Οι περισσότερες και οι περισσότεροι έχουμε παρακολουθήσει τα video στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τις γυναίκες από το Αφγανιστάν να τραγουδούν, φορώντας μπούρκα, μετά την ψήφιση του νόμου που τις θέλεις να μην μιλούν σε δημόσιους χώρους.
«Με φιμώσατε για τα επόμενα χρόνια. Με φυλακίσατε στο σπίτι μου μόνο για το έγκλημα ότι είμαι γυναίκα», λένε.
Afghan women singing out loud against Taliban terrorists new law which prevents them from showing their faces and talking as women’s voice is considered as “shame” in sharia law!pic.twitter.com/Ky6rHX0TgP
— Azat (@AzatAlsalim) August 27, 2024
Ο νέος νόμος, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 25 Αυγούστου, ελέγχει κάθε πλευρά της κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής των Αφγανών και – ιδίως των γυναικών.
Στα 35 άρθρα του το νομοσχέδιο προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι οι γυναίκες θα πρέπει να έχουν καλυμμένο το πρόσωπο και το σώμα τους όταν βρίσκονται εκτός σπιτιού και να φροντίζουν να μην ακούγεται καθόλου η φωνή τους.
Επίσης, οι Αφγανές δεν επιτρέπεται να κοιτάζουν απευθείας τους άνδρες με τους οποίους δεν έχουν συγγένεια εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, ενώ ακόμη και οι οδηγοί ταξί θα τιμωρούνται αν συμφωνήσουν να ανέβει μια γυναίκα που δεν έχει κατάλληλο άνδρα συνοδό, στο αυτοκίνητό τους.
Αξιωματούχοι του υπουργείου Προώθησης της Αρετής ελέγχουν τους Αφγανούς για τυχόν παραβιάσεις της σαρίας εδώ και τρία χρόνια. Το υπουργείο ανακοίνωσε τον περασμένο Αύγουστο ότι τον προηγούμενο χρόνο συνέλαβε και έθεσε υπό κράτηση περισσότερους από 13.000 ανθρώπους. Δεν διευκρίνισε ωστόσο τα αδικήματα στα οποία είχαν υποπέσει ούτε το φύλο τους.
Οι Ταλιμπάν ακύρωσαν το προηγούμενο Σύνταγμα του Αφγανιστάν όταν κατέλαβαν την εξουσία στη χώρα τον Αύγουστο του 2021 και δήλωσαν ότι θα κυβερνούν με βάση τον ισλαμικό νόμο.
Οι νέοι νόμοι «επιτίθενται στην ίδια την ύπαρξή των γυναικών», δήλωσε στο FRANCE 24 η Chékéba Hachemi, πρόεδρος της οργάνωσης Ελεύθερο Αφγανιστάν.
«Δεν έχουμε πλέον το δικαίωμα να ακούμε τον ήχο της φωνής μιας γυναίκας ή να βλέπουμε έστω το ελάχιστο από το σώμα της. Είναι σαν να τους λέμε: ‘Θέλουμε να σας σκοτώσουμε αργά’».
«Το μόνο δικαίωμα που μας επιτρέπεται είναι να αναπνέουμε. Και ακόμα και τότε …», είπε η Haminda Aman, δημοσιογράφος από το Αφγανιστάν και ιδρύτρια του Begum TV, ενός καναλιού με έδρα το Παρίσι που στοχεύει στην εκπαίδευση των γυναικών και κοριτσιών από το Αφγανιστάν, στο France Culture.
Τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αφγανικές οργανώσεις έχουν εκφράσει τις έντονες ανησυχίες τους για τη δέσμη νόμων, η οποία περιλαμβάνει ορισμένες διατάξεις που ισχύουν ήδη ανεπίσημα από τότε που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν και πάλι την εξουσία.
Τρία χρόνια μετά την επιστροφή τους στη διοίκηση της χώρας, οι Αφγανές γυναίκες εξακολουθούν να βλέπουν τα λίγα εναπομείναντα δικαιώματά τους να εξανεμίζονται.
Ήταν αόρατες. Πλέον ζουν στην απόλυτη σιωπή.
