Φωτογράφος: Γιώργος Καπλανίδης (This Is Not Another Agency*)
Στην καρδιά του καλοκαιριού, σε μια βεράντα στο κέντρο της Αθήνας η Δήμητρα Κολοτούρα υποδέχεται μερικούς συνεργάτες, συναδέλφους founders ελληνικών brands, νέους δημιουργούς που έχουν επιστρέψει από τις σπουδές τους στο εξωτερικό και ελάχιστους δημοσιογράφους. Πρόκειται για ένα ανεπίσημο κάλεσμα ανταλλαγής ιδεών. Η αφορμή του; Η δημιουργία ενός θεσμικού φορέα που θα στηρίζει νέα ταλέντα, μιας Σχολής ή ενός συμβουλίου είναι στην ατζέντα. Ο Μάριος Σουάμπ, ο Ελληνοαυστριακός καλλιτεχνικός διευθυντής της Zeus and Dione, ενθαρρύνει τα νεαρά άτομα ανάμεσά μας να συστηθούν και να πουν τη δική τους ιστορία. Κάποιος τυπώνει υφάσματα, κάποια υφαίνει. Της συζήτησης ηγείται η Βρετανίδα Σάρα Μόουερ, μία από τις επιδραστικότερες δημοσιογράφους μόδας της εποχής μας, πρέσβειρα για τα ανερχόμενα ταλέντα του British Fashion Council από το 2009, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Ιδρύματος του BFC, και Σύμβουλος βραβείων του ομίλου LVMH, μεταξύ άλλων. Η Σάρα, ντυμένη σήμερα από την κορυφή ως τα νύχια με ελληνικές μάρκες που μπορώ να αναγνωρίσω, είναι παλιά γνώριμη της αβάν γκαρντ ελληνικής κοινότητας μόδας του Λονδίνου έχοντας διακρίνει από νωρίς τη Σοφία Κοκοσαλάκη και τη Μαίρη Κατράντζου.
Αντίθετα η Δήμητρα, που πριν από 10 χρόνια σε ένα άλλο μπαλκόνι στη Σύρο αποφάσισε μαζί με τη φίλη της Μαρέβα Μητσοτάκη να φτιάξουν μια μάρκα ρούχων και αξεσουάρ που θα εκπροσωπεί τη σύγχρονη ελληνικότητα στο εξωτερικό, δεν ήταν πάντα άνθρωπος της μόδας. Ανατράφηκε αυστηρά και μακριά από το αστικό κέντρο, με μαθήματα πιάνου και ατελείωτες ώρες «όπου μόνο σκεφτόμουν, ονειρευόμουν», υιοθετώντας ωστόσο μια συμβουλή που της είχε δώσει η Συριανή μητέρα της: «Πάντα να έχεις το διαβατήριό σου στην τσάντα σου γιατί ποτέ δεν ξέρεις». Σπούδασε Ψυχολογία και Μάρκετινγκ και εργάστηκε εντατικά στο Λονδίνο ιδρύοντας τη δική της εταιρεία επικοινωνίας με πελάτες το BBC και το Conde Nast Traveller, μέχρι εκείνο το συριανό βράδυ στο μπαλκόνι που γεννήθηκε η ιδέα της Zeus and Dione. Από τότε, η πορεία του brand υπήρξε συναρπαστική με αποκορύφωμα την πρόσφατη συνεργασία με τον Dior για πολλά από τα μεταξωτά κομμάτια που είδαμε στο Καλλιμάρμαρο.
Ανατράφηκε αυστηρά και μακριά από το αστικό κέντρο, με μαθήματα πιάνου και ατελείωτες ώρες «όπου μόνο σκεφτόμουν, ονειρευόμουν», υιοθετώντας ωστόσο μια συμβουλή που της είχε δώσει η Συριανή μητέρα της: «Πάντα να έχεις το διαβατήριό σου στην τσάντα σου γιατί ποτέ δεν ξέρεις».
