Πριν από λίγους μήνες, βλέποντας ότι το Ελληνικό Δημόσιο είναι νομικά διάτρητο σε περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, ο Παύλος Γερουλάνος, ως επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Αθήνα Είσαι Εσύ», κατέθεσε στο Δημοτικό Συμβούλιο το «Πρόγραμμα Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Παρενόχλησης στον Δήμο Αθηναίων», ένα μοντέλο που πρέπει να ακολουθείται σε τέτοιες περιπτώσεις και το οποίο μπορεί άνετα να εφαρμοστεί και σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Δεν άργησε να αποδειχθεί προφητικός: οι πρόσφατες αποκαλύψεις των φοιτητριών στο Τμήμα ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας έδειξαν πόσο αργόστροφο, απροετοίμαστο, για μην πούμε απρόθυμο, είναι το Ελληνικό Δημόσιο και -φευ- το μεγαλύτερο πανεπιστημιακό ίδρυμα της χώρας όταν πρέπει να αντιμετωπίσει τέτοιες παραβιάσεις. Ο Γερουλάνος βέβαια δεν ανέβηκε στο τρένο του #metoo για το φαίνεσθαι, για να βρεθεί στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Η χωρίς συμπλέγματα υποστηρικτική στάση του προς τις γυναίκες φαίνεται από τον τρόπο με τον οποίο μιλάει δημόσια για τα επαγγελματικά επιτεύγματα της συζύγου του Λάρας, τις δύο κόρες του και τις τρεις αδελφές του, μέχρι τις ιδέες του για τις συμπεριληπτικές κοινωνίες και την ισότητα.
Γίνεται ο απόγονος της πιο παλιάς οικογένειας της Ελλάδας να είναι η φωνή των πιο καινούριων ιδεών; Ενενήντα λεπτά συζήτησης με τον Παύλο Γερουλάνο δεν θυμίζουν απλώς εντατικά μαθήματα για να σχεδιάσεις την κοινωνία του μέλλοντος, αλλά συνοδεύονται και από απλές οδηγίες για να το επιτύχεις. Γιος του Μαρίνου Γερουλάνου και της Αιμιλίας Καλλιγά, δισέγγονος του Αντώνη Μπενάκη από την πλευρά της μητέρας του, απόφοιτος του Γουίλιαμς, του Χάρβαρντ και του ΜΙΤ, με σπουδές Ιστορίας, Δημόσιας Διοίκησης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, ο Παύλος Γερουλάνος εργάστηκε ως οικονομικός διευθυντής σε μεγάλες ξένες εταιρίες και τράπεζες πριν μπει στην οικογενειακή επιχείρηση, τα Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς, τα οποία και έσωσε από τη χρεοκοπία πριν από μερικά χρόνια.
Καθόμαστε σε μια πολύ όμορφη ταράτσα και βλέπουμε την Αθήνα από ψηλά, ενώ ο πρώην βουλευτής και πρώην υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού μιλάει για την πόλη που αγαπά με πάθος και συνεχίζει να την υπηρετεί ακόμη κι αν δεν εκλέχθηκε δήμαρχος Αθηναίων πριν από δύο χρόνια.
«Δεν μπορώ ποτέ να φανταστώ τον εαυτό μου να μη λατρεύει αυτήν την πόλη», λέει ενώ βρισκόμαστε μόλις λίγα τετράγωνα μακριά από το σπίτι όπου μεγάλωσε, πίσω από τον Εθνικό Κήπο.
Τι αγαπάτε περισσότερο στην Αθήνα;
Οτι έχει ακόμα γειτονιές. Λέμε συχνά ότι είναι απρόσωπη, αλλά έχει γειτονιές που έχουν τεράστια αξία. Γι’ αυτό και όταν κατέβηκα για δήμαρχος Αθηναίων μία από τις προτάσεις μου ήταν να κάνουμε «συμβούλια γειτονιάς», ομάδες πολιτών που ξέρουν τα προβλήματα της γειτονιάς τους και θέτουν αυτοί στον δήμαρχο τις προτεραιότητες. Είναι κομβική η σημασία της γειτονιάς.
