οι γυναίκες στην πολιτική ζωή και να επικεντρωθεί η προσοχή στη φωνή τους: «Χρειαζόμαστε κονδύλια για την προώθηση της συμμετοχής των γυναικών – όχι μόνο στη χάραξη δημόσιας πολιτικής, αλλά και για τη συμμετοχή τους στις εκλογές».
Ο οργανισμός UN Women τόνισε ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να θεσπίσουν νόμους που να διασφαλίζουν τη λογοδοσία των δραστών της έμφυλης βίας, ιδίως μέσω των Εθνικών Σχεδίων Δράσης. Παράλληλα, η χρηματοδότηση οργανώσεων για τα δικαιώματα των γυναικών είναι απαραίτητη για την υποστήριξη των επιζώντων και την παροχή των απαραίτητων πόρων για την ανάκαμψη.