Σήμερα, για δεύτερη φορά αυτό το καλοκαίρι βρισκόμαστε πάλι, τώρα στο γραφείο της στου Ψυρρή. Φοράει τις μαύρες χειροποίητες δερμάτινες μπότες από τη νέα συλλογή, εμπνευσμένες από τις μπότες των Κρητικών, μου τις δίνει για να τις περιεργαστώ από κοντά, «εδώ πίσω κανονικά έχουν ένα καρφί», μου εξηγεί, «για να τις βγάζουν οι άντρες με τα πόδια, έτσι» και μου δείχνει την κίνηση που κάνουμε όταν βγάζουμε τεμπέλικα τα παπούτσια μας σπρώχνοντας τα από τις φτέρνες, χωρίς χέρια. Πίσω της ένα moodboard με φωτογραφίες από το Μέτσοβο – το όνομα της φθινοπωρινής κολεξιόν. Ο ενθουσιασμός της για υφάσματα και υφές, για όλα τα χειροποίητα πράγματα, βρίσκεται σε κάθε αντικείμενο αυτού του χώρου που συνδυάζει παριζιάνικο μινιμαλισμό με αρχαϊκά ελληνικά στοιχεία και λαϊκή τέχνη. «Πάντα όποτε συναντιόμασταν με τη Μαρέβα η μία άγγιζε τα ρούχα της άλλης, “Α, τι είναι αυτό;”, και δεν λέγαμε αν είναι μοντέρνο, αν είναι trendy, αν είναι οτιδήποτε. Πάντα μιλάγαμε για τις ποιότητες, το οποίο είναι παράξενο για γυναίκες που έκαναν άλλα πράγματα, η μία banking, η άλλη marketing. Πολλές φορές με ρωτούν γιατί πέτυχε η Zeus and Dione. Γιατί καμία από τις δυο μας δεν ήταν άνθρωπος της μόδας, τους λέω, ήμασταν άνθρωποι της δουλειάς. Οι σχεδιαστές έχουν τον ρομαντισμό και το ταλέντο, αλλά δεν έχουν την γνώση να σχεδιάσουν στρατηγικά μια επιχείρηση. Πολλές φορές χάνουν χρόνο ή χάνουν και το κουράγιο τους». Αυτό η Δήμητρα αποφάσισε να το διορθώσει.
Πώς προέκυψε η πρωτοβουλία σου να συντονίσεις τη σύσταση ενός κρατικού φορέα για τη μόδα και πώς κατάφερες να έχεις στο πλευρό σου την πρέσβειρα του British Fashion Council Σάρα Μόουερ;
«Μετά τη συνεργασία μας με τον Dior στο show της Αθήνας είχαμε έναν καταιγισμό ενδιαφέροντος για τη Zeus and Dione σε παγκόσμιο επίπεδο. Το γεγονός ότι η Σάρα Μόουερ είπε ότι θέλω να έρθω να κάνω οδοιπορικό μαζί σας έχει τεράστια αξία, γιατί, όπως ξέρουμε όλοι, είναι ένας άνθρωπος με πολύ μεγάλο κύρος και είναι περιζήτητη. Την πήγα στο Σουφλί και στα Πομακοχώρια και γοητεύτηκε πάρα πολύ. Σε όλες αυτές τις διαδρομές συζητάγαμε και κάποια στιγμή τέθηκε και το θέμα τι γίνεται στην Ελλάδα. Με ρώτησε εάν υπάρχει εδώ κάποια σχολή μόδας».
Μια Εθνική Σχολή Μόδας λοιπόν θα ήταν το πρώτο βήμα; Οπως υπάρχει η Σχολή Καλών Τεχνών ή το Εθνικό Θέατρο;
«Υπάρχουν πάρα πολλοί νέοι που ψάχνουν να βρουν να σπουδάσουν επαγγέλματα σχετικά με μόδα, textile design ή industrial design και φεύγουν στο εξωτερικό γιατί δεν το βρίσκουν εδώ. Παράλληλα, θα ήταν χρήσιμο να δημιουργηθεί μία ομοσπονδία, ένας οργανισμός, να είναι κρατικός με αξιοκρατικούς μηχανισμούς και να έχει κάτω από τις φτερούγες του αυτό τον κόσμο που επιστρέφει από το εξωτερικό. Στο Λονδίνο πολλοί Έλληνες σχεδιαστές έχουν έχουν πάρει επιδοτήσεις στο ξεκίνημά τους από το Βρετανικό Συμβούλιο Μόδας. Ας υπάρχει κι εδώ ένας φορέας θα τους στηρίζει είτε με πόρους είτε με συμβουλές business plan, marketing plan. Ας κινητοποιήσουμε ανθρώπους που μπορούν να μας βοηθήσουν νομικά και στη δομή και οργάνωση αυτού του φορέα και ας το κάνουμε».