Ηταν γειτονιά εκεί όπου μεγαλώσατε;
Ξέρω όλους τους ανθρώπους στα μαγαζιά με το όνομά τους. Δεν υπάρχει περίπτωση να χρειαστείς κάτι και να μη βρεις τον τρόπο να το λύσεις. Μετά την οικογένεια, η γειτονιά είναι ο πιο ισχυρός πυρήνας της πόλης.
Τι έχει εξαφανιστεί από εκείνη την εποχή;
Ο τρόπος που γνωριζόταν ο κόσμος μεταξύ του. Ακόμα και όταν μεγάλωσα ήταν πολύ πιο συχνό να πέφτεις πάνω σε κόσμο που ξέρεις στον δρόμο. Δεν υπήρχε περίπτωση να περάσεις από ένα καφενείο και να μη συναντήσεις κάποιους ανθρώπους που ξέρεις. Αυτό ήταν ωραίο. Και φυσικά μου έλεγαν οι γονείς ότι ήταν ακόμη συχνότερο στη δική τους εποχή.
Ο Dior επέλεξε τα μνημεία της Αθήνας για να δείξει την τελευταία του συλλογή, η πόλη προβάλλεται σε όλο τον κόσμο ως λίκνο του Πολιτισμού. Πώς βλέπετε τέτοιες εκδηλώσεις;
Το να γίνονται τέτοιες εκδηλώσεις το βρίσκω θετικό. Οσο για τη φωτογράφηση στην Ακρόπολη θέλει προσοχή. Είναι ένα σύμβολο ανθρωπισμού, ένα σύμβολο Δημοκρατίας, σύμβολο ελευθερίας. Αυτό που συμβολίζει η Ακρόπολη είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που μπορεί να συμβολίσει ποτέ ένας οίκος μόδας. Δεν υποτιμώ καθόλου το τι μπορεί να κερδίσει η Ελλάδα, αλλά εγώ θα το απέφευγα.
Αν μπορούσατε αύριο να εξαφανίσετε για πάντα ένα μεγάλο πρόβλημα της Αθήνας ποιο θα ήταν;
Θα ήθελα να σας πω ένα ανθρώπινο και ένα υλικό. Στο ανθρώπινο κομμάτι θα ήταν να εξαφανίσω τη φτώχεια και την αστεγία, τον ανθρώπινο πόνο. Σε ό,τι αφορά το υλικό, θα έλεγα ότι η Αθήνα είναι μια πόλη με υλικό θόρυβο, ότι ο καθένας πάει και βάζει ό,τι θέλει όπου θέλει: ένα κουτί, ένα κολωνάκι, δοκιμάζει ένα νέο είδος παρκαρίσματος. Η πόλη είναι γεμάτη κουφάρια από αποτυχημένα τέτοια πειράματα. Αν τα μαζέψει κανείς και τα καθαρίσει, θα ηρεμήσει την πόλη πάρα πολύ. Εκτός από το αισθητικό πρόβλημα, είναι και πρόβλημα μετακίνησης, δηλαδή ένας άνθρωπος με αναπηρία ή ένας γονιός με καρότσι βρίσκει συνεχώς μπροστά του εμπόδια.
Υποστηρίζετε ένθερμα το να δοθούν περισσότερες αρμοδιότητες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ποιες θα θέλατε να είναι;
Οι δήμοι τα τελευταία 20 χρόνια έχουν δείξει μια ικανότητα να προσαρμόζονται εύκολα και πολύ καλύτερα από το κεντρικό κράτος. Ο ένας λόγος είναι ο ανταγωνισμός. Δεν μπορεί ένας δήμαρχος να πει ότι αυτό δεν γίνεται γιατί θα του πούμε ότι στον διπλανό δήμο γίνεται μια χαρά. Ο δεύτερος είναι ότι υπάρχει πολύ μεγαλύτερη λογοδοσία, ο δήμαρχος μόλις βγει από το γραφείο του θα συναντήσει κόσμο, θα περάσει από τα καφενεία και θα αντιμετωπίσει την αντίδραση. Αυτό κάνει τους δήμους πολύ πιο γρήγορους στο να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών. Ακόμη και θέματα σχολείων ή νοσοκομείων της περιοχής θα έπρεπε να είναι πιο κοντά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε αυτή να λύνει θέματα που σήμερα το κεντρικό κράτος αργεί πολύ να λύσει. Για παράδειγμα, υπάρχουν κέντρα υγείας που μπορεί να έχουν ανάγκη από μια συγκεκριμένη ειδικότητα, αλλά