Το Ερρίκος Ντυνάν είναι τα πρώτα νοσοκομεία που έβαλαν ειδικό χώρο ελέγχου για πιθανά ή ύποπτα κρούσματα από την αρχή της εμφάνισης του κορωνοϊού στη χώρα μας. Πριν καν γίνει γνωστό το πρώτο κρούσμα, είχε σταθεί ειδική ομάδα που είχε συντονιστεί με στόχο να προστατευτούν τόσο οι ασθενείς και οι άνθρωπο που εργάζονται στο νοσοκομείο αλλά και αυτοί που το επισκέπτονται για να εξεταστούν.
Οι ασθενείς που εμφανίζουν πυρετό έχουν μια εντελώς διαφορετική διαδρομή: εξετάζονται αλλού, έχουν άλλα ταμεία, έχουν άλλη διαδρομή μεταφοράς. «Όσοι έρχονται ως ύποπτα κρούσματα είναι εντελώς αποκομμένοι από το υπόλοιπο νοσοκομείο για να διαφυλάξουμε την ασφάλεια των εργαζομένων και των άλλων νοσηλευόμενων» εξηγεί στο Marie Claire η Δήμητρα Μπουλουγούρη, Παθολόγος και Αναπληρώτρια Διευθύντρια Α’ Παθολογικού Τμήματος του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center.
«Δεν είμαστε κέντρο αναφοράς Covid-19, αυτά είναι μόνο τα κρατικά νοσοκομεία. Εξετάζουμε τους ασθενείς με συμπτώματα Covid-19, κάνουμε τις ανάλογες εξετάσεις και αν είναι θετικοί και χρήζουν νοσηλείας μεταφέρονται σε κρατικά νοσοκομεία αναφοράς για περαιτέρω νοσηλεία και αντιμετώπιση» αναφέρει για τον τρόπο που λειτουργεί το κινητό ιατρείο.
Η ίδια είναι 13 χρόνια στο νοσοκομείο και μέσα σε αυτά έχει έρθει αντιμέτωπη με πολλές κρίσεις και περιστατικά ασθενών αλλά αναμφισβήτητα η πανδημία του κορωνοϊού είναι από τις χειρότερες που έχει βιώσει. Κι ας είναι φύσει αισιόδοξη.”Εγώ πάντα έχω αισιοδοξία και θετική σκέψη σε ότι αφορά τη δουλειά μου” μου λέει. Την πέτυχα στο τηλέφωνο το πρωί της Πέμπτης 3 Απριλίου και πριν ξεκινήσω να κάνω ερωτήσεις, μου διευκρίνισε ότι αν συμβεί κάτι έκτακτο θα πρέπει να διακόψουμε για να φύγει. Ευτυχώς, για ευνόητους λόγους, για εκείνα τα 15 λεπτά δεν προέκυψε κάτι.
Πώς είναι τα πράγματα αυτές τις μέρες στο νοσοκομείο;
Υπάρχει μια γενικότερη αναστάτωση που είναι και δικαιολογημένη γιατί είναι πρωτόγνωρο αυτό που συμβαίνει. Δεν είναι κάτι που το έχουμε ξαναζήσει, τουλάχιστον όχι σε αυτή την έκταση.
Είστε από τους αισιόδοξους. Ακόμα όμως και τώρα, που τα πράγματα είναι τόσο σοβαρά;
Είναι τόσο σοβαρά και ενδεχομένως να γίνουν και πιο σοβαρά -ελπίζω να μη γίνουμε Ιταλία, το ελπίζω και το εύχομαι- αλλά πάντα έχεις θετική σκέψη ότι θα γίνουν τα πράγματα καλύτερα. Η αλήθεια είναι ότι προλάβαμε και πήραμε μέτρα αρκετά νωρίς σε σύγκριση με τους άλλους. Τα γεγονότα στην Ιταλία μας οδήγησαν να πάρουμε γρήγορα μέτρα κι αυτό βοήθησε στο να πάμε ίσως πιο καλά. Κι αυτό μένει να το δούμε στην πορεία, έχουμε δρόμο ακόμα. Στο τέλος Απριλίου θα ξέρουμε τι θα έχει γίνει.