«Στο Λονδίνο πολλοί Έλληνες σχεδιαστές έχουν έχουν πάρει επιδοτήσεις στο ξεκίνημά τους από το Βρετανικό Συμβούλιο Μόδας. Ας υπάρχει κι εδώ ένας φορέας θα τους στηρίζει είτε με πόρους είτε με συμβουλές business plan»
Όταν ξεκίνησε η Zeus and Dione βοήθησε το υπόβαθρο που είχατε και οι δύο σας στα χρηματοοικονομικά και στο μάρκετινγκ; Για παράδειγμα, ξέρατε ότι έπρεπε να απευθυνθείτε κατευθείαν στη διεθνή αγορά;
«Ξέραμε ότι πάμε να κάνουμε ένα ακριβό προϊόν, με πολύτιμη πρώτη ύλη, όπως είναι το μετάξι και κεντήματα ή επεξεργασίες στο χέρι. Οπότε η αγορά μας ήταν το εξωτερικό – και μάλιστα σε μια περίοδο όπου στην Ελλάδα καιγόταν το Σύνταγμα και υπήρχαν πορείες κάθε μέρα. Τελικά η κρίση λειτούργησε αντίστροφα: γιατί πηγαίνοντας στο Παρίσι να δείξουμε την πρώτη μας συλλογή, έγινε αυτή η κόντρα, μία χώρα σε ύφεση και ένα brand που λέγεται Zeus and Dione, που φαίνεται ότι είναι ελληνικό και φέρει από κάτω το “Hellas” υπερήφανα (θέλαμε να το βάλουμε στην ετικέτα) και με ύλη το μετάξι. Πολλοί στεκόντουσαν εκεί και έλεγαν: “Καλά, εμείς βλέπουμε στο BBC ότι γίνεται χαμός στην Αθήνα, τι πάτε να κάνετε εσείς εδώ;”. Εκεί λοιπόν έχεις μία πολύ ωραία ευκαιρία να πεις το δικό σου αφήγημα».
Σε βαθιά κρίση, εσείς γυρίζετε την Ελλάδα, στην Περιφέρεια, για να βρείτε πρώτες ύλες. Δεν σας αντιμετώπισαν με έκπληξη, αν όχι δυσπιστία;
«Περάσαμε ένα χρόνο ταξιδεύοντας, συναντώντας κόσμο και ήταν καταπληκτικό το ταξίδι. Μερικές φορές αναρωτιέμαι πού βρίσκαμε τη δύναμη να παίρνουμε ένα αυτοκίνητο να πηγαίνουμε σε κατσάβραχα, σε χωριουδάκια ρωτώντας δεξιά και αριστερά, για να καταλήξουμε κάπου. Ηταν λίγο σαν εκδρομή με τη φίλη μου, αλλά ήταν πολύ ξεκάθαρος ο στόχος μας. Ηταν μία πολύ σκληρή περίοδος, γιατί τότε τα εργοστάσια είτε έκλειναν είτε μεταφερόντουσαν στις γειτονικές χώρες, π.χ. στη Βουλγαρία. Είχε ερημώσει ο τόπος. Το Σουφλί ήταν χρόνια σε καταστολή. Μας είχαν πει ότι υπάρχει ο Κώστας Μουχταρίδης, η πιο μεγάλη μονάδα με αργαλειούς, κι έτσι πήγαμε να τον συναντήσουμε. Παραξενεύτηκε. Είπε: “Καλά, ποιος παίρνει μετάξι στις μέρες μας, αφού όλα είναι συνθετικά, πάει το μετάξι, πέθανε”. Ζητήσαμε το “σπαθωτό” και το “Αμαλία” που μας άρεσε πολύ και κάνα δυο άλλα και λέει, “τι θα κάνετε με αυτά, σεμεδάκια;”. Γιατί όλοι έκαναν είδη προικός ή κουρτίνες ή τραπεζομάντιλα. Μας είπε ότι για ρούχα δεν έχει δώσει ποτέ ύφασμα. Λέμε, “δεν πειράζει, εμείς θα το χρησιμοποιήσουμε για πουκάμισα και φορέματα”. Πήραμε τα δείγματα, μας τα έκοψε από ύφασμα που είχε σε στοκ ο άνθρωπος, τα κάναμε εμείς όντως πουκάμισα και φορέματα. Πήγαμε στο Παρίσι με μία πολύ μικρή συλλογή και γυρίσαμε πίσω με την παραγγελία και μετά του ζητήσαμε 100 μέτρα. “Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να βάλω μπροστά τους αργαλειούς”, μας εξήγησε, και του λέμε “ξεκίνα τους, σοβαρολογούμε”. Ετσι ξεκίνησε και τώρα είμαστε αδερφές εταιρείες».