επειδή το κεντρικό κράτος τα βλέπει σε ένα τεράστιο πλαίσιο, αυτή η ειδικότητα να μη φτάνει πότε εκεί όπου τη χρειάζονται. Ο δήμος θα μπορούσε να αντιδράσει πολύ πιο άμεσα και να προσλάβει τον γιατρό που χρειάζεται το κέντρο υγείας. Αλλο παράδειγμα: υπάρχει ένα γεφυράκι που περνάει πάνω από τις γραμμές του τρένου που έχει χαλάσει και έχει γίνει σημείο πώλησης ναρκωτικών. Ο κόσμος είναι έξαλλος, κάνει τα παράπονά του στον δήμο, ο οποίος όμως δεν μπορεί να το πειράξει γιατί το γεφυράκι ανήκει στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Εγώ πιστεύω ότι ένας δήμαρχος σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να είναι ακτιβιστής. Να στέλνει ένα γραμμα στο υπουργείο και να λέει ότι αν δεν κάνετε κάτι μέσα στους επόμενους μήνες, εγώ θα πάω και θα το γκρεμίσω ή θα το φτιάξω μόνος μου. Αυτά σε άλλες χώρες έχουν λυθεί, σε βαθμό ώστε η αξία ενός σπιτιού να ανεβαίνει όταν είναι κοντά σε ένα σχολείο, γιατί ένα καλό σχολείο δείχνει ότι είναι στην εποπτεία ενός πολύ καλού δήμου. Πρέπει να φτάσουμε σε ένα σημείο που το κεντρικό κράτος θα μείνει πραγματικά επιτελικό, ενώ οι δήμοι και οι περιφέρειες θα προσφέρουν υπηρεσίες στους πολίτες.
Καταθέσατε μια πρόταση η οποία ψηφίστηκε από όλες τις παρατάξεις στον δήμο, για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης. Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το -θα έλεγε κανείς- όχι κορυφαίο θέμα σε μια δημοτική ατζέντα;
Θεωρώ ότι το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης δείχνει τον δρόμο για να λύσουμε άλλα, πολύ βαθιά προβλήματα της κοινωνίας μας – κι αυτά είναι οι σχέσεις εξουσίας. Γιατί η σεξουαλική παρενόχληση ουσιαστικά είναι η επιβολή του εξουσιάζοντα στον εξουσιαζόμενο. Είναι μια μορφή επιβολής και η σεξουαλική παρενόχληση είναι ένας μόνο από τους τρόπους που συμβαίνει. Οταν η κυρία Μπεκατώρου άνοιξε το θέμα, μας έκανε να κοιτάξουμε ένα πρόβλημα που κρύβαμε πάντα κάτω από το χαλί και μαζί με αυτό άλλες αρρωστημένες σχέσεις εξουσίας που υπάρχουν στην κοινωνία. Το να αντιμετωπίσουμε τη σεξουαλική παρενόχληση είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα για να δημιουργήσουμε πολύ πιο σωστές σχέσεις εξουσίας και εργασίας μεταξύ μας. Να αρχίσουμε να ξανασκεφτόμαστε τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλον. Και τι είναι αυτό που μας κάνει πολιτισμένους τον έναν απέναντι στον άλλον; Είμαι πολιτισμένος απέναντί σου επειδή έχεις εξουσία και σε φοβάμαι, δεν είμαι πολιτισμένος απέναντί σου γιατί είσαι κατώτερος στην ιεραρχία και νιώθω ότι έχω κάποιο δικαίωμα πάνω σου, ή είμαι πολιτισμένος απέναντί σου γιατί μέσα μου ξέρω ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν αξία; Οι περιπτώσεις των ανθρώπων που παραβιάζουν τις σχέσεις εξουσίας είναι άνθρωποι που το κάνουν κατά συρροή, όχι μία φορά. Είναι άνθρωποι που θεωρούν ότι επειδή τους δώσαμε αρμοδιότητες τους δώσαμε και εξουσία επάνω στην τιμή, στην αξία και το σώμα του άλλου ανθρώπου.
