Από τoν Λευτέρη Τρίγκα
Το 2021, η «Χώρα των Νομάδων», κέρδισε τρία Οσκαρ, μεταξύ των οποίων Α’ Γυναικείου ρόλου για τη Φράνσις Μακ Ντόρμαντ και καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας για την Κλόε Ζάο, η οποία έγινε η πρώτη έγχρωμη γυναίκα που κέρδισε ένα τέτοιο βραβείο.
‘Eμοιαζε σαν κάτι να είχε αλλάξει, μια μεγάλη νίκη, μια μικρή γιορτή για τις γυναίκες στο Χόλιγουντ. Η ταινία-σπουδή στη γυναικεία ψυχολογία είχε καταφέρει να συγκεντρώσει τα τρία πολυπόθητα χρυσά αγαλματίδια της βραδιάς. Πέρυσι η Τζέιν Κάμπιον είχε τη δική της στιγμή, παίρνοντας το Οσκαρ Σκηνοθεσίας για το «The Power of the Dog».
Φέτος και ενώ βρισκόμαστε λίγες ημέρες πριν από την απονομή των Όσκαρ την Κυριακή 12 Μαρτίου, είναι λες και τα μέλη της Ακαδημίας δεν «συγκινήθηκαν» από τέτοιου είδους… δράματα. Η μεγαλύτερη απόδειξη; Απέτυχαν να προτείνουν έστω και μία γυναίκα για σκηνοθεσία φέτος, μετά από δύο συνεχόμενες γυναικείες νίκες.
Δεν υπάρχει χώρος στη λίστα για τις γυναίκες
Η κατηγορία σκηνοθετών ψηφίζεται από τα 573 ενεργά μέλη του ίδιου κλάδου. Οι πέντε κινηματογραφικοί αριστοτέχνες, που φέτος τιμήθηκαν, είναι οι Ντάνιελ Κουάν και Ντάνιελ Σάινερτ («Τα Πάντα Ολα»), Τοντ Φιλντ («Tar»), Μάρτιν ΜακΝτόνα («Τα Πνεύματα του Ινισέριν»), Ρούμπεν Εστλουντ («Το Τρίγωνο της Θλίψης») και Στίβεν Σπίλμπεργκ («The Fabelmans»). Κοιτάζοντας αυτή τη λίστα, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι δεν είναι μόνο η γυναικεία δημιουργία που έχει συρρικνωθεί, αλλά και ορισμένοι τύποι θεματολογίας. Υπάρχουν τρεις σκοτεινές κωμωδίες, που επικεντρώνονται κυρίως σε άνδρες πρωταγωνιστές, δύο αρκετά συμβατικές ταινίες διαφορετικού τύπου, ένα καρτουνίστικο έπος δράσης και μία βιογραφική.
Γιατί δεν υπάρχει χώρος στη λίστα για τον γυναικείο στρατό του «The Woman King» της Τζίνα Πρινς-Μπίθιουοντ; Δεν σημάδεψε κανέναν η ιστορία του τρυφερού «Aftersun» της Σάρλοτ Γουέλς ή ο απελπισμένος αγώνας μιας μητέρας για δικαιοσύνη μετά τον φρικτό θάνατο του γιου της στο «Till» της Τσινόνιε Τσούκου, ούτε ο αγώνας των δύο ρεπόρτερ να αποκαλύψουν την ιστορία της κακοποίησης του Χάρβεϊ Γουάνστιν της Μαρία Σρέιντερ στο «She Said»; Φαντάζομαι όταν οι «Women Talking», της Σάρα Πόλεϊ, τα μέλη της Ακαδημίας δεν ακούνε… Οι φετινές ιστορίες που παρήγαγε ο κινηματογράφος μοιάζουν ξαφνικά πολύ μάτσο και αρκετά πασέ ή είναι ιδέα μου;
«Αυτό είναι η κορυφή ενός παγόβουνου. Δεν με εκπλήσσει ότι για άλλη μία φορά το εμπορικό σύστημα δεν υποστήριξε μία γυναίκα δημιουργό. Ταινία με γυναίκα σκηνοθέτη συχνά σημαίνει απλώς μικρότερο budget και πολύ μικρότερη διανομή. Δεν ξεκινάς την καριέρα σου και αποκτάς ένα Οσκαρ, πρέπει ένα ολόκληρο σύστημα να σε υποστηρίξει και να πιστέψει και να επενδύσει σε εσένα», σχολιάζει η σκηνοθέτης Αρασέλη Λαιμού («Αγία Εμυ», 2021).