Πιστεύετε ότι το εμβόλιο θα έρθει άμεσα;
Ότι θα βρεθεί κάποια στιγμή το εμβόλιο, αυτό είναι δεδομένο. Όπως έχουν βρεθεί και για πολλούς άλλους ιούς. Ο χρόνος που θα χρειαστεί για να γίνουν και όλες οι απαραίτητες κλινικές μελέτες ώστε να είναι ασφαλές για να δοθεί στον κόσμο θα είναι 1 με 1,5 χρόνο.
Τι ξέρουμε μέχρι στιγμής για τον Covid- 19 και τα συμπτώματά του;
Είναι ένας ιός σε συγκεκριμένη κατηγορία των κορωνοϊών. Είναι αναπνευστικός ιός. Έχει συμπεριφορά αναπνευστικού ιού αλλά δεν μου θα μου έκανε εντύπωση να προσβάλει κι άλλα συστήματα όπως το γαστρεντερικό.
Στην Ελλάδα έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο σοβαρά είναι τα πράγματα;
Δεν είμαι απολύτως σίγουρη με αυτά που βλέπω τις τελευταίες μέρες. Διαπίστωσα, για παράδειγμα, ότι τις προάλλες που έκανε ήλιο βγήκαν όλοι βόλτα με τα αυτοκίνητα. Λες και ήταν μια συνηθισμένη, καθημερινή μέρα. Θέλω να πιστεύω ότι η συντριπτική πλειοψηφία το έχει αντιληφθεί αλλά μερικές φορές νιώθω ότι δεν έχουμε καταλάβει ακόμα τι γίνεται, παρά την ενημέρωση που έχουμε από γειτονικές χώρες κι αυτά που έχουν συμβεί.
Όσοι έρχονται σε εσάς για να εξεταστούν είναι δυνητικά περιστατικά Covid-19. Φτάνουν ψύχραιμοι ή σε πανικό;
Είναι όλοι φοβισμένοι. Όποιος είχε πυρετό, ειδικά τις πρώτες μέρες, ήταν φοβισμένος. Τώρα όλο και περισσότεροι κατανοούν ότι πρέπει να μείνουν σπίτι τους. Ίσως είναι και η ενημέρωση από την τηλεόραση και επικοινωνείται όλο αυτό. Μπορώ να σου πω ότι δουλεύω πάρα πολύ από το τηλέφωνο, όπως και όλοι οι συνάδελφοί μου. Πολλά τηλέφωνα! Καθοδηγούμε και τους ασθενείς από το σπίτι. Αυτό είναι και το σωστό. Αυτό κάναμε και στα ιατρεία μας όλοι: με το πρώτο κρούσμα σταματήσαμε να βλέπουμε πυρετούς για να προσέξουμε τη διασπορά στους υπόλοιπους που θα έρθουν για κάποιο άλλο λόγο.
Θυμάστε κάποιο από τα περιστατικά που πέρασαν από τα χέρια σας αυτές τις μέρες;
Μου είχε κάνει εντύπωση μια κυρία η οποία καθόταν στο σπίτι της αρκετές μέρες, πάνω από 10, με πυρετό. Φαινόταν ξεκάθαρα ότι είχε δύσπνοια και όταν τη ρώτησα μου είπε «δεν έχω» αλλά δεν μπορούσε να εκφέρει ούτε λόγο. Και πραγματικά η γυναίκα είχε δύσπνοια, είχε και θετική αξονική και ήταν και Covid-19 διεκομίσθη σε κρατικό νοσοκομείο. Είναι ένα περιστατικό που συνέβη εδώ και πολλές μέρες, δεν είναι χθεσινό.
Τι σας έκανε εντύπωση σε αυτή τη γυναίκα;
Ήταν μια νοήμων και μορφωμένη γυναίκα και μου έκανε εντύπωση ότι δεν καταλάβαινε ότι έχει δύσπνοια ενώ ήταν προφανές. Ήταν καταβεβλημένη, φοβισμένη και όλα μαζί. Ας ελπίσουμε ότι θα πάει μα χαρά. Δεν είχε υποκείμενα νοσήματα και δεν ήταν και μεγάλη σε ηλικία.
