Το ζήτημα του μισθολογικού χάσματος ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες, καθώς και ο οικονομικός εγγραμματισμός, συμπεριλαμβάνονται στα θέματα συζήτησης του 6ου Marie Claire Power Trip, στο οποίο συμμετείχε η βουλευτής, δικηγόρος και πρώην υπουργός Μιλένα Αποστολάκη.
Η κα Αποστολάκη αναφέρθηκε εκτενώς στους κοινωνικούς και άλλους παράγοντες που κρατούν τις γυναίκες πίσω και τις εμποδίζουν να επιτύχουν τους στόχους τους, συνδέοντας την ενδυνάμωση με την ενεργή συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική.
Σύμφωνα με την ίδια, οι σημαντικές αλλαγές στις κοινωνικές δομές διέρχονται οπωσδήποτε μέσα από τους πολιτικούς φορείς, εφόσον αυτοί αναγνωρίζουν επί της ουσίας την ύπαρξη προβλημάτων. Η ελληνική κοινωνία δεν είναι πλέον τόσο πίσω στο ζήτημα της ισότητας, καθώς έχουν πραγματοποιηθεί διάφορα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ άλλες προηγμένες χώρες απέχουν πολύ από την επίτευξη της ισότητας, εξαιτίας ενός κοινού δομικού στοιχείου που χαρακτηρίζει τις κοινωνίες τους:
«Νομίζω ότι ο ρόλος της [πολιτικής] είναι εκ των ων ουκ άνευ. Δεν μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα χωρίς την ενεργή παρουσία της και τα πράγματα βρίσκονται σε ένα σημείο. Ας μην αισθανόμαστε ότι ζούμε σε μία πολύ παρωχημένη κοινωνία. Σύμφωνα με τους δείκτες η Ευρώπη, σε πολλούς τομείς, και η Αμερική, απέχουν πολύ από το στόχο της ισότητας και της ισοτιμίας.
Άρα υπάρχει πολύ στέρεη η πατριαρχική δομή και αφορά πτυχές της ζωής μας, τις οποίες δεν αντιλαμβανόμαστε. Είναι κάτι υποδόριο.
Η πατριαρχία είναι δομικό στοιχείο της κοινωνίας μας και μια δεδομένη συνθήκη. Οι αλλαγές που γίνονται – και έχουν γίνει πάρα πολλές – κρύβουν μονιμότητες.
Αξίζει κανείς να προσπαθήσει να βρει πώς διατηρείται αυτή η ανθεκτική, μυστική γραμμή της οριοθέτησης για την οποία μιλούσε η Βιρτζίνια Γουλφ τόσα χρόνια πριν.
Άρα τα πράγματα είναι δύσκολο να αλλάξουν. Και η πολιτική είναι μία από τις απαραίτητες οδούς».
Χάρη στην πολιτική πραγματοποιείται εν μέρει η αλλαγή των αντιλήψεων και η διαμόρφωση συνειδήσεων, ωστόσο για να συμβεί αυτό πρέπει να συντρέχει μια προϋπόθεση – και εδώ αποδεικνύεται πόσο λανθασμένη είναι η φράση «όλοι είναι ίδιοι», που συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους πολιτικούς και τα κόμματα:
«Έχει σημασία αν ο πολιτικός φορέας αναγνωρίζει το πρόβλημα. Γιατί υπάρχουν δυνάμεις που, είτε μυωπικά είτε πολύ συγκροτημένα κι οργανωμένα, το αρνούνται.
Δεν μιλάω για όσους το κάνουν στο πλαίσιο της πολιτικής ορθότητας, αλλά για τους πιο συνειδητοποιημένους, που πέρα από αυτό αντιλαμβάνονται πως αυτό το πρόβλημα είναι μετρήσιμο».
Η κα Αποστολάκη καταλήγει στο ότι η έμπρακτη ισότητα συνεπάγεται το κέρδος ολόκληρης της κοινωνίας:
«Μια κοινωνία και μια οικονομία που λειτουργούν με όρους ισότητας, συμπερίληψης, ισοτιμίας, είναι πιο λειτουργικές, πιο αποδοτικές, πιο παραγωγικές».
Σε ερώτημα της Βίβιαν Ευθυμιοπούλου, εκδότριας του Fact News, σχετικά με το αν το πολιτικό και οικονομικό σύστημα είναι πλέον χειριστικά απέναντι σε όσους ζητούν μεταρρυθμίσεις με άξονα την ισότητα, η Μιλένα Αποστολάκη τόνισε το ζήτημα του χρόνου που είναι απαραίτητος για να επέλθουν οι μεγάλες αλλαγές:
«Συμφωνώ και ταυτόχρονα θεωρώ ότι τα εργαλεία που χρειάζονται για να παραχθούν αυτές οι αλλαγές, δυστυχώς, θέλουν χρόνο.
Πόσες φορές έχουμε δει να ψηφίζονται νόμοι που επιβάλλουν και οριοθετούν στη σωστή κατεύθυνση, και βλέπουμε ότι δεν εφαρμόζονται;
Είναι μακρύς και κοπιαστικός ο δρόμος για την ανατροπή στερεοτύπων και την παραγωγή όλων εκείνων των αλλαγών που θα αποδώσουν σε βάθος χρόνου».