Πώς κρίνετε τον καθυστερημένο χειρισμό, από την πλευρά του Πανεπιστημίου Αθηνών, της πρόσφατης υπόθεσης σεξουαλικής παρενόχλησης στο Τμήμα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης;
Η υπόθεση του ΕΚΠΑ, όπως και της Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας, δείχνει τι συμβαίνει σε έναν φορέα που δεν είναι προετοιμασμένος να αντιδράσει σωστά σε τέτοια περιστατικά. Εκτός του ότι μπορεί να προσβάλει βάναυσα την τιμή τόσο του καταγγέλλοντος όσο και του καταγγελλόμενου, δημιουργεί συνθήκες απαξίωσης του ίδιου του φορέα. Διότι αν κάποιοι ανεγκέφαλοι επικεφαλής ελπίζουν ότι ο χρόνος θα περάσει και όλα θα ξεχαστούν, ας κοιτάξουν τι έγινε σε άλλες χώρες όπου η ελλειμματική αντιμετώπιση τέτοιων καταγγελιών ήρθε αργότερα να απαξιώσει τόσο τον ένοχο όσο και τους εκπροσώπους του φορέα που έθαψαν το θέμα. Είναι σημαντικό για όλους να καταλάβουν ότι κάθε αναβολή αντιμετώπισης του θέματος της σεξουαλικής παρενόχλησης, από εδώ και πέρα θα σκάβει βαθύτερα τον λάκκο των εμπλεκομένων.
Εχετε δύο κόρες. Ποιο είναι το σημαντικότερο μάθημα που θα θέλατε να κρατήσουν από εσάς στη ζωή τους;
Στις κόρες μου θα έλεγα να μη δεχθούν ποτέ το «δεν μπορείς». Ο μόνος που μπορεί να σου το πει είναι ο ίδιος σου ο εαυτός όταν αποφασίσει ότι έχει μια μάχη που δεν θέλει να δώσει. Να βρίσκουν πάντα το περιβάλλον, είτε αυτό είναι φιλικό είτε επαγγελματικό, που θα αναδεικνύει την αξία τους και δεν θα την καταπιέζει.
Γιατί μπήκατε στην πολιτική; Είχατε έναν εξασφαλισμένο δρόμο στις επιχειρήσεις…
Μπήκα στην πολιτική γιατί είχα τραυματικά σχολικά χρόνια. Εχω αρκετά γερή δόση δυσλεξίας και στο σχολείο εκείνη την εποχή δεν αναγνωριζόταν η δυσλεξία ως μαθησιακή δυσκολία, με αποτέλεσμα να μην είμαι καλός σε πράγματα που το σχολείο θεωρούσε σημαντικά, όπως η ορθογραφία και η απομνημόνευση. Με τους δασκάλους μου είχα δυσκολία να επικοινωνήσω γιατί είχαν στάνταρ που δεν μπορούσα να φτάσω και από την άλλη είχα ταλέντα που το σχολείο δεν εκτιμούσε. Μόνο αργότερα, όταν βρήκα τους χώρους όπου εκτιμήθηκαν τα ταλέντα μου, μπόρεσα να βρω και τους τρόπους να λύσω τα προβλήματα με την ορθογραφία και τη μνήμη. Οσο το σχολείο με έβλεπε μόνο σε συγκεκριμένα κριτήρια τόσο με έκανε να νιώθω ανασφάλεια γι’ αυτά που μπορώ να κάνω. Και επειδή πολλά παιδιά μεγαλώνουν με τα ίδια προβλήματα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αποφάσισα να αφιερωθώ στον βαθμό που μπορώ, να αποτρέψω όλα τα πράγματα που μας κρατούν εγκλωβισμένους από το να δούμε την πραγματική μας αξία.
Πώς έγινε η αρχή;
Εγινε στην Αγγλία. Δούλευα για έναν βουλευτή του Εργατικού Κόμματος, ήταν μια εποχή περίεργη για το κόμμα γιατί περνούσε μια κρίση λίγο ως πολύ παρόμοια με αυτή που περνάει η Αριστερά στην Ελλάδα σήμερα. Ηταν μια περίοδος όπου ακόμα δέσποζε η Μάργκαρετ Θάτσερ, έβλεπες όμως ότι από κάτω άλλαζαν οι συνθήκες και ήταν αυτές οι δυνάμεις μέσα στο Εργατικό Κόμμα που τις βρήκα πολύ ενδιαφέρουσες. Μετά στην Αμερική έκανα το ίδιο με τους Δημοκρατικούς, και όταν ήρθα στην Ελλάδα η Κεντροαριστερά ήταν ο φυσικός μου χώρος.
