Η Ζέφη ∆ημαδάμα, διδάσκουσα στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών & Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αντιπρόεδρος Γυναικών Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, μέλος ΚΠΕ ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ και τέως Αναπληρώτρια Εκπρόσωπος Τύπου ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ, μιλά στο Marie Claire, λίγες ημέρες μετά την παρουσίαση του προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου «Φώφη Γεννηματά», τόσο για το ίδιο το πρόγραμμα, όσο και για την αδικοχαμένη πολιτικό και τον αγώνα της για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού.
Είσαστε μια γυναίκα που γνώρισε κι έζησε από κοντά τη Φώφη Γεννηματά. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό της για το οποίο τη θυμάστε πιο έντονα;
Η Φώφη Γεννηματά ήταν μια γυναίκα με δύναμη και αισιοδοξία. Ήμουν αναπληρώτρια εκπρόσωπος τύπου του ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ και συνεργαζόμουν στενά μαζί της. Πάντα θαύμαζα την αγάπη της για τη ζωή και τους ανθρώπους. Τη θυμάμαι γι’ αυτή τη δύναμη που είχε, για τις μάχες που έδινε σε όλα τα επίπεδα με σθένος και αποφασιστικότητα. Δεν ξεχνώ την αξιοπρέπεια που είχε ως την τελευταία στιγμή και τη μεγαλοψυχία της. Δεν ξεχνώ ότι δεν έμενε ποτέ σε μικρότητες και αντιπαραθέσεις χωρίς ουσία, αλλά πάντα προχωρούσε με το βλέμμα μπροστά.
Με ποιο τρόπο έδινε τον αγώνα της για τον προσυμπτωματικό έλεγχο όλων των γυναικών, κατά τη διάρκεια της ασθένειάς της;
Η ίδια δεν ήταν ποτέ αναβλητική και δεν ξεχνούσε ποτέ τις εξετάσεις που έπρεπε να κάνει, ανά τακτά διαστήματα, παρά το βαρύ της πρόγραμμα. Πάντα μας υπενθύμιζε ότι πρέπει να κάνουμε προληπτικές εξετάσεις και είχε κάθε Οκτώβρη -μήνα αφιερωμένο στον καρκίνο του μαστού- στο σχεδιασμό της να γίνονται καμπάνιες ενημέρωσης σχετικά με την πρόληψη. Είναι συγκινητικό ωστόσο, αν και ποτέ δεν το δημοσιοποιούσε η ίδια, ότι παρά πολλές γυναίκες που αντιμετώπιζαν τον καρκίνο επικοινωνούσαν μαζί της και τους έδινε κουράγιο και δύναμη.
Είναι συγκινητικό ωστόσο, αν και ποτέ δεν το δημοσιοποιούσε η ίδια, ότι παρά πολλές γυναίκες που αντιμετώπιζαν τον καρκίνο επικοινωνούσαν μαζί της και τους έδινε κουράγιο και δύναμη.
Πώς νιώσατε στο άκουσμα της είδησης της υλοποίησης τού προγράμματος;
Το πρόγραμμα δωρεάν μαστογραφίας «Φώφη Γεννηματά» προέκυψε από πρωτοβουλία της ίδιας που ξεκίνησε πολύ νωρίτερα, το 2016, υιοθετήθηκε το 2018 και συνεχίστηκε το 2022. Η αναφορά στο όνομά της αποτελεί τιμή για τον αγώνα που επέμενε με θάρρος να μιλά για τη δική της περιπέτεια ενθαρρύνοντας τις γυναίκες που νοσούν. Κάθε πρωτοβουλία που είναι προς όφελος των πολιτών είναι καλοδεχούμενη, αλλά πρέπει να μην είναι επικοινωνιακού χαρακτήρα, ούτε αποσπασματική. Χρειάζεται γενικότερη αναβάθμιση του δημοσίου συστήματος υγείας, του ΕΣΥ με χρηματοδότηση και μεσο-μακροπροθεσμη στρατηγική. Αυτό ήταν το όραμά της.
Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα και ποια είναι τα συν και τα πλην συγκριτικά με εκείνο του 2018;
Όπως προανέφερα το 2016, με πρωτοβουλία της Φώφης Γεννηματά και μαζί με 45 βουλευτές γυναίκες προτάθηκε να καλυφθεί η ψηφιακή μαστογραφία από τον ΕΟΠΥΥ αίτημα που έγινε αποδεκτό από την τότε κυβέρνηση, το 2018, με υπουργό Υγείας τον Ανδρέα Ξανθό. Αποτέλεσμα ήταν η δωρεάν ψηφιακή μαστογραφία κάθε δύο έτη, για γυναίκες από 40 – 49 ετών και κάθε χρόνο για γυναίκες άνω των 50 ή σε γυναίκες άνω των 35 ετών εφ’ όσον ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου.
Σήμερα η πρωτοβουλία απευθύνεται σε γυναίκες 50 έως 69 ετών οι οποίες θα λαμβάνουν με sms στο κινητό τους ή στο email τους (άυλη συνταγογράφηση) παραπεμπτικό για ψηφιακή μαστογραφία και θα επιλέγουν την ιδιωτική ή δημόσια δομή για τη δωρεάν διενέργειά της. Στη συνέχεια μετά την ολοκλήρωση της μαστογραφίας η δικαιούχος θα λαμβάνει τη διάγνωση. Αν διαπιστώνεται εύρημα το οποίο χρήζει επιπλέον ελέγχου θα στέλνεται με τον ίδιο τρόπο ηλεκτρονικό παραπεμπτικό για περαιτέρω υπερηχογραφικό έλεγχο. Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο στις γυναίκες πώς και με ποιο τρόπο συνδυάζονται τα δυο ανωτέρω προγράμματα και πώς να αξιοποιούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Δεν είναι δυστυχώς καθόλου σαφές αυτό.
Πόσο σημαντικό πιστεύετε πως είναι, το γεγονός ότι θα γίνονται τα βήματα ψηφιακά;
Οι ψηφιακές εφαρμογές φέρνουν το κράτος δίπλα στον πολίτη. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε και το σημαντικό αριθμό γυναικών που δεν εχουν εξοικείωση με την τεχνολογία, που είναι μεγάλης ηλικίας ή μένουν σε περιοχές που εχουν δυσκολίες πρόσβασης σε ίντερνετ. Η ψηφιακή διασύνδεση πολιτών και κράτους πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί αλλά δεν είναι η λύση για όλα τα προβλήματα και τις αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης. Υπάρχουν πολλά ακόμη να βελτιωθούν και ακόμη περισσότερα να γίνουν.
Πολλοί σχολίασαν το γεγονός, πως η Φώφη Γεννηματά νόσησε πριν από τα 50 της χρόνια… Πότε θ’ αρχίσει να καλύπτει το πρόγραμμα και τις μικρότερες ηλικίες;
Η Φώφη Γεννηματά είχε μεγάλη αγωνία για τις νέες γυναίκες. Επαναλάμβανε συχνά ότι ο καρκίνος δεν κάνει δυστυχώς ηλικιακές διακρίσεις και ότι όλο και νεότερες γυναίκες ακόμη και 20 ή 25 χρονών έρχονται αντιμέτωπες με τον καρκίνο του μαστού. Γι’ αυτό το λόγο και πρέπει η πρωτοβουλία για την μαστογραφία να γενικευθεί και να είναι δωρεάν για όλες τις γυναίκες. Υπενθυμίζω ότι με βάση τα στοιχεία στην Ελλάδα μόνο το 11% των διαγνώσεων καρκίνου του μαστού έγιναν κατά τη διαδικασία προληπτικού ελέγχου. Αν προλαβαίναμε, πάρα πολλές γυναίκες θα είχαν σωθεί.
