Έξι μήνες πριν και όταν η Φωτεινή Αποστόλου αποφοιτούσε από το τμήμα ΕΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, δεν φανταζόταν πως θα δημιουργούσε με τον συμφοιτητή της Δημήτρη Καράμπελα τη σελίδα ΕΜΜΕ Whistleblowing και ότι θα στεκόταν αρωγός σε φοιτητές και φοιτήτριες για το τέλος των σεξουαλικών παρενοχλήσεων από διδάσκοντα της σχολής. Η αποκάλυψη των καταγγελιών για σεξουαλική παρενόχληση και ανάρμοστη συμπεριφορά από διδάσκοντα και μέλος του Ειδικού Διδακτικού Προσωπικού, τάραξε τα νερά του τμήματος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κι έκανε τις γεμάτες από όνειρα βαλίτσες των νέων φοιτητών να στριμώχνονται με καχυποψία κι ερωτηματικά. Κι όσο κι αν ακούστηκε πως το Πανεπιστήμιο ενήργησε άμεσα, υπάρχουν περιπτώσεις που ακούγονται εδώ και πολλά χρόνια, με τη φήμη του εν λόγω διδάσκοντα να τον ακολουθεί και που οι εμπλεκόμενες φοιτήτριες δεν μπορούσαν να κάνουν μια επίσημη καταγγελία. Ουσιαστικά, η κατάρτιση του εσωτερικού κανονισμού είναι υπόθεση του πανεπιστημίου, που εκκρεμεί πολλά χρόνια τώρα.
Μετά από τόσα χρόνια λοιπόν, ο Φοιτητικός Σύλλογος της Σχολής ζήτησε την απομάκρυνση του διδάσκοντα του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του ΕΚΠΑ λόγω σωρείας καταγγελιών για σεξουαλική παρενόχληση, αλλά και παραβατική και σεξιστική συμπεριφορά από μέρους του, με αποτέλεσμα στις 2/6 να τεθεί σε αποχή από τα καθήκοντά του.
H Φωτεινή αποφοίτησε έξι μήνες πριν από το τμήμα ΕΜΜΕ και στο marieclaire.gr περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε, αλλά και πώς αποφάσισαν να προχωρήσουν στη δημιουργία της σελίδας ΕΜΜΕ Whistleblowing.
“Με το που μπήκα στη σχολή το 2016, το πρώτο πράγμα που άκουσα ήταν να μην επιλέξω το μάθημα του συγκεκριμένου διδάσκοντα. Mου το έλεγαν άλλες συμφοιτήτριες που είτε γνώριζαν περιστατικά, είτε είχαν οι ίδιες εμπειρία σεξουαλικής παρενόχλησης ή απρεπούς συμπεριφοράς. Αυτά τα πέντε χρόνια που βρισκόμουν εγώ στη σχολή άκουγα συνέχεια διάφορα, οπότε μαζί με τον συνεργάτη μου, επιλέξαμε να δημιουργήσουμε τη συγκεκριμένη σελίδα στο Facebook, καθώς όλοι σχεδόν έχουμε λογαριασμό στο συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης και μπορούμε ν’ απευθυνθούμε σε τέτοιου είδους σελίδες αν συμβαίνει κάτι. Στη σελίδα της ομάδας, μπορεί κανείς να βρει τη Φόρμα Καταγραφής Περιστατικών Έμφυλης Διάκρισης /Παρενόχλησης στο Τμήμα ΕΜΜΕ, καταγγέλλοντας ανώνυμα οποιοδήποτε αντιδεοντολογικό περιστατικό αφορά τη λειτουργία της Σχολής. Τα νέα μπορούν να διαδοθούν πιο γρήγορα, εύκολα και ν’ αποκτήσουν μια ηλετρονική υπόσταση, από το να υπάρχουν κυκλοφορούν απλά φήμες στον αέρα.