Πάντα σας εξέφραζε αυτός ο πολιτικός χώρος;
Είχα πάντα μια ευαισθησία στην αδικία. Ο χώρος μας πρέπει όχι μόνο να δημιουργεί τις συνθήκες να προστατεύονται οι αδύναμοι, αλλά και να βρίσκει μέσα σε οποιονδήποτε άνθρωπο της δυνατότητές του και να παρέχει τις συνθήκες ώστε αυτές οι δυνατότητες να ανθήσουν. Το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε ως κοινωνία είναι να εξασφαλίσουμε ότι κανένας δεν θα μένει πίσω. Οσο πιο ανοιχτές είναι οι κοινωνίες μας τόσο καλύτερα προοδεύουμε και τόσο πιο ευτυχείς είμαστε.
Αυτές ήταν πεποιθήσεις και των γονιών σας; Ο πατέρας σας υπήρξε αυλάρχης του βασιλιά – κι αυτό συνήθως στο μυαλό μας κάνει διαφορετικούς ιδεολογικούς συνειρμούς.
Ναι, αλλά ήταν ένας πολύ δημοκρατικός άνθρωπος! Κι αυτό φαινόταν και στο πώς μεγαλώσαμε ως παιδιά αλλά και στην εταιρεία που ίδρυσε με όρους μιας οικογένειας που κοίταζε να δει στον καθένα την αληθινή του αξία. Κι έτσι η δύναμη των Ιχθυοτροφείων Κεφαλονιάς είναι οι άνθρωποί τους. Κι εγώ σε αυτούς τους ανθρώπους επένδυσα για να προχωρήσει η εταιρεία μπροστά και σήμερα η γυναίκα μου επίσης σε αυτούς επενδύει. Οι σχέσεις που κρατάμε στην εταιρεία είναι μια απόρροια των πεποιθήσεων του πατέρα μου, που ήταν βαθιά δημοκρατικές, αλλά και της μητέρας μου. Συμμερίζονταν πολύ αυτή τη νοοτροπία. Και όσο τους γνώρισα έτσι ήταν και οι δικοί τους γονείς.
Εχει ελπίδα να ξαναγίνει δυνατή η Κεντροαριστερά στην Ελλάδα; Και τι χρειάζεται;
Η Κεντροαριστερά χρειάζεται περιεχόμενο. Που να μιλάει για το ποιος είναι ο πλούτος της χώρας που πρέπει να αξιοποιήσουμε και πώς θα το κάνουμε. Θα σας πω ένα πολύ απλό παράδειγμα. Μια από τις δουλειές που κάνω αυτόν τον καιρό είναι μαζί με την οικονομική ομάδα μου να καταγράφουμε σε όλη την Ελλάδα τις πλουτοπαραγωγικές πηγές που μένουν αναξιοποίητες. Είναι εντυπωσιακό να δει κανείς πόλεις με 60% ανεργία νέων που πραγματικά κάθονται πάνω σε μια πλουτοπαραγωγική πηγή, την οποία το κράτος κρατάει υπό τον έλεγχό του και δεν την απελευθερώνει για να αξιοποιηθεί από τις γύρω περιοχές. Τρανό παράδειγμα είναι ο Ολυμπος. Ο Ολυμπος είναι ένα βουνό που επισκέπτονται 300.000 τουρίστες τον χρόνο και θα μπορούσαν να το επισκέπτονται παραπάνω από 1,5 εκατομμύριο χωρίς να το επηρεάσεις ούτε περιβαλλοντικά ούτε αρχαιολογικά και να δώσεις ζωή σε πόλεις με μεγάλο ποσοστό ανεργίας όπως η Κατερίνη ή η Ελασσόνα. Ωστόσο ακόμη και για να κόψεις χόρτα σε αυτό το βουνό χρειάζεσαι έναν λόχο δικηγόρων για να σου πούνε τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται να κάνεις. Χρειαζόμαστε ανάπτυξη από κάτω προς τα πάνω. Από την τοπική κοινωνία προς την εθνική οικονομία. Η βιώσιμη ανάπτυξη στηρίζεται στις συνεργασίες. Οχι το πώς ο ένας ταβερνιάρης θα πάρει πελατεία από τον άλλο, αλλά το πώς θα συνεργαστούν για να κάνουν τον τόπο τους γαστρονομικό προορισμό.