Τι νέο να περιμένουμε σχετικά με το πρόγραμμα;
Αναμένουμε διακομματικές γενναίες πρωτοβουλίες για τα ζητήματα της δημόσιας υγείας και ειδικά για το πρόγραμμα με το όνομα της “Φώφης Γεννηματά” για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Πρέπει να ενισχυθούν οι δημόσιες δομές και να αυξηθούν, διότι ο ΕΟΠΥΥ δεν έχει παντού σύμβαση με ιδιώτες γυναικολόγους, άρα απαιτείται να βρεθούν αποτελεσματικές λύσεις. Ασαφές παραμένει επίσης αν το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί παντού σε όλη τη χώρα, τι θα γίνει σε απομακρυσμένες περιοχές όπου δεν υπάρχει πρόσβαση σε αντίστοιχες ιατρικές υπηρεσίες. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση πρέπει να αναλάβει δράση για δωρεάν ψηφιακή μαστογραφία σε όλες τις γυναίκες αλλά και να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα της πρωτοβουλίας.
Υπογραμμίζεται ότι η διάρκεια της πρωτοβουλίας με το όνομα της Φώφης Γεννηματά που έχει ενταχθεί και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης (προϋπολογισμό 50.476.400 εκατ. ευρώ) έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης τις 31/3/2023. Ποιο θα είναι το επόμενο βήμα;”
Λίγα λόγια για το πρόγραμμα και η απάντηση της κυβέρνησης στις ανακοινώσεις της αντιπολίτευσης, ότι δεν έγινε κάτι καινούριο
Αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία και την τεχνογνωσία που αποκτήθηκε από τον εμβολιασμό κατά της COVID-19, η Ελλάδα υλοποιεί για πρώτη φορά ένα τόσο εκτεταμένο πρόγραμμα πληθυσμιακού προσυμπτωματικού ελέγχου που διευκολύνει τις γυναίκες να κάνουν τις εξετάσεις τους εύκολα, άμεσα και δωρεάν. Σχεδιάστηκε από την Γενική Γραμματέα Δημόσιας Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, η οποία παρουσίασε στοιχεία στέλνοντας το μήνυμα «Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές» και υλοποιήθηκε από την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ ΑΕ), εποπτευόμενο φορέα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Καθημερινά γυναίκες οι οποίες έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, θα λαμβάνουν σταδιακά το άυλο παραπεμπτικό για την εξέταση με μήνυμα (SMS). Γυναίκες οι οποίες δεν έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, μπορούν να ζητήσουν κατά την επίσκεψη τους σε οποιονδήποτε ιατρό ή μονάδα υγείας την οποία θα επισκεφθούν να τους εκδώσει χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση το σχετικό παραπεμπτικό και στη συνέχεια, να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε συνεργαζόμενο κέντρο της περιοχής τους (δημόσιο ή ιδιωτικό) και να κλείσουν το ραντεβού τους για την εξέταση.
Σύμφωνα με την κυρία Αγαπηδάκη, «αυτό που είχε γίνει από το 2017, είναι ότι είχε αποζημιωθεί η ιατρική εξέταση και γινόταν μαστογραφία στη γυναίκα με βάση την εκτίμησή του για τους παράγοντες κινδύνου που αντιμετώπιζε ανεξάρτητα από ηλικία. Πλέον όπως τονίσε η ίδια στην εκπομπή “Συνδέσεις” της ΕΡΤ, μιλάμε για οργανωμένα προγράμματα δημόσιας Υγείας, για προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου. Είναι κάτι τελείως διαφορετικό.
Για κάθε 45 με 50 γυναίκες που συμμετέχουν σε πρόγραμμα πληθυσμιακού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού, οι γυναίκες αυτού του ηλικιακού γκρουπ 50 έως 69 ετών κερδίζουν ένα έτος ζωής στη χώρα μας. Αυτό δεν συμβαίνει όταν πηγαίνει μια γυναίκα σε γιατρό και με βάση τους παράγοντες κινδύνου που έχει, της συνταγογραφεί μαστογραφία ή οποιαδήποτε άλλη εξέταση.»
