Συνέντευξη στη Μία Κόλλια
Η Μαρία Παπαφωτίου, ένα αγοροκόριτσο στα άγουρά του χρόνια, αποφάσισε να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο αφού ήταν δυνατή στα σχετικά με αυτό μαθήματα. Ωστόσο, μαγευόταν εύκολα από τις εφηβικές παραστάσεις στις οποίες συμμετείχε και, καθότι ενθουσιώδης, πάλεψε ερασιτεχνικά πολύ για να κερδίσει μια θέση στον κόσμο του θεάτρου.
Επάξια λοιπόν ξεκίνησε τη διαδρομή της ενσαρκώνοντας γυναίκες-θρύλους του παρελθόντος, παλεύοντας και επιμένοντας σε σημαντικούς συνεργάτες, για να έρθει τώρα η τηλεοπτική κορύφωση με τη νέα σειρά εποχής της ΕΡΤ «Φλόγα και Ανεμος», βασισμένη στο ομώνυμο μπεστ σέλερ μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου και σε σκηνοθεσία Ρέινας Εσκενάζυ, όπου θα υποδύεται τη νεαρή Κυβέλη.
Η ευαίσθητη Μαρία αναπολεί πάντα τον παππού της και το λατρεμένο της χωριό, το Μουλάτσι, κατά κόσμον Ελληνικό Αρκαδίας, που την κάνει ευτυχισμένη, ενώ δεν διστάζει να πάρει σαφή θέση, χωρίς συμβιβασμούς και ισορροπίες, για ό,τι απασχολεί τις ζωές όλων.
Ευτυχισμένα παιδικά χρόνια, όμορφες αναμνήσεις, ήσυχη οικογένεια. Ο μύθος προτιμά οι άνθρωποι της τέχνης να έχουν ένα σκοτεινό παρελθόν;
Οντως υπάρχει συχνά ένα κάπως ταραγμένο περιβάλλον στα παιδικά χρόνια των καλλιτεχνών, με την τέχνη να δίνει μια λύτρωση. Ανοίγει ουσιαστικά ένα παράθυρο στην ψυχή σου για να γαληνέψεις, αν τη χρησιμοποιήσεις σωστά. Γιατί υπάρχει περίπτωση να σε παρασύρει σε βαθιά σκοτάδια και να σου κάνει χειρότερο κακό – οπότε, θέλει προσοχή και εγρήγορση.
Εγώ, λοιπόν, πράγματι πέρασα πολύ ωραία μικρή, πήρα όση αγάπη μπορεί να πάρει ένα παιδί. Εζησα με ελευθερία, χωρίς καμία πίεση. Παρ’ όλα αυτά, ήμουν τυπική στις υποχρεώσεις μου, δεν είχα τα μυαλά πάνω από το κεφάλι. Συνεπώς, η ανάγκη μου για έκφραση δεν ακουμπούσε σε έλλειμμα αγάπης, ήταν η ανάγκη μου. Από παιδί δεν ηρεμούσα ποτέ και έκανα συνεχώς θεατρινισμούς.
Αρα, λοιπόν, η σκηνή ήρθε εύκολα, χωρίς φόβο.
Πρώτη φορά που έκανα θέατρο και κατάλαβα το «μικρόβιο» ήταν στο χωριό, με την κυρία που μας έκανε παραδοσιακούς χορούς και θεατρικά – ήμουν στην Ε’ Δημοτικού. Και δεύτερη, στην ΣΤ’ Δημοτικού στη Λεόντειο, όπου σκηνοθέτησε ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος το «Ονειρο θερινής νυκτός». Θυμάμαι τις πρόβες ως την πιο ωραία παιδική ανάμνηση. Ζούσα ένα όνειρο.
Και τότε γιατί Πολυτεχνείο;
Ημουν καλή στα θετικά μαθήματα, οπότε το θεωρούσα φυσική συνέχεια. Επίσης, πίστευα πως ταίριαζε «περισσότερο στα αγόρια» κι επειδή εγώ ήμουν αγοροκόριτσο, μου άρεσε ακόμη περισσότερο. Πάντα ήθελα να ανταγωνίζομαι τα αγόρια και να τα κερδίζω.