Φωνή βοώντος εν τη ερήμω, οι συστάσεις και οι καταδίκες της Δύσης
«Έπειτα από δεκαετίες πολέμου και εν μέσω μιας τρομερής ανθρωπιστικής κρίσης, ο αφγανικός λαός αξίζει κάτι πολύ καλύτερο από το να απειλείται ή να φυλακίζεται αν τύχει να αργήσει για την προσευχή, να κοιτάξει ένα μέλος του αντίθετου φύλου που δεν είναι μέλος της οικογένειας ή να έχει στην κατοχή του μια φωτογραφία ενός αγαπημένου του προσώπου», δήλωσε η Roza Otunbayeva, επικεφαλής της Αποστολής Βοήθειας του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν, σε δήλωση της 25ης Αυγούστου, στην οποία ανέφερε ότι οι νόμοι προκαλούν «ένα ανησυχητικό όραμα για το μέλλον του Αφγανιστάν».
Ο ΟΗΕ ζήτησε την άμεση κατάργηση του κειμένου.
Η ΜΚΟ Human Rights Watch (HRW) κατήγγειλε μια «νέα επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών». Η ΕΕ δήλωσε «θλιμμένη» από το διάταγμα, το οποίο αποτελεί «νέο πλήγμα» στα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν.
Η ΕΕ ανέφερε, επίσης, ότι οι νέοι νόμοι δημιουργούν «ένα ακόμη εμπόδιο στην εξομάλυνση των σχέσεων» με το Αφγανιστάν, σηματοδοτώντας ότι η ευρωπαϊκή αναγνώριση του καθεστώτος των Ταλιμπάν μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν η Καμπούλ σέβεται πλήρως τις διεθνείς υποχρεώσεις της και [εκείνες] έναντι του λαού του Αφγανιστάν».
Οι Ταλιμπάν, από την πλευρά τους, κατήγγειλαν την «αλαζονεία» της Δύσης στην καταδίκη των περιορισμών για τις γυναίκες – τους οποίους αξιωματούχοι του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Γραμματέα António Guterres , χαρακτήρισαν «απαρτχάιντ με βάση το φύλο».
Οι διεθνείς καταδίκες δεν φαίνεται πλέον να έχουν κανένα αποτέλεσμα. Άλλωστε, οι Ταλιμπάν απαντούν στις αρνητικές κριτικές και την κατακραυγή του κόσμου ισχυριζόμενοι ότι σέβονται τις γυναίκες όπως προβλέπει η εκδοχή τους του ισλαμικού νόμου και τα τοπικά έθιμα, τονίζοντας ότι πρόκειται για εσωτερικό ζήτημα.
Statement from Special Representative of the Secretary-General and head of the@UN Assistance Mission in #Afghanistan on ratification by de facto authorities of morality law. Full statement (English, Dari, Pashto): https://t.co/roRs40CtHS pic.twitter.com/sum6OoLdvP
— UNAMA News (@UNAMAnews) August 25, 2024
Μια ακόμη διαμάχη δεν είναι επιθυμητή
Οι Ταλιμπάν ανέβηκαν για πρώτη φορά στην εξουσία στο Αφγανιστάν το 1996 και ανατράπηκαν το 2001 από την επέμβαση του ΝΑΤΟ μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στους Δίδυμους Πύργους των ΗΠΑ.
Όμως, παρά τα 20 χρόνια πολέμου και κατοχής από τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, οι Ταλιμπάν ανέκτησαν τον έλεγχο ολόκληρης της χώρας και ξεπέρασαν τις Ηνωμένες Πολιτείες, ανεβαίνοντας ξανά στην εξουσία.
«Υπάρχει μια πολύ περήφανη πλευρά στο να λες: “Ήμασταν στην εξουσία τη δεκαετία του 1990, ήρθαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά τους νικήσαμε στο τέλος, οπότε τώρα εσείς τα δυτικά κράτη δεν έχετε κανένα δικαίωμα να έρχεστε και να μας κάνετε διαλέξεις και να μας λέτε τι να κάνουμε”», δήλωσε η Mélissa Cornet, ειδικός σε θέματα φύλου στο Αφγανιστάν, στο France 24.
«Κατά ειρωνικό τρόπο, από τότε που η διεθνής κοινότητα έθεσε τα δικαιώματα των γυναικών στο επίκεντρο της προσοχής της, είναι πλέον πολύ δύσκολο για τους Ταλιμπάν να συμβιβαστούν σε αυτό το θέμα», συνέχισε.
«Αν ποτέ ανακοίνωναν ότι τα σχολεία ανοίγουν ξανά [για τις γυναίκες], αυτό θα θεωρούνταν από τους υπερσυντηρητικούς Ταλιμπάν ως ένα είδος ήττας, κάτι σαν μια παραχώρηση».