Με τι συμπτώματα ήρθε;
Αρχικά είχε λίγο πυρετό λίγο βήχα. Την Πέμπτη ημέρα ο πυρετός ανέβηκε, αυξήθηκε ο βήχας, δεν αισθανόταν καλά και τότε κατάλαβε ότι έπρεπε να πάει στο νοσοκομείο. Ακολούθησε μια χαρά τις οδηγίες: έκατσε στο σπίτι της όπως λένε οι οδηγίες και όταν είδε ότι δεν είναι καλά ήρθε στο νοσοκομείο. Δεν έπρεπε με τα πρώτα δέκατα και λίγο πόνο στο λαιμό να έρθει κατευθείαν στο νοσοκομείο. Αυτό λέμε ότι πρέπει να αποφύγουμε, αλλιώς θα κρασάρει το σύστημα. Δεν θα μπορεί να ανταπεξέλθει αν ο οποιοσδήποτε με δέκατα ή έναν πονόλαιμο βγαίνει από το σπίτι του και πηγαίνει στο νοσοκομείο. Για αυτό λέμε ότι μένεις στο σπίτι, παίρνεις τον γιατρό σου, τον ρωτάς και σε ρωτάει, ο γιατρός σε συμβουλεύει, μιλάτε κάθε μέρα στο τηλέφωνο, παρακολουθείς τον εαυτό σου, σε έχει ενημερώσει τι να σκεφτείς, τι να φοβηθείς, τι να κάνεις. Αυτός είναι ο τρόπος, αλλιώς δεν μπορεί να γίνει. Για φαντάσου να βγαίνουμε όλοι και να πηγαίνουμε για ένα βήχα ή ένα πονόλαιμο στα νοσοκομεία τι θα γίνει.
Από τα άλλα περιστατικά που έχετε ακούσει και διαβάσει στον υπόλοιπο κόσμο, υπάρχει κάτι που να σας σόκαρε ή έχετε μάθει λόγω δουλειάς να έχετε πάντα απόλυτη ψυχραιμία;
Σοκαρίστηκα με τα καμιόνια με τα φέρετρα στην Ιταλία. Συγκλονίστηκα όταν είδα γιατρούς να κλαίνε επειδή πρέπει να πάρουν αποφάσεις που δεν διανοείσαι ότι θα χρειαστεί ποτέ να πάρεις. Συγκλονίστηκα στην Ισπανία, που είδα ασθενείς να είναι ξαπλωμένοι στο πάτωμα του νοσοκομείου.
Η δική σας ενημέρωση γίνεται από τις ειδήσεις ή υπάρχει ένας εσωτερικός επιστημονικός κύκλος;
Η επιστημονική ενημέρωση είναι συνεχής και καθημερινή. Είναι υποχρέωσή μας έτσι κι αλλιώς και ειδικά τώρα που υπάρχει αυτή η πανδημία. Όποτε έχω χρόνο και προλαβαίνω τον Τσιόδρα, στις 6, τον ακούω. Άνθρωπος είμαι, όταν γυρίσω σπίτι και ανοίξω τηλεόραση θα δω δελτία. Ενημέρωση όμως δεν είναι μόνο η τηλεόραση, είναι και το ίντερνετ. Έρχονται e-mail επιστημονικά, συνάδελφοί μου που έχω ακούσει ότι έχουν μπει σε ομάδες και συνομιλούν με το εξωτερικό και μαθαίνουν νέα, συναδέλφους που έχουν αδέρφια στο εξωτερικό και μένουν μόνιμα εκεί. Μαθαίνεις, δεν είναι ότι είμαστε κλεισμένοι σε κλουβί. Τα νέα είναι τόσο τραγικά που δεν μπορεί να μη τα μάθεις.
Οι δικοί σας άνθρωποι σας παίρνουν περισσότερο τηλέφωνο για να τους λύσετε απορίες ως γιατρός;
Με παίρνουν λελογισμένα, θα έλεγα. Τουλάχιστον το στενό περιβάλλον των φίλων και των συγγενών μου. Το έχουν μάλλον κατανοήσει λίγο ψύχραιμα. Οι ασθενείς μου εννοείται ότι θα με πάρουν και θα με ρωτήσουν με το οτιδήποτε. Και καλά κάνουν, αυτό πρέπει να κάνουν εξάλλου.
