Με 21 μέτρα ύψος, κατασκευασμένη από χιλιάδες τόνους μπετόν, η Πυραμίδα των Τιράνων ή απλά Piramida ορθώθηκε στο κέντρο της αλβανικής πρωτεύουσας το 1988. Ένα αλλόκοτο κτήριο, δομικά πιστό στις αρχές του ολοκληρωτισμού, όπως εκφράστηκε αρχιτεκτονικά στην Ευρώπη του Σιδερένιου Παραπετάσματος, λίγο μετά τα εγκαίνιά του έπεσε ουσιαστικά σε αχρησία. Εδώ και έξι μήνες, μεταμορφωμένη από μία βρετανική εταιρεία, η Πυραμίδα επανασυστήνεται στο κοινό, αποδεικνύοντας πώς ένα σύμβολο καταπίεσης μπορεί να επαναπροσδιορίσει το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε αρχικά.
View this post on Instagram
Η Πυραμίδα άνοιξε ως μουσείο για τη ζωή του πρώην Βαλκάνιου τυράννου Ενβέρ Χότζα, ο ποίος κράτησε τα ηνία της εξουσίας στην Αλβανία για 4 δεκαετίες. Η αρχιτεκτονική του ήταν άβολη, τόσο εξωτερικά, όσο και στην ουσία της, μιας και στην ομάδα των σχεδιαστών του κτηρίου συμμετείχαν η κόρη του και ο γαμπρός του. Εκεί, όμως, που οι δημιουργοί οραματιζόντουσαν ένα μνημείο σαν τον τάφο του Λένιν, να προσελκύει χιλιάδες κόσμου κάθε χρόνο, ο κομμουνισμός κατέρρευσε στην Ευρώπη και τελικά το μέρος μετατράπηκε σε συνεδριακό κέντρο. Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί τότε πως, δέκα χρόνια μετά, στον πόλεμο του Κοσόβου, οι νατοϊκές δυνάμεις θα χρησιμοποιούσαν το κτήριο ως κέντρο για τις επιχειρήσεις τους. Εννιά χρόνια μετά τα γεγονότα στο Κόσοβο, κι ενώ η το κτήριο παρέμενε επιβλητικά μαραμένο στο κέντρο της πόλης, η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας έδωσε ιδέες στις τοπικές αρχές κι έτσι αποφασίστηκε να μετατραπεί σε ένα κέντρο πληροφορικής με σκοπό την εκπαίδευση των νέων. Πράγματι, η Marble Arch Mound επανασχεδίασε τους εξωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, κρατώντας το ύψος και τους όγκους του, αλλάζοντας όμως όλο το νόημα της ύπαρξης του τοπόσημου.
View this post on Instagram
Τα χρήματα για το σκοπό αυτό δόθηκαν από το Ίδρυμα για την Αλβανο-αμερικανική Ανάπτυξη. Φυσικά η δομή μπορούσε να κατεδαφιστεί, μιας και δεν υπήρχε κάποια όμορφη ανάμνηση συνδεδεμένη με το μέρος, ωστόσο η πλειοψηφία των πολιτών το είχε συνηθίσει, απλά θα το προτιμούσε να μοιάζει κάπως αλλιώς. Με τη βοήθεια του ολλανδικού αρχιτεκτονικού γραφείου MVRDV, οι εσωτερικοί χώροι έγιναν ακόμα πιο γεωμετρικοί, με την προσθήκη ορθογώνιων αιωρούμενων δωματίων, που σχεδιάστηκαν με σκοπό να γίνουν τάξεις εκμάθησης και βάφτηκαν σε έντονα χρώματα.
Δώδεκα εκατομμύρια δολάρια μετά, η Πυραμίδα είχε μετατραπεί από ένα σύμβολο της οπισθοδρόμησης σε ένα κέντρο που μπορούσε να αφήσει πίσω του σημαντικό έργο για τους ντόπιους.
Ο χώρος είναι προσβάσιμος στο κοινό, παρότι δεν έχουν ληφθεί όλα τα μέτρα που ήταν απαραίτητα για την απρόσκοπτη μετακίνηση των ΑΜΕΑ σε αυτό, όπως αναφέρει ο Guardian. Η Πυραμίδα παραμένει εξωτερικά εντυπωσιακή, έχοντας βαφτεί με λευκό χρώμα, ώστε να ξεχωρίζουν πάνω της τα πολύχρωμα κουτιά, τα επίπεδά της, τα ανοίγματα για τα φυτά και τα μπαλκόνια. Το βράδυ, όταν φωτίζονται τα εκατοντάδες σκαλοπάτια της, αισθάνεσαι σαν να ανεβαίνεις προς τον ουρανό. Η πόλη, που θέλει να αποτινάξει από πάνω της τα χρόνια της βαθιάς δυστυχίας, της οικονομικής κρίσης και της διεθνούς απομόνωσης, φτιάχνεται από την αρχή, χωρίς να απαρνιέται το παρελθόν της. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει έντονη οικιστική ανάπτυξη, που περιλαμβάνει κτήρια για γραφεία και δίνει, συνδυαστικά με την Πυραμίδα, μία αίσθηση μεγάλης πόλης της κεντρικής Ευρώπης, έστω κι αν αυτή περιορίζεται σε λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα.
View this post on Instagram
Το δίδαγμα από την περίπτωση της Πυραμίδας είναι ιστορικής και πολιτισμικής φύσης. Κανείς δεν θα ήθελε, μάλλον, να θυμάται τα χρόνια όπου στην Αλβανία απαγορευόντουσαν ακόμα και οι έγχρωμες τηλεοράσεις. Κανείς όμως δεν θα ήθελε και να ξεχάσει από πού ξεκίνησε η χώρα και πού έχει αρχίσει να φτάνει. Αυτό είναι ένα πολύτιμο μάθημα για κάθε μέρος με ιστορία βαριά, που κοιτάει προς το μέλλον και θέλει να εκμεταλλευτεί την τεχνολογία και κάθε είδους επιστήμη, ώστε να κάνει το δικό του rebranding.
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Δημόσιο προφίλ Instagram.com/spaceandspaces