Με τον Γιώργο Παπανδρέου πώς γνωριστήκατε;
Στην Αμερική, όταν κάναμε μεταπτυχιακά. Ηταν ένας σύγχρονος πολιτικός με καινοτόμες ιδέες και αρχίσαμε να συζητάμε για διάφορα θέματα. Οταν πια είχα φύγει από τα Ιχθυοτροφεία και είχα χρόνο, τον ρώτησα αν μπορώ να τον βοηθήσω σε κάτι κι έτσι έζησα την εμπειρία του υπουργείου Εξωτερικών ως σύμβουλος, κάτι που με έκανε να πιστέψω στις δυνατότητες αυτής της χώρας. Ηταν σε μια πολύ γόνιμη για την Ελλάδα περίοδο, η περίοδος της εισόδου της Κύπρου στην Ε.Ε., της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, η εποχή όπου πολλοί μύθοι της εξωτερικής πολιτικής καταρρίπτονταν και χτίζαμε έναν καινούριο ρόλο για την Ελλάδα στην περιοχή. Η σταθερότητα που εκπέμπει η χώρα, η πίστη στη Δημοκρατία και στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της κοινωνίας είναι χαρακτηριστικά που πρέπει να συνεχίσουμε να αναδεικνύουμε δημιουργώντας έναν πολύ δυνατό παίκτη στην περιοχή.
Όταν αναλάβατε υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόσκληση της δουλειάς;
Πήρα πολύ μεγάλα μαθήματα στο υπουργείο. Το πρώτο ήταν πόσα τηλεφωνήματα και πόσα γράμματα πήραμε τις πρώτες μέρες που αναλάβαμε το υπουργείο. Εκεί κατάλαβα πόσο άρρωστο είναι το ελληνικό σύστημα, από το πόσες χιλιάδες άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να πουν συγχαρητήρια σε έναν υπουργό διότι εξαρτάται η θέση τους, η χρηματοδότησή τους από το υπουργείο. Αυτό δεν συμβαίνει σε καμία πολιτισμένη χώρα. Ναι, μπορεί να έχεις τους φίλους σου που θα σου πούνε συγχαρητήρια, αλλά όχι 7.000-10.000 μηνύματα. Είναι η λογική ενός παντοδύναμου υπουργείου μέσα από το οποίο περνούν τα πάντα. Το δεύτερο καινούριο για μένα ήταν ότι με το που έφτανες μέσα στο υπουργείο ο κόσμος είχε την απαίτηση να αρχίσεις να λύνεις προβλήματα. Εγώ δεν δουλεύω έτσι. Μου παίρνει καιρό για να προετοιμάσω κάτι σωστά για να δουλέψω. Σε αυτή την περίπτωση κερδίσαμε τις εκλογές τη μια μέρα και σε 2 μέρες ήμασταν στα υπουργεία μας. Και αφιέρωσα πολύ χρόνο να καταλάβω όλες τις πτυχές του υπουργείου, τον κόσμο του κ.λπ., σε σημείο που κινδύνευα να με αλλάξουν στον πρώτο ανασχηματισμό γιατί δεν είχα έργο να δείξω στο πρώτο εξάμηνο λόγω του ότι κάναμε δουλειά βάσης. Πολύ φοβάμαι ότι αυτό οδηγεί πολλούς πολιτικούς να ανακοινώνουν πράγματα πριν τα μελετήσουν. Εμείς δεν ανακοινώναμε τίποτα μέχρι να το κλείσουμε! Αλλοι υπουργοί με το που μπαίνουν στο υπουργείο ανακοινώνουν πράγματα και λες «μα το μελετούσες σπίτι σου αυτό και το έφερες μαζί σου;». Πρέπει να φτιάξουμε και τα υπουργεία μας έτσι ώστε να υπάρχει ένας πιο μακροχρόνιος σχεδιασμός.