Με τους δικούς σας είστε σε απόσταση αυτές τις μέρες;
Η μητέρα μου είχε φύγει πριν από το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στην επαρχία κι εκεί την έχω αφήσει. Την έχω εγκλωβίσει εκεί, στην εξοχή, μόνη της. Έφυγε, πήγε στο χωριό και έχει μείνει εκεί. Με τον αδερφό μου, τα παιδιά του και τη γυναίκα του έχω μόνο τηλεφωνική επικοινωνία. Ο άντρας μου είναι κι αυτός γιατρός οπότε βλεπόμαστε δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, προσέχουμε όσο μπορούμε.
Σας αγχώνει η σκέψη ότι είναι πάρα πολύ πιθανό να νοσήσετε;
Μπορεί να νοσήσω αργά ή γρήγορα, ειδικά αν αγριέψουν τα πράγματα. Από την ώρα όμως που κάνεις τη δουλειά σου κι αυτό που πρέπει, δεν το σκέφτεσαι. Καμιά φορά σου περνάει από το μυαλό κυρίως γιατί φοβάσαι να μην κολλήσεις κάποιον δικό σου, κάποιον από το περιβάλλον σου που έχει κάποιο πρόβλημα υγείας. Δεν φοβάμαι ότι θα πάθω εγώ κάτι. Σαφώς όμως είναι ένα ενδεχόμενο το να κολλήσω και πολύ μεγάλο μάλιστα.
Για την κοινή γνώμη οι γιατροί και οι νοσηλευτές είναι «ήρωες». Εσείς νιώθετε ότι αυτό που κάνετε είναι μία υπέρβαση στην παρούσα συνθήκη;
Ηρωικό δεν θα το έλεγα αυτό που κάνουμε. Όποιος έχει επιλέξει να είναι γιατρός αγαπάει αυτό που κάνει, αγαπάει τη ζωή, θέλει να βοηθάει τους άλλους. Σε συνθήκες πιο δύσκολες, εννοείται ότι, θα κάνεις και το παραπάνω. Είναι, όχι μόνο καθήκον, η φύση της δουλειάς τέτοια. Το «ηρωικό» μου ακούγεται υπερβολή. Όχι, δεν θα το έλεγα ηρωικό.
Το θεωρείται υπερβολή και σε σχέση με το πώς σας αντιμετώπιζαν πριν;
Οι άνθρωποι όταν αισθάνονται ευάλωτοι και αδύναμοι, αυτοί που θα τους βοηθήσουν τους ηρωοποιούν κιόλας. Αντιλαμβάνονται ότι κουράζονται και ότι κάνουν το παραπάνω αλλά υπάρχει και η αίσθηση ότι αυτοί θα μας σώσουν. Οπότε τα συναισθήματα των ανθρώπων είναι τέτοια και καλώς είναι. Κι άλλοι άνθρωποι όμως εργάζονται και κάνουν το καθήκον τους και εκτίθενται στον κορωνοϊό. Δεν θα κάνουμε τους πάντες ήρωες. Κι αυτός που είναι κλεισμένος στο σπίτι του και είναι σωστός και κάθεται μέσα και δεν κουνιέται και τηρεί κατά γράμμα τις οδηγίες ηρωικά συμπεριφέρεται, αν σκεφτεί κανείς ότι εγκλωβίζεται στο σπίτι του για ένα ή δύο μήνες. Μη το αναγάγουμε σε ηρωισμό. Είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε για το καλό όλων μας.
Για τους πολλούς αυτό που βιώνουμε μοιάζει με πόλεμο. Το αντιλαμβάνεστε κι εσείς με αυτό τον τρόπο;
Έχει κάποια στοιχεία πολέμου, σαφέστατα. Και το κακό είναι ότι τον εχθρό δεν μπορούμε να τον πολεμήσουμε ακόμα. Τώρα παλεύουμε να βρούμε τον τρόπο να τον πολεμήσουμε. Τα πρώτα μέτρα είναι αυτά: μένουμε κλεισμένοι στο σπίτι μας για να προστατέψουμε και τους υπόλοιπους.
