Ασχολήθηκε με τη νοσηλευτική γιατί… δε γινόταν αλλιώς· από πολύ μικρή ηλικία η Χρυσούλα Δρίτσα κόλλησε το «μικρόβιο», καθώς συνόδευε τακτικά τον πατέρα της στον Ερυθρό Σταυρό όπου εργαζόταν ως ιατρός παθολόγος. Το πάθος και η αφοσίωσή του την έκαναν να τον θαυμάζει περισσότερο και να αγαπήσει το επάγγελμα που εξασκεί πλέον τα τελευταία 16 χρόνια. Στην εμπειρία της συγκαταλέγονται ώρες ατελείωτες σε ΜΕΘ, λοιμωξιολογικά ιατρεία κ.α, ενώ αυτήν την περίοδο η Αναπλ. Προϊσταμένη στο γενικό νοσηλευτικό τμήμα του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center καλείται να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία την πανδημία του κορωνοϊού. Στο Marie Claire, μιλά ως επαγγελματίας, ως μητέρα αλλά και ως πολίτης μιας χώρας που δε φημίζεται για το ιατρικό της σύστημα.
Πώς είναι σήμερα η καθημερινότητά σας ως επαγγελματίας μετά την είδηση της πανδημίας του κορωνοϊού;
Θα σας φανεί παράξενο, αλλά εν όψει πανδημίας, δεν έχουν αλλάξει πολλά στην καθημερινότητα μου. Πρόσφατα, στο ENHC εξασφαλίσαμε τη διεθνή διαπίστευση JCI (Join Comission International) που μέσα από συγκεκριμένα πρωτόκολλα στοχεύει στην ασφάλεια των ασθενών και του νοσοκομειακού προσωπικού, όπως και στην υψηλή παροχή φροντίδας. Ουσιαστικά, ήμασταν εκπαιδευμένοι και προετοιμασμένοι ήδη δηλαδή για διαχείριση εκτάκτων αναγκών και κρίσεων. Η καθημερινότητά μου όμως, ως νοσηλεύτρια και μητέρα είναι πολύ δύσκολη. Μετά τη δουλειά, πρέπει να κάνω τις απαραίτητες αγορές, να (ξανά)αποστειρωθώ σωστά πριν μπω στο σπίτι, να παραλείψω την πιο σημαντική στιγμή της ημέρας και της ζωής μου, την αγκαλιά του παιδιού μου και να βρω τα κατάλληλα λόγια για να του εξηγήσω τόσα πολλά επειδή είναι μόλις 4 ετών… Και φυσικά, να βρω δύναμη και κουράγιο για να παραμερίσω την αγωνία μου για τον κορωνοϊό και να γίνω πάλι μια ήρεμη μαμά όπως πριν.
Υπάρχει κόσμος που σας αποφεύγει με το φόβο ότι μπορεί να προσβληθεί από τον ιό, επειδή γνωρίζει ποιο είναι το επάγγελμά σας;
Από τη στιγμή που επιστρέφω σπίτι, είμαι και εγώ ένας απλός πολίτης που μένει σπίτι και τηρεί τα μέτρα. Παρόλο που είμαι νοσηλεύτρια και παλεύω με το «τέρας» δεν έχω βιώσει τον φόβο των άλλων, εκτός από μία φορά που έπρεπε να το επισημάνω σε ένα «πηγαδάκι» 6-7 ατόμων που εντόπισα στην πολυκατοικία μου ώστε να επανέλθει η τάξη.
Ποιο είναι το κλίμα που επικρατεί στο νοσοκομείο αυτήν τη στιγμή όσο τα κρούσματα αυξάνονται;
Υπάρχει λίγη περισσότερη και εύλογη πίεση λόγω των μέτρων ατομικής προστασίας που πρέπει να εφαρμόζουμε συνεχώς για τα ύποπτα περιστατικά. Πρόκειται για μία αρκετά χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί συγκεκριμένο τρόπο τοποθέτησης και αφαίρεσης του εξοπλισμού ώστε να αποφευχθεί η μετάδοση. Οι χειρισμοί πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένοι και εννοείται ότι είμαστε εκπαιδευμένοι για όλα αυτά.