Από τον ένα νόμο στον άλλο, τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Αφγανιστάν -και ειδικότερα τα δικαιώματα των γυναικών- υπονομεύονται χωρίς η διεθνής κοινότητα να μπορεί να παρέμβει.
«Εδώ και τρία χρόνια, βλέπουμε τη θέση των γυναικών να πηγαίνει [από το κακό στο χειρότερο] και έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο όπου είναι απαράδεκτο να μην αντιδρά ο κόσμος», δήλωσε η Chela Noori, της οργάνωσης Afghan Women of France, στο ίδιο μέσο.
Ο κόσμος κινείται «προς την αποδοχή αυτής της κατάστασης, [επειδή] τίποτα δεν στέκεται εμπόδιο στους Ταλιμπάν», δήλωσε η Hamida Aman, του Begum TV.
«Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε, γι’ αυτό είναι δύσκολο να συνεχίσουμε να προτείνουμε λύσεις», δήλωσε η Cornet.
«Χωρίς ένα κίνημα αντίστασης στο Αφγανιστάν, η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει. Έπειτα, από τόσες δεκαετίες πολέμου, κανείς δεν θέλει άλλη σύγκρουση, άλλο πόλεμο ή εισβολή».
»Και το καθεστώς των Ταλιμπάν εκμεταλλεύεται την κατάσταση, αφού η χώρα χώρα βρίσκεται σε ειρήνη για πρώτη φορά έπειτα από 20 χρόνια», συνέχισε επισημαίνοντας πως η παραγωγή οπιούχων έχει μειωθεί κατά 95%, δεν υπάρχουν εξέχουσες τρομοκρατικές ομάδες που να δρουν στη χώρα και τα σύνορα είναι υπό έλεγχο, αποτρέποντας οποιοδήποτε κύμα μετανάστευσης προς την Ευρώπη.
«Τα θέματα ασφάλειας είναι πιο σημαντικά για τις δυτικές χώρες από τα δικαιώματα των γυναικών σε αυτή τη μακρινή χώρα», τόνισε η Melissa Cornet καταδεικνύοντας τον «κυνισμό» μιας τέτοιας εκτίμησης.
Three years after the Taliban takeover, #Afghan women and girls still endure harsh limitations on their rights and freedoms. Yet, despite these severe restrictions, women like Lina are bravely speaking out, sharing their stories, and advocating for change.
Their resilience and… pic.twitter.com/7lBmMOEXIl
— Sima Bahous (@unwomenchief) August 15, 2024
Κανείς δεν νοιάζεται για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν
Η Heather Barr, αναπληρώτρια διευθύντρια του τμήματος δικαιωμάτων των γυναικών της HRW, εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η κρίση στο Αφγανιστάν έχει υποβιβαστεί σε δευτερεύουσα σημασία σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Η έλλειψη αποτελεσματικής διεθνούς αντίδρασης δίνει την εντύπωση ότι τα δικαιώματα των γυναικών δεν απασχολούν πραγματικά τους παγκόσμιους ηγέτες», δήλωσε η ίδια τον Φεβρουάριο.
«Κανείς δεν ενδιαφέρεται για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν ή τα ανθρώπινα δικαιώματα σε αυτή τη χώρα», δήλωσε η Haminda Aman στο France Culture, υπενθυμίζοντας τις συνθήκες υπό τις οποίες πραγματοποιήθηκε στα τέλη Ιουνίου η διάσκεψη Ντόχα ΙΙΙ, η τρίτη συνάντηση του ΟΗΕ για το Αφγανιστάν στην πρωτεύουσα του Κατάρ.
Οι Ταλιμπάν, οι οποίοι δεν είχαν λάβει μέρος στις δύο προηγούμενες διασκέψεις, έθεσαν ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή τους στην τρίτη τον αποκλεισμό των κοινωνικών οργανώσεων, των πολιτών και ιδίως των γυναικών από τις συνομιλίες.
Τα Ηνωμένα Έθνη ζήτησαν και πάλι την «ένταξη των γυναικών» στη δημόσια ζωή κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, αίτημα που δεν εμπόδισε τους Ταλιμπάν να συνεχίσουν να σκληραίνουν την πολιτική τους απέναντι στις γυναίκες.