Ακούγοντας για τα πρώτα κρούσματα στην Κίνα πιστέψατε ότι μπορεί να φτάσει και στην Ελλάδα ο ιός;
Όταν ξεφύγει από μια χώρα ο ιός και πάει σε άλλη, δύσκολα περιορίζεται. Το έχουμε δε και σε προηγούμενες επιδημίες. Από τη στιγμή που οι άνθρωποι μετακινούνται καθημερινά, με αεροπλάνα και τα λοιπά, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα εξαπλωθεί. Το θέμα είναι πώς θα μπορούσαν να το περιορίσουν σε ότι αφορά τον αριθμό των κρουσμάτων αλλά λόγω μεταδοτικότητας και ταχύτητας μετάδοσης αυτό δεν ήταν εφικτό τελικά. Έχουμε ζήσει και την επιδημία με τον Η1Ν1 αλλά αυτό είναι κάτι διαφορετικό. Όπως φαίνεται, μεταδίδεται πολύ εύκολα και γρήγορα, μένει στα αντικείμενα, αιωρείται για κάποιο χρονικό διάστημα στον αέρα -μικρό αλλά αιωρείται. Είναι διαφορετικός, είναι αναπνευστικός ιός και η επιθετικότητά του επί της ουσίας είναι στο ότι διασπείρεται πάρα πολύ γρήγορα και εύκολα.
Το νοσοκομείο όπου εργάζεστε είχε γρήγορα αντανακλαστικά;
Προηγήθηκε πολύ. Ήμασταν το πρώτο νοσοκομείο που φτιάξαμε κινητή μονάδα με Container για τον Covid-19. Ο χώρος ελέγχου δεν είναι μέσα στην εγκατάσταση του νοσοκομείου. Η επιστημονική ομάδα που ασχολείται με αυτό -οι λοιμωξιολόγοι, οι διευθυντές του παθολογικού τομέα, η νοσηλευτική υπηρεσία και η διοίκηση- κάθισε και έκανε μια συγκεκριμένη στρατηγική η οποία στρατηγική είναι με βάση αυτά που γνωρίζουμε επιστημονικά και αυτά που θα έπρεπε να γίνουν. Υπάρχουν κάποιοι κανόνες στην ιατρική, δεν βρεθήκαμε πρώτη φορά μπροστά με μια επιδημία, οπότε καταστρώνεις και το ανάλογο σχέδιο με σκοπό να προφυλάξεις τους ασθενείς και τους εργαζόμενους του νοσοκομείου.
Φαντάζομαι η προετοιμασία της βάρδιάς σας απαιτεί στολή, μάσκα και γάντια. Πόση ώρα σας παίρνει να ετοιμαστείτε;
Προφανώς, όλα αυτά! Δεν παίρνει πάνω από δύο λεπτά για να ντυθείς σωστά και βοηθάμε ο ένας τον άλλο, δεν κωλυσιεργούμε. Απλά αντιλαμβάνεσαι ότι αυτές τις στολές μάσκες, σκουφιά, γυαλιά, διπλά γάντια τις βάζεις γιατί πρέπει να ντυθείς σωστά όχι μόνο για εσένα αλλά και για τον επόμενο που θα εξετάσεις. Δεν είναι μόνο να προφυλαχτούμε εμείς. Αν εγώ νοσήσω και δεν το αντιληφθώ ή είμαι φορέας και μέχρι να εκδηλώσω συμπτώματα έχω εξετάσει κόσμο, αντιλαμβάνεσαι ότι είμαι πηγή διασποράς. Αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό, δεν είναι μόνο να μην κολλήσω εγώ αλλά να μην κολλήσω εγώ και κολλήσω και άλλους.
Κλείνοντας το τηλέφωνο, μου ζήτησε να προσέχω πολύ και να συνεχίσω όσο μπορώ να κάνω τη δουλειά μου από το σπίτι. Την σκέφτηκα να ανοίγει την ιατρική της «μπέρτα» για να χωρέσει μέσα όχι μόνο εμένα αλλά και όλους τους ασθενείς της. Μπορεί να μην παραδέχεται ότι είναι «ήρωας» αλλά έτσι κι αλλιώς και ο Klark Kent δεν έλεγε ότι είναι ο Superman.
Μέρος της συνέντευξης δημοσιεύτηκε στο αφιέρωμα του τεύχους Μαϊου του Marie Claire με τίτλο “Οι ηρωίδες πίσω από τις μάσκες”