Πώς προέκυψε η ιδέα της κινητής μονάδας για τον κορωνοϊό στο Eρρίκος Ντυνάν και ποια είναι η σχέση σας με αυτό;
Στο νοσοκομείο μας προϋπήρχε η κινητή μονάδα υγείας για κάλυψη διάφορων δράσεων. Από την πρώτη στιγμή που ο κορωνοϊός άρχισε να αποτελεί απειλή σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κινητή μονάδα λειτούργησε ως υποδοχή ύποπτων περιστατικών, έτσι όπως ορίζει το καταστατικό για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Εκεί προσέρχονται μόνο ύποπτα περιστατικά που έχουν πρώτα εξεταστεί στο TRIAGE και με ειδικό εξοπλισμό/ενδυμασία γίνεται η δειγματοληψία από τον υπεύθυνο ιατρό. Στη συνέχεια ο ασθενής αποχωρεί και ειδοποιείται όταν βγουν τα αποτελέσματα. Η συνεργασία μου με την κινητή μονάδα ξεκινάει όταν ο ασθενής χρήζει νοσηλείας, μέχρι την αναμονή του αποτελέσματος. Προσωπικά, πρόσφατα ανέλαβα την λειτουργία του ειδικού νοσηλευτικού τμήματος ύποπτων περιστατικών, που βρίσκεται στον 7ο όροφο, σε ξεχωριστό χώρο από τα υπόλοιπα περιστατικά με υψηλά μέτρα προστασίας και access control για απόλυτο έλεγχο. Τα επίφοβα κρούσματα φιλοξενούνται σε ειδικά διαμορφωμένους μονόκλινους θαλάμους, με το άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό να τηρεί ευλαβικά τους κανονισμούς και τα μέτρα πρόληψης. Όλοι, δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό και για την ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών, καθώς διακατέχονται από έντονο στρες μέχρι να ενημερωθούν για το αποτέλεσμα. Οι θετικοί στο διαγνωστικό τεστ, διακομίζονται άμεσα σε νοσοκομείο αναφοράς από το ΕΚΑΒ. Οι υπόλοιποι είτε παίρνουν εξιτήριο είτε μεταφέρονται σε άλλο όροφο αν χρήζουν νοσηλείας.
Πώς αισθανθήκατε λοιπόν, την πρώτη φορά που ήρθατε σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα;
Θα μου μείνει αξέχαστη. Κι αυτό, γιατί πριν μάθω για το αποτέλεσμα της ασθενούς, μέσα μου την είχα αποκλείσει ως θετική, δεν είχε καν πυρετό. Αισθανόταν απλώς καταβεβλημένη, ενώ συγγενικό της πρόσωπο είχε ταξιδέψει πρόσφατα σε «ύποπτη» περιοχή! Δεν σας κρύβω ότι φοβήθηκα, σταδιακά συνήθισα. Είναι πολύ διαφορετικό να το ακούς και αλλιώς να συμβαίνει μπροστά σου. Η πρώτη ερώτηση όλων των ασθενών στο μεταξύ, είναι πότε θα βγουν τα αποτελέσματα. Γενικότερα όμως νομίζω πως πολύς κόσμος αρνείται να το πιστέψει. Σα να συμβαίνει κάπου αλλού όλο αυτό, μακριά από εμάς. Μου έκανε εντύπωση το παγωμένο βλέμμα μιας ασθενούς που της ανακοινώθηκε ότι έπασχε από Covid-19 και ότι θα μεταφερόταν σε άλλο νοσοκομείο. Δεν μπορούσε να το πιστέψει.
Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι τα περισσότερα κρούσματα είναι άντρες; Υπάρχει πιθανότητα να ισχύει ότι το DNA παίζει ρόλο στην εξάπλωση του ιού όπως έχει ακουστεί;
Νομίζω πως είναι πολύ νωρίς για συμπεράσματα. Μέρα με τη μέρα οι επιστήμονες προσπαθούν να αναλύσουν και να ερευνήσουν τη συμπεριφορά του ιού, που ίσως να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και από χώρα σε χώρα. Ο χρόνος θα μας δώσει τις απαντήσεις.
Πώς είναι να βρίσκεσαι στην καρδιά του προβλήματος; Φοβάστε;
Ως επαγγελματίας υγείας, νιώθω ασφάλεια στον χώρο εργασίας μου, καθώς εγώ και οι συνάδελφοί μου τηρούμε τους κανονισμούς. Ξέρεις ότι βρίσκεσαι στο πεδίο μάχης μπροστά στον αόρατο εχθρό, αλλά με πανοπλία. Οπότε η λογική λέει ότι δεν πρέπει να ανησυχούμε, αλλά συμβαδίζει με το φόβο για την πιθανότητα έκθεσης όλων μας και άρα και των οικογενειών μας στον ιό. Ως πολίτης από την άλλη, νιώθω ανασφάλεια γιατί μέσα από τα νοσηλευτικά μου μάτια βλέπω τραγικά λάθη στην αντιμετώπιση της πανδημίας από τους συμπολίτες μου.
Πείτε μου ένα τέτοιο τραγικό λάθος κατά τη διάρκεια της καραντίνας.
Το μεγαλύτερο λάθος είναι να φοράμε μονίμως τα ίδια γάντια και… όποιον πάρει ο χάρος.
Πώς σας φαίνονται οι μέχρι τώρα χειρισμοί του ελληνικού κράτους όσον αφορά στην πρόληψη; Κάποιοι κάνουν λόγο για ακραία μέτρα που θυμίζουν Χούντα.
Ως επαγγελματίας υγείας και ως πολίτης, αισθάνομαι περήφανη για τους χειρισμούς του ελληνικού κράτους. Στο τέλος θα συνειδητοποιήσουν οι περισσότεροι πόσες ζωές σώθηκαν.
Πόσο προετοιμασμένο είναι το ελληνικό ιατρικό σύστημα για να διαχειριστεί μία ενδεχόμενη επέλαση του κορωνοϊού;
Το ελληνικό σύστημα υγείας αιμορραγεί. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο έπρεπε να εφαρμοστούν αυτά τα σοβαρά μέτρα ασφαλείας. Τρομάζω στη σκέψη και μόνο να είχαμε τον ίδιο αριθμό κρουσμάτων με την Ιταλία.
Κάποιοι κάνουν λόγο για μία συνωμοσία ενός ιού κατασκευασμένου σε εργαστήριο με «κρυφά κίνητρα». Τι πιστεύετε εσείς ότι ισχύει;
Και για το AIDS τα ίδια έλεγαν. Με αυτό το ακραίο σκεπτικό -αν είναι κατασκευασμένος όπως υποστηρίζουν- ο κατασκευαστής του θα αποφασίσει πότε θα μας προμηθεύσει με το αντίδοτο. Καταλαβαίνετε τι εννοώ… Ό,τι κι αν ειπωθεί, δεν αλλάζει κάτι στην αντιμετώπισή του. Το δεδομένο είναι ότι ο ιός υπάρχει. Το πώς δημιουργήθηκε δε θα μας βοηθήσει ούτε πρόκειται να μας σώσει στην παρούσα φάση.