Και φτάσατε να δημιουργείτε μαζί μεταξωτά για τη συλλογή του Dior στο Καλλιμάρμαρο. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;
«Ήρθαν στο Σουφλί 10 άτομα: υπήρχαν ειδικοί για το ύφασμα, ιστορικός μόδας, άνθρωποι που είχανε τεφτέρια και σημειώνανε. Η Μαρία Γκράτσια Κιούρι ενθουσιάστηκε με την ποικιλία των υφασμάτων που έχουμε αναπτύξει. Η έγκριση των υφασμάτων μας πέρασε τέτοια stress tests δικά τους, που πραγματικά είμαι υπερήφανη για τη δουλειά μας. Κάθε φορά ήταν σαν να παίζουμε σε videogame και αλλάζουμε πίστα δυσκολίας. Στην αρχή πήρε 20-30 μέτρα, μετά 100, μετά τα 100 κάποιες μικρές αλλαγές και κάθε φορά κάνουν τεστ. Οι απαντήσεις των τεστ ερχόντουσαν μετά από μία εβδομάδα και ήταν μία εβδομάδα αγωνίας και λαχτάρας».
«Η Μαρία Γκράτσια Κιούρι ενθουσιάστηκε με την ποικιλία των υφασμάτων που έχουμε αναπτύξει. Η έγκριση των υφασμάτων μας πέρασε τέτοια stress tests δικά τους, που πραγματικά είμαι υπερήφανη για τη δουλειά μας».
Τι έκανε ο συνεργάτης σας όταν του ανακοινώσατε ότι ο Dior έρχεται στο Σουφλί;
«Όταν τον πήρα τηλέφωνο και του λέω έρχομαι και (αστειευόμενη) φρόντισε να είναι όλα στην εντέλεια γιατί θα έρθει η Μαρία Γκράτσια Κιούρι από τον Dior, του έπεσε το τηλέφωνο».
Το όνομα της μάρκας πώς προέκυψε;
«Ο Ευθύμης Φιλίππου είναι ο νονός. Δεν ήμασταν αρκετά σίγουρες, γιατί όλοι μας είχαν πει πρέπει να είναι δισύλλαβο, να είναι εύκολο. Ομως το στηρίξαμε. Είμαστε storytellers. Λέμε ότι το μετάξι το παίρνουμε από το Σουφλί, το κέντημα το κάνουμε στο Αργος, λέμε συνεχώς ιστορίες, ιστορίες της χώρας μας. Οπότε και το όνομα από μόνο του αφηγείται κάτι και το Zeus and Dione είναι μία ιστορία έρωτα, ο Δίας και η Διώνη γέννησαν την Αφροδίτη».
Τι συνέβη όταν η συνέταιρος και φίλη σου βρέθηκε στο επίκεντρο της δημόσιας ζωής ως σύζυγος του προέδρου της αντιπολίτευσης και νυν πρωθυπουργού;
«Ξεκινήσαμε με του κόσμου τα όνειρα και την κατάθεση ψυχής για να κάνουμε κάτι για το οποίο θα είμαστε περήφανες. Στην πορεία αυτό είχε ένα πολύ μεγάλο τίμημα. Μιλάμε πολύ για ισότητα και για γυναικεία αλληλεγγύη και κατακρίνουμε την κακοποιητική συμπεριφορά. Κι όμως, εδώ έχουμε μία γυναίκα η οποία έχει “κακοποιηθεί” στον δημόσιο λόγο όσο καμία άλλη γυναίκα πολιτικού. Οχι μόνο η ίδια, αλλά και ό,τι την πλησίαζε. Η Μαρέβα αποχώρησε την άνοιξη του 2020. Τώρα σίγουρα τα πράγματα εδώ είναι πιο ήρεμα στην καθημερινότητα της Zeus and Dione, όμως με ένα πολύ άδικο τίμημα».