Κορίτσια και αγόρια, θύματα του συγκεκριμένου διδάσκοντα
“Άκουγα για κορίτσια και αγόρια που είχαν υποστεί ανάρμοστη συμπεριφορά από τον εν λόγω διδάσκοντα. Στα αγόρια κυρίως είχε να κάνει με μισαναπηρισμό ή διάκριση καταγωγής. Κυρίως έμπαιναν στο στόχο του παιδιά που κατάγονταν από την Κύπρο.
Ένας φοιτητής από την Κύπρο καταγγέλλει στη σελίδα:
«Είχα έρθει για Erasmus από Κύπρο το 2014-2015 στο ΕΜΜΕ. Είχα διαλέξει 12 μαθήματα (δηλαδή δύο εξάμηνα). Σε ένα από αυτά έπρεπε, για να περάσω το μάθημα, ή να κάνω ομαδική εργασία ή ατομική. Επέλεξα να κάνω ομαδική εργασία (για να γνωρίσω και καλύτερα τους καινούριους μου συμφοιτητές, που είναι και ένας από τους σκοπούς του Erasmus), αν και μου ήταν τρομερά δύσκολο, λόγω του ότι τα παιδιά έμεναν σε διαφορετικές περιοχές, που εγώ ως καινούριος δεν γνώριζα.
»Παρ’ όλα αυτά, μαζί με επτά άτομα βρεθήκαμε και κάναμε αυτό που έπρεπε. Σε όλο αυτό το διάστημα, όσες φορές πήγα να τον συναντήσω, ως υπεύθυνος ομάδας που ήμουν, για να λύσω τις απορίες μου, με απαξίωνε, δεν μου απαντούσε και απλά με απόφευγε. Την επόμενη φορά, μου είπε ότι με βλάκες δεν μιλά. Εντέλει, στο μάθημα με έκοψε (χωρίς λόγο) και ενώ η ομάδα παρέδωσε την εργασία. Και όταν πήγα να ζητήσω το λόγο, πάλι δεν έδινε εξήγηση. Και στο τέλος, όταν κι εγώ ζήτησα το λόγο, με χαρακτήρισε “κ…λοκύπριο” και επίσης πήρε κάποια κοπέλα από την ομάδα και είπε “ο φίλος σας με απειλεί με αγωγές για να δημιουργήσει ένταση, πράγμα που κατάφερε”.
»Εντέλει, κατήγγειλα και στο Καποδιστριακό και στο Πανεπιστήμιο στην Κύπρο το περιστατικό αλλά δεν έγινε τίποτα. Εγώ αναγκάστηκα να πληρώσω ξανά το μάθημα».
Αυτό που ακούγεται κυρίως για τα κορίτσια κι έρχεται συνήθως σαν ανώνυμη καταγγελία είναι ότι με την πρόφαση ενός μαθήματος ζητούσε φωτογραφίες με την πρόφαση ενός μαθήματος, το οποίο απαιτεί πορτραίτο, ώστε να νιώσουν οι φοιτήτριες οικεία με το σώμα τους και σαν προεραιτική εργασία τις παρότρυνε να κάνουν τη φωτογράφιση γυμνές, δείχνοντας ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματός τους. Επίσης πολλές καταγγελίες ανέφεραν πως επιδίωκε παραπάνω επικοινωνία κι επαφή με τις φοιτήτριες. Γενικότερα κυκλοφορούσε με το προσωπείο του φεμινιστή, μιλούσε κατά της σεξουαλικής βίας και της παρενόχλησης. Αυτό φαίνεται στο προφίλ του στο Facebook κι από διάφορες δημοσιεύσεις που έχει κάνει. Γενικότερα προσπαθούσε ν’ αποπροσανατολίσει, αυτό καταλάβαμε. Οπότε όταν κάποια φοιτήτρια προσπαθούσε να μιλήσει και το συζητούσε, οι περισσότεροι έμεναν έκπληκτοι και γι’ αυτό. Μάλιστα υπήρχαν και καθηγητές που πίστευαν ότι πραγματικά ήταν υποστηρικτικός με τις φοιτήτριες.