Ποιο είναι το πιο εξωφρενικό πράγμα που έχετε διαβάσει εν μέσω πανδημίας και που ως επαγγελματίας γνωρίζετε ότι δεν ισχύει;
Το πιο εξωφρενικό που ακούω είναι ότι και στο Η1Ν1 είχαμε θανάτους σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν είχαν ληφθεί τέτοια ακραία μέτρα. Εμφανίζονται ψεύτικοι πίνακες στο διαδίκτυο με λανθασμένους αριθμούς θανάτων. Στον Η1Ν1 είχαμε 18.500 θανάτους μέσα σε ένα χρόνο και βγήκε νωρίς το εμβόλιο. Στην πανδημία του κορωνοϊού από την άλλη, μέσα σε διάστημα μόλις 3,5 μηνών ο αριθμός των νεκρών είναι ο διπλός τουλάχιστον…
Πώς σας φαίνονται πρωτοβουλίες όπως τα μαζικά χειροκροτήματα στα μπαλκόνια ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για το ιατρικό προσωπικό; Έχουν νόημα;
Συγκινήθηκα πολύ όταν άκουσα τα χειροκροτήματα, τους ευχαριστούμε πολύ όλους. Μέχρι και αφιέρωση-χειροκρότημα δέχθηκα μέσω βίντεο από παλαιότερο ασθενή μου με τον οποίο έχω κρατήσει επαφές. Μου έδωσε δύναμη. Νομίζω πως ήρθε η ώρα να βγούμε και εμείς να χειροκροτήσουμε αυτούς που συνεχίζουν να μένουν σπίτι για το καλό όλων μας. Αρκετός κόσμος έχει κουραστεί χωρίς να έχει την εικόνα της κατάστασης στα νοσοκομεία, οπότε χρειάζεται κι εκείνος εμψύχωση.
Απολαμβάνει δηλαδή ο κλάδος σας έστω και καθυστερημένα την αναγνώριση που του αξίζει ή πρόκειται για προσωρινό φαινόμενο;
Νομίζω ένα μέρος του κόσμου, δεν έχει αντιληφθεί ακριβώς με τι ασχολούμαστε. Πίσω από κάθε νοσηλεία ενός ασθενή, βρίσκεται ένας νοσηλευτής που χειρίζεται τα πάντα: από τη φαρμακευτική του αγωγή, το πλάνο φροντίδας του, τον προγραμματισμό εξετάσεων, τον αιμοδυναμικό του έλεγχο, μέχρι το φαγητό του, την συνεργασία με τους γιατρούς για την εξέλιξη της νοσηλείας του κλπ. Ίσως και η στάση κάποιων συναδέλφων να μη βοηθάει. Η νοσηλευτική είναι λειτούργημα, θέλει συναίσθημα. Η καθημερινότητά μας με βάρδιες σε συνδυασμό με την οικογένεια είναι πολύ σκληρή. Χρειάζονται ψυχικά αποθέματα και για τους ασθενείς αλλά και για δικούς μας ανθρώπους. Ενδεχομένως στην παρούσα φάση να αποκαλύφθηκε ένα μεγάλο μέρος της ρουτίνας των επαγγελματιών υγείας.
Πότε εκτιμάτε ότι θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στην κανονική μας ζωή;
Νομίζω πως θα επιστρέψουμε στην κανονική μας ζωή κάπου γύρω στον Αύγουστο. Ακούγεται εξωφρενικό, αλλά η λογική μου λέει πως αποκλείεται μια μέρα να μας πουν να… ξεχυθούμε στους δρόμους. Σταδιακά εφαρμόστηκαν τα μέτρα, σταδιακά θα αρθούν επίσης. Και αυτό, για να είναι σίγουρο ότι ο ιός θα έχει εξασθενίσει. Πάντως, θεωρώ ότι δε θα αλλάξει τίποτα προς το χειρότερο στη ζωή μας. Αντιθέτως, θα μάθουμε να εκτιμάμε την κάθε στιγμή και θα αγκαλιαζόμαστε πιο σφιχτά από ποτέ!
Ποια είναι η δική σας συμβουλή ως επαγγελματίας για τον επόμενο ενάμιση μήνα;
Να κάνουμε όλοι ό,τι μας λένε και κυρίως, υπομονή.