Τελικά, ποια σύμπτωση σε έφερε στη σκηνή;
Δύο πολύ καλές μου φίλες ήταν στην ομάδα του Νίκου Καραγεώργου και οι διηγήσεις τους με ιντρίγκαραν πάρα πολύ. Οταν τον βρήκα, και καθώς έπαιρνε μόνο αποφοίτους θεατρικών σχολών, μου είπε: «Εχεις ένα μήνα, αν αποδείξεις ότι μπορείς και θες να μείνεις, θα μείνεις».
Εκείνο το μήνα δεν σήκωσα κεφάλι, ίδρωσα τη φανέλα, που λένε. Σε αυτό το στυλ θεάτρου γαλουχήθηκα, οι αρχές του Νίκου με ακολουθούν πάντα. Σκληρή δουλειά, αυστηρότητα, συγκεκριμένες ηθικές αξίες και πολλές γνώσεις. Του χρωστάω πολλά, γιατί με έμαθε να πιστεύω στην πολλή δουλειά και όχι στο ταλέντο.
Η πειθαρχία που σε χαρακτηρίζει αφαιρεί ενδεχομένως από τον αυθορμητισμό ή τον παρορμητισμό, στοιχεία που ίσως είναι αναγκαία στην τέχνη σου;
Νομίζω πως με σώζει ο χαρακτήρας μου, δεν ξέρω αν είμαι τόσο παρορμητική, αλλά σίγουρα είμαι ενθουσιώδης ως άνθρωπος. Συνήθως στα projects στα οποία συμμετέχω υπάρχει κάτι που με κρατά συνεχώς ενεργή, σε κατάσταση έρωτα. Αυτή τη στιγμή, π.χ., στα γυρίσματα του «Φλόγα και Ανεμος», όπου συνεργάζομαι για πρώτη φορά με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, τον Αρη Λεμπεσόπουλο, τη Λένα Παπαληγούρα και άλλους, νιώθω πως γίνεται καταπληκτική δουλειά.
Το καστ είναι ηθοποιοί με πολλές περγαμηνές, ο Δάνδολος που το έχει γράψει εξαιρετικός και η Εσκενάζυ μοναδική. Τώρα τελευταία, επίσης, έχω πάθει έναν… άλλον έρωτα, μια επιθυμία να ασχοληθώ με την παραγωγή. Και θέλω να το κάνω συνδυάζοντας και την υποκριτική. Ε, στην παραγωγή θα με βοηθήσει σίγουρα η άλλη μου επιστήμη, αυτή του Πολυτεχνείου.
Τη φήμη και την αποδοχή πώς τις βιώνεις; Τα ελέγχεις όλα;
Γενικά είμαι συνταρακτικά γειωμένη, δεν μπορούν να πάρουν τα μυαλά μου αέρα. Πιστεύω πως η ουσία των πραγμάτων κρύβεται σε αυτό: να βιώνεις την επιτυχία με σεμνότητα και τη φήμη ως την ευχάριστη αναγνώριση από κάποιον, που την ξεχνάς σε 4 δευτερόλεπτα.
Πώς ορίζεις την ευτυχία λοιπόν;
Να βρίσκεσαι σε μια κατάσταση ησυχίας μέσα στην καρδιά και στην ψυχή σου. Είμαι και αρκετά ολιγαρκής ως άνθρωπος, νομίζω ότι μπορώ να ζήσω με το τίποτα. Μπορώ να έχω δυο φίλους και ένα σύντροφο, ένα πιάτο φαΐ και να περνάω πολύ καλά.
Οι ρόλοι που παίζεις αφορούν μεγάλες προσωπικότητες του παρελθόντος, κάτι που δείχνει και ένα ρομαντισμό.
Εχω παρελθοντολαγνεία. Μ’ αρέσουν οι πιο παλιές εποχές και τα πιο παλιά ήθη. Νομίζω πως αυτά έρχονται και λίγο καρμικά. Μπορεί στο φαίνεσθαι να είμαι αρκετά σύγχρονη, τρέχω, κάνω σερφ, έχω κάνει μπαλέτο, αλλά στα πιστεύω και στον τρόπο που μου αρέσει να ζω θα μπορούσα να ανήκω σε παλιότερες εποχές.
Ποια ιστορική περίοδος σε συγκινεί περισσότερο;
Η περίοδος του 1920 μού αρέσει πάρα πολύ και πολιτικά και γιατί έγιναν πολλές αλλαγές στις τέχνες. Ολες οι ηρωίδες που έχω παίξει, πάντως, η Πηνελόπη Δέλτα στην «Ιστορία χωρίς Ονομα», η Αγγελική στο «Κόκκινο Ποτάμι», η Κυβέλη τώρα στο «Φλόγα και Ανεμος» ήταν ανατρεπτικά στοιχεία για την εποχή τους και η καθεμία έκανε κάτι ιδιαίτερο στο δικό της τομέα.