Και αφού έδειχνε να έχει τα κορίτσια στα ώπα – ώπα, στη συνέχεια επιδίωκε μια -όχι και τόσο επαγγελματική επικοινωνία – μέσω των social media, των προσωπικών τους τηλεφωνικών αριθμών κλπ. Προσπαθούσε να το παίξει φίλος τους και είχε παραπάνω επαφή μαζί τους με διάφορα μηνύματα και μάλιστα ζητούσε να μην επικοινωνούν μαζί του μέσω email αλλά μόνο μέσω messenger. Όλοι και όλες γνωρίζαμε αυτή την κατάσταση και ήταν το κοινό μυστικό του ΕΜΜΕ, αλλά κανείς δεν έκανε κάτι. Και όχι δεν έδρασαν πολύ γρήγορα. Εμείς ξέρουμε πράγματα από το 2010 τουλάχιστον.”
Η σημασία του ελληνικού #metoo στην υπόθεση του ΕΜΜΕ
“Αυτό το θέμα είναι πολύ σοβαρό και ουσιαστικά τώρα πήρε την έκταση που του αρμόζει. Ένας διδάσκων χρησιμοποιεί τη θέση του για να έχει στενότερες επαφές με φοιτήτριες. Όλο το θέμα πήρε έκταση εξαιτίας της ανόδου του ελληνικού metoo, το οποίο δεν είναι όπως στο εξωτερικό που κάθε ημέρα ενισχύεται από κάποια υπόθεση κι από συγκεκριμένες ομάδες στήριξης, αλλά μία φουσκώνει, μια ξεφουσκώνει. Από την άλλη όμως, όλο αυτό που έγινε έδωσε σιγά σιγά θάρρος στα θύματα να μιλήσουν. Έτσι και σε εμάς η υπομονή τελείωσε και κάπω έτσι δόθηκε πάτημα, ώστε να δημιουργηθεί η σελίδα ΕΜΜΕ Whistleblowing και να υπάρχει φόρμα καταγραφής διαφόρων περιστατικών έμφυλης βίας, σεξουαλικής παρενόχλησης ή ρατσιστικών συμπεριφορών. Η κυριότερη αφορμή βέβαια ήταν η ΕΔΕ. Επομένως προσπαθούσαμε μέσα από αυτή τη φόρμα και από το email μας που γίνονται επώνυμες καταγγελίες άτυπου τύπου πάντα, να τις επικοινωνούμε στον πρόεδρο τμήματος κι επίσης να φέρνουμε σε επαφή τους φοιτητές και τις φοιτήτριες με τα άτομα που ήταν υπεύθυνα για την ΕΔΕ, ώστε να καταθέτουν επίσημα την καταγγελία τους.”
Ζητήθηκε ποτέ από τη διοίκηση να έρθει σε επικοινωνία με πρόσωπο που έκανε καταγγελία μέσω της σελίδας;
“Ναι και ουσιαστικά επειδή όλα αυτά γίνονταν “κάτω από τη μύτη” του διδάσκοντα, όταν υπήρχε καταγγελία με ονoματεπώνυμο και κινητό, εμείς επικοινωνούσαμε μαζί του, λέγαμε για την ΕΔΕ και ξεκινούσε να μαθαίνεται το νέο. Την ημέρα της ΕΔΕ λοιπόν υπήρχαν πολλές περιπτώσεις, περιστατικά και μαρτυρίες από άλλα πρόσωπα. Δεν ήταν μόνο οι άμεσα εμπλεκόμενοι που μίλησαν, αλλά και άλλοι φοιτητές που απλά παρατηρούσαν περίεργες συμπεριφορές του διδάσκοντα. Στις 3 Ιουνίου έγινε αναστολή των καθηκόντων του και μια ημέρα μετά υπήρξε εισαγγελική παρέμβαση, οπότε μπορεί να πάρει πολύ πιο σοβαρή τροπή η υπόθεση. Η εισαγγελική παρέμβαση προς το πρόσωπό του ήταν μια ομαδική μας επιτυχία.”