Η κα Αποστολάκη έδωσε ένα τέτοιο παράδειγμα, σχετικό με τη λειτουργία των θεσμών κοινωνικοποίησης, και πρώτα από όλα της ίδιας της οικογένειας, που αποτελεί τον πρώτο τέτοιο θεσμό με τον οποίο έρχεται σε επαφή ένας άνθρωπος.
«Ακόμα και μια προοδευτική μητέρα κι ένας προοδευτικός πατέρας, επειδή κουβαλάνε βιώματα από τις δικές τους οικογένειες, αναπαράγουν στερεότυπα που συντηρούν αυτή την πατριαχική δομή και την ανδρική κυριαρχία στην οικογένεια – και βάζω και τον εαυτό μου μέσα, είμαι μητέρα ενός παιδιού
Πόσο πιο συχνά παίρνει ένας πατέρας τον γιο του και τον πάει στο γραφείο του, στην επιχείρησή του, στο συνεργείο αυτοκινήτων που ενδεχομένως έχει;
Πόσο πιο συχνά θα πάρει μια μητέρα τα παιδιά της και θα πάνε στον παππού και στη γιαγιά, σε κάτι πιο ελαφρύ και όχι στο χώρο της εργασίας.
Δεν είναι κακό αυτό το οποίο γίνεται, όμως συμβάλλει σε αυτή την αναπαραγωγή στερεοτύπων.
Κι αυτό μπορεί να επηρεάσει τον εκπαιδευτικό μας προσανατολισμό και τη συμμετοχή λιγότερων κοριτσιών στις σπουδές STEM».
Η εκπαίδευση STEM περιλαμβάνει γνωστικά αντικείμενα που σχετίζονται με τις θετικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά, και τα τελευταία χρόνια η τάση συμμετοχής των γυναικών σε αυτή είναι αυξητική.
Για το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, και τις κρυμμένες ανισότητες που υπάρχουν ακόμα και σε επιχειρήσεις που απασχολούν γυναίκες, η κα Αποστολάκη αναφέρθηκε στα δεδομένα που έχουν συλλεγεί και αποδεικνύουν ότι η γυάλινη οροφή δεν είναι εύκολο να εξαφανιστεί.
«Σε 43 από τις 83 χώρες για τις οποίες έχουμε στοιχεία, το μισθολογικό χάσμα αυξάνεται όταν οι γυναίκες πηγαίνουν σε διευθυντικές θέσεις. Κι αυτό είναι ακόμα πιο εξοργιστικό.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους εγώ ασχολούμαι με την πολιτική είναι γιατί θέλω να αλλάξει αυτό.
Και δεν μπορεί να αλλάξει αυτό αν κάποιοι άνθρωποι δεν το συνειδητοποιήσουν και δεν κάνουν συγκεκριμένα πράγματα γι’ αυτό».
Η κα Αποστολάκη επέστρεψε στις μετρήσιμες απώλειες που βιώνει η ίδια η κοινωνία από την έλλειψη όρων ισοτιμίας και ίσης πρόσβασης γυνακών και ανδρών σε θέσεις εργασίας:
«Σύμφωνα με μελέτη της UPS, εάν οι γυναίκες ασχολιόντουσαν με τις επενδύσεις όσο και οι άνδρες, θα είχαμε αύξηση της κίνησης των επενδυτικών κεφαλαίων σε 3,2 τρις δολάρια.
Και το Business School of Warwick είπε ότι, αν οι γυναίκες ασχολιόντουσαν με τις επενδύσεις όσο και οι άνδρες, θα υπήρχε μια υπεραπόδοση της τάξεως 1,8 δις το χρόνο».
Όλη αυτή η νοοτροπία επηρεάζει και τους μισθούς:
«Η μέση ακαθάριστη ωριαία αμοιβή για έναν άνδρα και μια γυναίκα είναι διαφορετική. Όχι μόνο στη χώρα μας, παντού».
Ως μια γυναίκα που έχει συγκρουστεί πολλές φορές με την αόρατη γυάλινη οροφοή, η Μιλένα Αποστολάκη τόνισε την τεράστια σημασία του Power Trip ως θεσμού για τη συζήτηση των αλλαγών που πρέπει να επέλθουν:
«Παραμένουν εδραιωμένες κάποιες καταστάσεις, παρά τις αλλαγές που έχουν γίνει, οι οποίες είναι πολύ μεγάλες από όταν εκλέχτηκε πρώτη Ελληνίδα βουλευτής η Ελένη Σκούρα το 1952. Αλλά κοιτάξτε πού βρισκόμαστε ακόμα:
Στην Ελλάδα μια στις δέκα επιχειρήσεις δεν έχει ούτε ένα διευθυντικό στέλεχος που να είναι γυναίκα.
Στα διοικητικά συμβούλια του 53% των ελληνικών επιχειρήσεων δεν υπάρχει καμία γυναικεία συμμετοχή».
Η κα Αποστολάκη ανέφερε ξανά ότι οι αλλαγές θα έρθουν από μέσα και τόνισε πως αξίζει κανείς να αφιερώσει το χρόνο του στην πολιτική, και γι’ αυτό εξάλλου το κάνει και η ίδια:
«Μου δίνει μια αίσθηση ότι είναι ένα μικρό αποτύπωμα για να γίνει ο κόσμος μας δικαιότερος, άρα καλύτερος», κατέληξε.