Η Κυβέλη, για παράδειγμα, διεκδίκησε να ζήσει μια ζωή με τους άνδρες που αγαπούσε χωρίς να τη νοιάζει τίποτε άλλο, κάτι που δεν συνηθιζόταν φυσικά τις δεκαετίες του 1910 και του 1920. Η Πηνελόπη το ίδιο, έκανε κι εκείνη μια υπέρβαση. Η Αγγελική στο «Κόκκινο Ποτάμι» ήταν πολύ μορφωμένη, σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα. Θαυμάζω ιδιαίτερα τις γυναίκες που ξεπερνούν τον εαυτό τους.
Πώς σχολιάζεις το θέμα της απαγόρευσης των αμβλώσεων στην Αμερική;
Νομίζω πως είναι ένα ζήτημα πολύ πιο σύνθετο απ’ ό,τι νομίζουμε. Θα ήθελα κάποια μέρα όσα διεκδικεί ο κόσμος να πάρουν μία μορφή συνολική, που θα αφορά την ισότητα και τη δικαιοσύνη γενικότερα στη Γη. Το πρώτο θέμα, για να λύσουμε τα υπόλοιπα, είναι η μόρφωση και η παιδεία για όλους. Η Αμερική έχει απίστευτα πολλές ανισότητες και τεράστιο αναλφαβητισμό.
Η γυναίκα που στη Μέση Ανατολή κυκλοφορεί με μπούρκα πρέπει πρώτα απ’ όλα να πάει στο σχολείο, να καταλάβει ποια είναι τα δικαιώματά της – δεν αρκεί, εννοώ, να βγάλει την μπούρκα. Πιστεύω ότι πολλές φορές ο αγώνας που γίνεται είναι επίτηδες αποπροσανατολιστικός: μας συμφέρει όλους να διεκδικούμε τα δικαιώματα των άλλων, δεν μας συμφέρει όμως να κάνουμε τους άλλους ίσους με εμάς.
Ολα όσα συζητάμε σχετίζονται με το χρήμα και τον καπιταλισμό. Η ψαλίδα όλο και μεγαλώνει, οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι, με ό,τι συμπαρασύρει αυτό στην παιδεία, στις παροχές, στην πρόνοια. Εγώ θα ήθελα να ζω σε έναν κόσμο που δεν θα υπάρχουν αναξιοπαθούντες. Θέλω να είμαστε όλοι ίσοι.
Ποια είναι η πρωταρχική σου ανάγκη στις συνεργασίες;
Νομίζω, οι άνθρωποι, οι συνεργάτες. Δεν μπορώ να κάνω μια συνεργασία στην οποία, για παράδειγμα, δεν με εμπνέει ο σκηνοθέτης, ακόμη κι αν είναι η «Μήδεια» στην Επίδαυρο. Με όσους εκτιμώ αισθάνομαι ασφαλής. Φυσικά μέσα σε αυτούς είναι και ο σύντροφός μου, ο Κώστας Γάκης.
Δεν αρκεί όμως το ότι τον αγαπώ, τον θεωρώ έναν από τους καλύτερους σκηνοθέτες της Ελλάδας. Εννοείται ότι θέλω να δουλεύω μαζί του, χωρίς να σημαίνει πως ταιριάζουμε στα πάντα. Σε κάθε πρόβα όμως μαζί του μένω με το στόμα ανοιχτό, εξακολουθώ να εντυπωσιάζομαι! Εχει παιδικό ψυχισμό και μένει πιστός τόσα χρόνια στις αξίες του.
Εχετε βρει διεξόδους στην κοινή σας -θεατρική- καθημερινότητα;
Με το που κλείνει η πόρτα του σπιτιού μας, τελειώνει η δουλειά. Το καταφέραμε βέβαια μετά από πολύ καιρό κι έχουμε περάσει από πολλές εντάσεις, στην αρχή κυρίως, λόγω της δικής μου απειρίας. Τώρα η συνεργασία μας δεν είναι απλώς ονειρική, είναι σαν παραμύθι.
Επιμέλεια: Kωνσταντίνα Λειβαδίτη
Χτένισμα/Μακιγιάζ: Αννα Μπακατσάκη (Beehive Artists)