Παρακάτω μια καταγγελία που παρατίθεται αυτούσια στη σελίδα της φοιτητικής ομάδας ΕΜΜΕ Whistleblowing και που ανέδειξε την υπόθεση: «Προσπάθησα επανειλημμένα να περάσω το μάθημα του κάτι που δυστυχώς δεν έγινε μέχρι που με κάλεσε για να μιλήσουμε στο γραφείο του. Του εξήγησα ότι εργάζομαι και για αυτό δεν μπορώ να παρακολουθώ το μάθημα και του ζήτησα να μου δώσει κάποιες κατευθυντήριες γραμμές, ώστε να μπορέσω να εξεταστώ επιτυχώς. Δεν μου απάντησε τίποτα σχετικό με το μάθημα παρά μου είπε «βάλε το μουτράκι σου να διαβάσει και ξανά έλα να τα πούμε από κοντά». Προσπάθησα πάλι να δώσω το μάθημα αλλά πάλι με έκοψε. Τον ρώτησα τι έκανα λάθος και μου είπε πάλι έλα στο γραφείο μου να τα πούμε. Όταν πήγα μου είπε ότι μόνο αυτός μπορεί να «μου ανοίξει πόρτες» για να δουλέψω στην τηλεόραση, του απάντησα ότι δε με αφορά καθόλου να δουλέψω στην τηλεόραση και το μόνο που θέλω είναι να περάσω το μάθημα για να πάρω το πτυχίο μου. Μου απάντησε «κρίμα…». Με τα χίλια ζόρια κατάφερα να περάσω το μάθημα όταν τον ενημέρωσα ότι ο πατέρας μου είναι δημοσιογράφος και επειδή δεν καταλαβαίνω τι ακριβώς ζητάει για το μάθημα του, θα «ενημερώσω» τον πατέρα μου για να με βοηθήσει».
Η αντιμετώπιση των αγοριών της σχολής
“Ουσιαστικά όλο αυτό ξεκίνησε από τα αγόρια στο ραδιόφωνο της σχολής, που ο εν λόγω διδάσκοντας ήταν και άτυπα υπεύθυνος. Ο συνεργάτης μου Δημήτρης Καράμπελας ήταν ουσιαστικά ο δημιουργός αυτής της ομάδας και της φόρμας που χρησιμοποιήθηκε σαν φοιτητικό εργαλείο με αφορμή την ΕΔΕ. Στη σελίδα έχουν γίνει 10 καταγγελίες, όλες για τον συγκεκριμένο. Τα social media θεωρούνται απαραίτητο εργαλείο πια για τη δουλειά μας. Δίχως αυτά θεωρώ ότι αυτό το τόσο σοβαρό θέμα θα έπαιρνε συνέχεια παράταση. Τη σελίδα εμπνευστήκαμε από τη Σχολή Καλών Τεχνών.”
Ομάδα Φύλου της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών
Ακόμη μία ομάδα λοιπόν, αυτή του Φύλου της Α.Σ.Κ.Τ, δημιουργήθηκε το Φεβρουάριο του 2021, με έναυσμα το πλήθος των καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης, που υπέστησαν άτομα στο χώρο του Θεάματος και του Αθλητισμού. Η συγκυρία αυτή στάθηκε αφορμή για να ανοίξει συζήτηση σχετικά με τα περιστατικά παρενοχλήσεων και στο δικό τους Ίδρυμα.
Η ανακοίνωση των φοιτητών και φοιτητριών της σχολής
Εμείς ως φοιτητά της Α.Σ.Κ.Τ., με απόφαση Γενικής Συνέλευσης του Φοιτητικού Συλλόγου προχωρήσαμε στην ίδρυση μιας ομάδας που θα ασχολείται με έμφυλα ζητήματα από και πρός τα/τις σπουδαστά/στριες της.