Σε ζόρισε η περίφημη ισορροπία μητρότητας – καριέρας;
«Εχω μια κόρη 13 ετών, η Μαρέβα τρία παιδιά, και όταν ξεκινήσαμε την επιχείρηση τα παιδιά μας ήταν μικρά και απαιτητικά. Η υπόσχεση που δώσαμε και οι δύο στον εαυτό μας είναι ότι προτεραιότητα θα είναι τα παιδιά μας. Και έτσι έγινε. Τα ταξίδια γίνονταν με βάση τα προγράμματα των παιδιών μας και των σχολείων τους. Ταξίδια αυθημερόν θα μπορούσαν να είχαν γίνει και 3 μέρες και λίγο πιο ξεκούραστα, αλλά δεν το κάναμε. Πηγαίναμε με την πρωινή πτήση στην Αλεξανδρούπολη, στο Σουφλί, και φεύγαμε με την πτήση το απόγευμα για να προλάβουμε να βάλουμε τα παιδιά μας για μπάνιο ή πηγαίναμε στην Νέα Υόρκη για δειγματισμό για δύο μόνο μέρες. Εγώ το έχω κάνει πάρα πολλές φορές, γιατί το ήθελα όχι γιατί έπρεπε. Γιατί ήθελα να κάνω και το ένα αλλά ήθελα να είμαι και μέρος του μεγαλώματος του παιδιού μου. Μια γυναίκα αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις. Είναι απίστευτο πόσο δυνατές είμαστε. Εξι μήνες αφού γέννησα την Αλεξάνδρα, όσο δούλευα στο Λονδίνο, μια μέρα ξύπνησα και η αριστερή μου πλευρά ήταν παράλυτη. Η διάγνωση ήταν σκλήρυνση κατά πλάκας. Τότε μία ψυχολόγος μού είπε τη φράση που με ξεκλείδωσε και με βοήθησε να το αντιμετωπίσω: “Το μόνο σταθερό στη ζωή είναι η αλλαγή”. Αυτό και όλη η δουλειά που έχω κάνει σε προσωπικό επίπεδο με βοήθησαν να πάω παρακάτω».
«Η διάγνωση ήταν σκλήρυνση κατά πλάκας. Τότε μία ψυχολόγος μού είπε τη φράση που με ξεκλείδωσε και με βοήθησε να το αντιμετωπίσω: “Το μόνο σταθερό στη ζωή είναι η αλλαγή”».
Φέτος είδαμε να υιοθετείται πάρα πολύ το ελληνικό στοιχείο σε επίσημες εμφανίσεις. Θα τελειώσει αυτό με την επέτειο του 2021 ή θα διαρκέσει;
«Μπαίνουμε σε μια άλλη φάση ως χώρα, συμβαίνουν πράγματα για τα οποία είμαστε υπερήφανοι, αντιμετωπίσαμε καλά τον κορωνοϊό, αναφέρθηκε η Ελλάδα τουριστικά όσο καμία άλλη χώρα στον κόσμο. Πλέον νιώθουμε καλά να πούμε ότι είμαστε Ελληνες. Γιατί θυμάμαι πριν από 10 χρόνια το λέγαμε αλλά υπήρχε μια περιφρόνηση και όσο ήμουν στο εξωτερικό, αισθάνθηκα πάρα πολλές φορές αυτή τη διάκριση από τους ξένους. Τώρα αισθάνομαι το αντίθετο, λέω ότι είμαι από την Ελλάδα και βλέπω ένα χαμόγελο».
Θα φτάσουμε σε ένα σημείο που να αναγνωρίζει κανείς στο εξωτερικό ότι μια γυναίκα φοράει κάτι ελληνικό;
«Ναι, αυτός είναι ο στόχος, να γίνει έτσι ακριβώς όπως το λες. Το Hellas dress που φτιάξαμε φέτος, με τη σημαία, το έχω δει παντού σε ξένες γυναίκες, σε εμφανίσεις, σε πάρτι, στο Πορτοφίνο, στη Σαρδηνία, στις Κάννες».
Η κόρη σου που είναι έφηβη, πώς βλέπει αυτή τη νέα «ελληνικότητα»; Τη φοράει η νεότερη γενιά ή τη σνομπάρει;
«Θυμάμαι ότι 30 χρόνια πριν υπήρχε τέτοια μεγάλη ξενομανία που θέλαμε να φοράμε μόνο ξένους. Η κόρη μου με περηφάνια λέει ότι “θα βάλω αυτό το παντελόνι με το σιρίτι από φορεσιά που έχει κάνει ο Άρης Τζονευράκης στο Άργος”».