Στον τουρισμό τι θα κάνατε σήμερα;
Το πρώτο είναι να διευρύνουμε τους παρόχους τουρισμού, τις χώρες από όπου μας έρχεται. Πετύχαμε ήδη πολλά όταν ανοίξαμε σε Ρωσία και Ισραήλ, αρχίσαμε δουλειά στην Κίνα και στην Ινδία, που θα γίνει πάροχος πολλών τουριστών στην Ελλάδα, και ξανανοίξαμε την Αμερική, που είχε κλείσει. Το 2010, με την Αθήνα να καίγεται, πετύχαμε αύξηση τουρισμού η οποία συνεχίζεται έως σήμερα. Το δεύτερο που πρέπει να κάνουμε είναι να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον τουρισμό. Σκεφτείτε σήμερα στη Θράκη, μια περιοχή που υποφέρει, να υπήρχαν 3-4 βαλκανικά νοσοκομεία στην αγγλική γλώσσα που θα εξυπηρετούσαν όλους τους βαλκανικούς πληθυσμούς. Η Ελλάδα είναι μια χώρα την οποία ο κόσμος εμπιστεύεται για τις ιατρικές της υπηρεσίες και είναι μόνο θέμα οργάνωσης να μπορούμε να φέρνουμε κόσμο εδώ να γιατρεύεται, να κάνει επεμβάσεις, αποκατάσταση της υγείας του. Αντί να χάνουμε τους καλύτερους νέους γιατρούς μας που φεύγουν στο εξωτερικό, να κάνουμε το έργο υποδομής που και θα τους κρατήσει εδώ και θα μας φέρει και μια άλλη μορφή τουρισμού. Υπάρχει επίσης ο τουρισμός περιπέτειας στον οποίο είναι ανταγωνιστική η Πολωνία, για παράδειγμα, ενώ η Ελλάδα έχει όλες τις δυνατότητες και διαθέτει και τον καλό καιρό. Υπάρχουν περιοχές όπως η Θράκη, η Ηπειρος και η Πελοπόννησος, όπου ακόμα σκέφτονται τον τουρισμό με όρους ήλιου και θάλασσας και παρουσιάζουν τους εαυτούς τους σαν να είναι φθηνή Μύκονος. Ενώ θα έπρεπε να προσελκύσουν κόσμο λόγω της διατροφής, του αγροτουρισμού, της περιπέτειας, της αρχαιολογίας· είναι τέτοιος ο πλούτος σε αυτές τις περιοχές για να προσελκύσεις κόσμο, που είναι κρίμα να σκέφτονται ακόμα τους εαυτούς τους ως «ομπρέλα και παραλία».
Τι σας εμπνέει περισσότερο από την οικογενειακή ιστορία;
Ένα πράγμα το οποίο θαύμαζα στους παππούδες μου είναι ότι αφιέρωσαν τη ζωή τους, την περιουσία τους και όλη τους την ενέργεια στην Ελλάδα ακριβώς επειδή πίστευαν ότι είναι μια χώρα που μπορεί να σταθεί στα πόδια της και ήταν άνθρωποι οι οποίοι στηρίξανε κυβερνήσεις όπως του Ε. Βενιζέλου, που πραγματικά πίστευε ότι η Ελλάδα έχει δυνατότητες. Η εθνική μιζέρια δεν μας αξίζει. Χρειαζόμαστε ανθρώπους που πιστεύουν τόσο πολύ στην Ελληνίδα και στον Ελληνα που θα διεκδικήσουν την εξουσία για να τη δώσουν εκεί. Διδάσκουμε λάθος την Ιστορία στα παιδιά μας. Διδάσκουμε την Ιστορία σε 3 φάσεις. Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Επανάσταση και δη κυρίως μέσω των πολέμων. Αν έστω και μία χρονιά, διδάσκαμε την Ιστορία μας μέσα από τη δημιουργία, την τέχνη, τον πολιτισμό, θα βλέπατε ότι δεν είναι τρία διαφορετικά τεύχη. Είναι μια εκπληκτική συνέχεια πολιτισμού, η οποία χτίζει πάνω στην προηγούμενη περίοδο. Είμαστε ένας λαός που αλλάζει, δανείζει και δανείζεται από τους γείτονές του, και εκπέμπει συνέχεια κάτι δημιουργικό μέσα στα τελευταία 5.000 χρόνια. Μόλις καταλάβεις τη συνέχεια του πολιτισμού τότε έχεις καλύτερη αντίληψη της ταυτότητάς σου.