Από τις 581 ταινίες που προτάθηκαν από την Ακαδημία όλα αυτά τα χρόνια, μόνο 18 σκηνοθετήθηκαν από γυναίκες, ξεκινώντας από τα «Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού» της Ράντα Χέινς, το σωτήριον έτος 1986. Μόλις επτά γυναίκες έχουν προταθεί για καλύτερη σκηνοθεσία στην ιστορία των Οσκαρ, με μόλις τρεις νικήτριες, την Κάθριν Μπίγκελοου για το «The Hurt Locker» (2009), την Κλόε Ζάο και την Τζέιν Κάμπιον για το «The Power of the Dog» (2021). Στις υπόλοιπες υποψήφιες γυναίκες περιλαμβάνονται η Λίνα Βερτμίλερ για το «Seven Beauties» (1976), η Κάμπιον για το «The Piano» (1993), η Σοφία Κόπολα για το «Lost in Translation» (2003), η Γκρέτα Γκέργουιγκ για το «Lady Bird» (2017) και η Εμεραλντ Φένελ για το «Promising Young Woman» (2020).
Μετά τις «αρρενωπές» υποψηφιότητες, η οργάνωση «Women In Film» καταδίκασε την Ακαδημία για παράλειψη των κινηματογραφιστριών. «Για άλλη μία φορά, οι ψηφοφόροι της Ακαδημίας έδειξαν ότι δεν εκτιμούν τις γυναικείες φωνές, αποκλείοντάς μας από τις υποψηφιότητες Καλύτερης Σκηνοθεσίας», ανέφεραν σε δήλωσή τους. «Ενα βραβείο Οσκαρ είναι κάτι περισσότερο από ένα χρυσό αγαλματίδιο, είναι ένας επιταχυντής καριέρας που μπορεί να οδηγήσει σε συνέχιση της εργασίας και αυξημένο μισθό. Γι’ αυτό το WIF θα συνεχίσει να υποστηρίζει το έργο ταλαντούχων γυναικών σκηνοθετών έως ότου συμπεριληφθούν».
Έκθεση αποδεικνύει την «οπισθοδρόμηση» στη θέση της γυναίκας
Οι επιλογές της Ακαδημίας είναι μόνο ένα σύμπτωμα του ζητήματος που ταλανίζει χρόνια το Χόλιγουντ. Ενώ υπήρξε σαφής βελτίωση τις τελευταίες δεκαετίες, υπήρξε και οπισθοδρόμηση, που αποδείχθηκε από την έρευνα του USC Annenberg. Η έκθεση διαπίστωσε ότι από τους 111 σκηνοθέτες που προσλήφθηκαν για να γυρίσουν τις 100 ταινίες με τις μεγαλύτερες εισπράξεις πέρυσι, μόλις το 9% ήταν γυναίκες. Αυτό μειώθηκε από 12,7% το 2021. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των μαύρων, Ασιατών, ισπανόφωνων/λατίνων και πολυφυλετικών και πολυεθνικών κινηματογραφιστών μειώθηκε επίσης από 27,3% το 2021 σε 20,7% το 2022. Οι έγχρωμες γυναίκες αντιπροσώπευαν μόλις το 2,7% των σκηνοθετών των 100 κορυφαίων ταινιών πέρυσι.
«Οι γυναίκες δεν κάνουν ταινίες μόνο για γυναίκες. Κάνουν ταινίες για ό,τι τους ενδιαφέρει, ό,τι θέμα κι αν έχουν», είχε πει κάποτε η ηθοποιός και σκηνοθέτης Μπέτι Τόμας.
Ας μην κατσουφιάζουμε όμως, καθώς βήματα προόδου είδαμε και φέτος. Το «My Year of Dicks» (ναι, όπως το διαβάζετε) της Ισλανδής Sara Gunnarsdόttir είναι υποψήφιο για best animated short film. Η κυριαρχία του «Τα Πάντα Ολα» σημαίνει ότι είναι μια καλή χρονιά για τα ταλέντα της Απω Ανατολής, με τη Μισέλ Γιο να το παλεύει στα ίσα με την Κέιτ Μπλάνσετ στο «Tar », στην κατηγορία Καλύτερης Ηθοποιού, ενώ οι συμπρωταγωνιστές της Στέφανι Χου και Τζόναθαν Κι Κουάν είναι υποψήφιοι στις κατηγορίες του καλύτερου δεύτερου ηθοποιού, ενώ στο ρόστερ των υποψηφίων βρέθηκε και η Χονγκ Τσάου για τον δεύτερο ρόλο στη «Φάλαινα».
Η Αντζελα Μπάσετ κέρδισε μία υποψηφιότητα στην κατηγορία καλύτερου δεύτερου γυναικείου ρόλου για το «Black Panther: Wakanda Forever», η πρώτη ηθοποιός σε ταινία της Marvel που καταφέρνει κάτι τέτοιο, ενώ στην ίδια κατηγορία συναντάμε τις Κέρι Κόντον («Τα Πνεύματα του Ινισέριν») και Τζέιμι Λι Κέρτις, στο «Τα Πάντα όλα». Η συνέχεια -μαζί με την επιβεβαίωση της συνωμοτικής θεωρίας μου- στις 12 Μαρτίου στο Dolby Theater του Λος Αντζελες.
