Χρειάζεται ένα ευνοϊκό πλαίσιο και μια σπίθα. Η σπίθα ήταν η αποκάλυψη της Σοφίας Μπεκατώρου που άναψε φωτιά σε μια κατάσταση που υπέβοσκε σιωπηρά, που συσσωρευόταν ιστορικά, που δυνάμωνε σε μια κοινωνία ακόμα έντονα πατριαρχική και καταπιεστική, σε μια κοινωνία που δεν αποδέχεται το συζυγικό χαστούκι ως βία, το ανεπιθύμητο άγγιγμα ως σεξουαλική παρενόχληση.
Και να που οι συνθήκες επέτρεψαν το #metoo στην Ελλάδα, πολλά χρόνια μετά τη σπίθα στο Χόλιγουντ που οδήγησε ορισμένους δράστες στη φυλακή και άλλους στην επαγγελματική αφάνεια. Γιατί τώρα στην Ελλάδα;
Δεν έφταναν μόνο οι «αυτόματες» αλλαγές προς τη «μηδενική ανοχή» σε μια κοινωνία που προσαρμόζεται στα διεθνή πρότυπα και πρακτικές. Το κυριότερο «προσάναμμα» πρόσφεραν, κατά τη γνώμη μου, δύο παράλληλες εξελίξεις που συνέβησαν τυχαία χρονικά κοντά η μία στην άλλη.
Η πρώτη αφορά τη δραστική αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας κατά το απαγορευτικό λόγω κορωνοϊού, που υποστήκαμε και συνεχίζουμε να υφιστάμεθα από τον Μάρτιο του 2020. Η αύξηση αυτή έφερε στο πολιτικό προσκήνιο μια πραγματικότητα που μέχρι τότε εξακολουθούσε να βρίσκεται κρυμμένη στον «ιδιωτικό» χώρο του σπιτιού, παρά την πανελλαδική τηλεφωνική γραμμή SOS και τους ξενώνες για κακοποιημένες γυναίκες που λειτουργούν σε 20 μεγάλους δήμους της χώρας από το 2011. Με την πανδημία, η συζήτηση για τη βία κατά των γυναικών, ως διά μαγείας, διαπέρασε τους τοίχους του σπιτιού και βγήκε έξω στην κοινωνία. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, πολλοί πολιτικοί, ακόμα και ο Σωτήρης Τσιόδρας αναγνώρισαν την κρισιμότητα της κατάστασης και έτειναν χείρα βοηθείας στα θύματα. Στη Βουλή διαπληκτίστηκαν για την πατρότητα της Γραμμής SOS και των υποστηρικτικών δομών. Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ ισχυρίστηκε ότι εκείνος τις δημιούργησε, ενώ ο πρωθυπουργός διευκρίνισε ότι ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είχαν εμπλοκή στο πρώτο «Εθνικό Πρόγραμμα για την Καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών» που σχεδιάστηκε το 2010.
Η δεύτερη εξέλιξη αφορά τη δίκη για τη δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο, η οποία ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2020 με την καταδίκη σε ισόβια των δύο δολοφόνων. Η εισαγγελέας συγκίνησε το πανελλήνιο και δικαίωσε όσες και όσους περίμεναν δίκαια τιμωρία των δραστών. Και εδώ, η βία κατά των γυναικών που φτάνει στο φόνο πέρασε στους μεγάλους τίτλους των ΜΜΕ προσεγγίζοντας μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
Και στις δύο αυτές δημόσιες συζητήσεις για την έμφυλη βία, σε γενικές γραμμές, αποφεύχθηκαν η αμφισβήτηση και η υποβάθμιση των εγκλημάτων και η ενοχοποίηση των θυμάτων, όπως συνέβαινε συχνά από τα ΜΜΕ σε αντίστοιχες καταστάσεις. Και στις δύο περιπτώσεις, οι φεμινιστικές οργανώσεις εργάστηκαν συστηματικά για να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη με συνεχείς κινητοποιήσεις και ενημέρωση για τις αντίστοιχες εμπειρίες στις άλλες χώρες. Τόσο η ενδοοικογενειακή βία όσο και η γυναικοκτονία αναδείχθηκαν σε παγκόσμια φαινόμενα με ομοιότητες ως προς τις πατριαρχικές καταβολές τους. Η έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ισπανία και την Ιταλία κατά την πανδημία και οι γυναικοκτονίες στη Νότια Αμερική έγιναν γνωστές στην Ελλάδα και ταυτίστηκαν με τις εδώ καταστάσεις.
Ναι! Σε αυτό το πλαίσιο άναψε τη φωτιά η Σοφία Μπεκατώρου. Φαίνεται ότι ο πολιτικός κόσμος στη χώρα μας έκανε κάποια βήματα προς την ωριμότητα, τουλάχιστον, να ακούει με την πρέπουσα προσοχή τα θύματα της ανδρικής βίας, όλων των μορφών. Μακάρι να μείνουν πάντα τα μικρόφωνα και τα αυτιά μας ανοιχτά!