«Τα Ηνωμένα Έθνη σιωπούν απέναντι στους Ταλιμπάν», κατήγγειλε η Aman.
Η Melissa Cornet σημείωσε ότι ο ΟΗΕ πρέπει να διατηρήσει επαφές με το καθεστώς για να συνεχίσει να παρέχει βοήθεια στη χώρα.
«Τα Ηνωμένα Έθνη εργάζονται στο Αφγανιστάν και ως εκ τούτου πρέπει να συνεργαστούν με τους Ταλιμπάν», δήλωσε. «Εάν ακολουθηθεί πολύ σκληρή γραμμή για τα δικαιώματα των γυναικών, ο ΟΗΕ θα εκδιωχθεί από τη χώρα και κανείς δεν θα μπορεί να μιλήσει με το καθεστώς και να βοηθήσει τους Αφγανούς».
Το Αφγανιστάν παραμένει μία από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η φτώχεια πλήττει το ήμισυ του πληθυσμού, με συνεχή υψηλή ανεργία και υποαπασχόληση.
Το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών ανέφερε σε έκθεση του Απριλίου 2023 ότι πάνω από το 90% του πληθυσμού αδυνατεί να καλύψει τις βασικές του ανάγκες σε τρόφιμα.
Η International Crisis Group, μια ΜΚΟ που επικεντρώνεται στην παρακολούθηση και την πρόληψη θανατηφόρων συγκρούσεων, εξήγησε σε έκθεση του Ιανουαρίου του 2024 πώς οι γείτονες του Αφγανιστάν επιδιώκουν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με την Καμπούλ σε τομείς όπως η ασφάλεια και το εμπόριο.
Τα περιφερειακά έθνη «είναι πεπεισμένα ότι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλίσουν τα συμφέροντα των χωρών τους και να μετριάσουν τη συμπεριφορά των Ταλιμπάν μακροπρόθεσμα είναι η υπομονετική διαβούλευση με την Καμπούλ, αντί του εξοστρακισμού», αναφέρει η έκθεση.
«Αν δεν τους μιλήσεις, δεν μπορείς να τους επηρεάσεις», δήλωσε η Cornet. «Οι Ταλιμπάν δεν θα μπορούσαν να ενδιαφερθούν λιγότερο για την επιβολή κυρώσεων από τη διεθνή κοινότητα. Το γεγονός ότι δεν μπορούν να ταξιδέψουν ή να χρησιμοποιήσουν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς δεν τους ενοχλεί».
«Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν δεν έχει κανενός είδους νομιμοποίηση και αυτά τα νέα διατάγματα που αποσκοπούν στην περαιτέρω εξάλειψη και καταπίεση της γυναίκας αποτελούν ένδειξη του μίσους τους προς τις γυναίκες», είπε στον Guardian, η Fawzia Koofi, Αφγανή ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία ήταν η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος του αφγανικού κοινοβουλίου.
«Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι οι διεθνείς οργανισμοί, ιδίως τα Ηνωμένα Έθνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντί να αντιταχθούν σε αυτές τις απάνθρωπες πρακτικές, προσπαθούν να εξομαλύνουν τις σχέσεις με τους Ταλιμπάν», δήλωσε η Shukria Barakzai, πρώην βουλευτής του Αφγανιστάν και πρέσβης της χώρας στη Νορβηγία. «Κατά κάποιον τρόπο, ωραιοποιούν αυτή την ομάδα, αγνοώντας το γεγονός ότι οι Ταλιμπάν διαπράττουν εκτεταμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η αντίσταση των Αφγανών γυναικών
SIng, Women of Afghanistan, Sing! #AfghanWomen https://t.co/Nm75RxnJj9
— Troubadours Divine B (@blisstweet) August 27, 2024
Από την πλευρά τους οι γυναίκες του Αφγανιστάν αντιδρούν με όποιον τρόπο μπορούν. Τα video στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που αναφέραμε παραπάνω και το #LetUsExist, κερδίζουν έδαφος, αλλά δεν μπορούν μόνα να φέρουν την ανατροπή και την αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών.
«Φοβάστε αυτή τη φωνή, και αυτή η φωνή θα είναι ισχυρότερη κάθε μέρα», έγραψε η Taiba Sulaimani, μια νεαρή Αφγανή, στο Χ δίπλα σε ένα βίντεο με μια ομάδα ακτιβιστών να τραγουδούν σε χορωδία.
