«Με εμπνέουν οι γυναίκες που ξεπερνούν τα ταμπού και τα στερεότυπα της εποχής τους. Η Τζένη Βάνου ήταν μια μεγάλη τραγουδίστρια με πολύ αντιφατικό χαρακτήρα. Αυτή η αντιφατικότητα, η απόλυτη αυτοπεποίθηση επάνω στη σκηνή κι έπειτα η τρομερή ανασφάλεια στο υπόλοιπο κομμάτι της ζωής της έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για μένα», μας λέει η Φωτεινή Δάρρα λίγο προτού την απολαύσουμε ξανά στη σκηνή του «Half Note Jazz Club», όπου θα παρουσιάσει τη «The jazz side of Tzeni Vanou & more».
Η τραγουδίστρια έχει μελετήσει σε βάθος την καλλιτεχνική πορεία της Τζένης Βάνου, ενώ την πρώτη φορά που ερμήνευσε τα τραγούδια της ο δίσκος έγινε πολύ γρήγορα πλατινένιος. Φέτος, που συμπληρώνονται 10 χρόνια από τον θάνατο της σημαντικής ερμηνεύτριας -έφυγε από τη ζωή στις 5 Φεβρουαρίου του 2014- η μουσική της κληρονομιά δεν έχει ξεχαστεί και η Φωτεινή Δάρρα είναι εδώ για να μας υπενθυμίσει ότι η Τζένη Βάνου δεν ήταν απλώς μια λαϊκή τραγουδίστρια, αλλά μια ερμηνεύτρια με ιδιαίτερο ηχόχρωμα στη φωνή και ρεπερτόριο που ξεπερνούσε τα στενά όρια της εποχής της.
Eπιστρέφετε ξανά με την τζαζ εκδοχή της Τζένης Βάνου. Τι να περιμένουμε από εσάς στο «Half Note» και τι συναισθήματα σας δημιουργεί αυτή η επιτυχία;
Αυτό που ζούμε φέτος στο «Half Νote» είναι υπέροχο! Η ιστορία του χώρου, η ενέργεια που έχει από το πέρασμα όλων των σπουδαίων διεθνών καλλιτεχνών μέσα στα χρόνια, η εγγύτητα με το κοινό, οι φυσικοί φωτισμοί, το αυθεντικό μπαρ, όλα συνθέτουν κάτι που για μένα είναι ακατανίκητο. Φέτος είναι πραγματικά ξεχωριστή η απήχηση που έχει το πρότζεκτ με τα τραγούδια της Βάνου, αλλά και της εποχής από το ’60 μέχρι το ’80. Τρεις δεκαετίες γεμάτες αληθινά μουσικά διαμάντια περνούν από μπροστά μας σαν ταινία των παιδικών και εφηβικών μας χρόνων. Τα τραγούδια «Του έρωτα και της αμαρτίας», όπως τα ονόμασα στο δίσκο που τραγούδησα πριν από μερικά χρόνια.
Συναίσθημα βαθύ και διαχρονικό ο έρωτας, που συνδέει ακόμα και ανόμοιους ανθρώπους με ένα αόρατο νήμα. Από το νεότερο μέχρι τον πιο μεγάλο. Συναισθήματα που διεγείρουν το λαϊκό αίσθημα, ακόμα κι όταν ακούμε την τζαζ εκδοχή της Βάνου ή τα τραγούδια του Σινάτρα. Τα τραγούδια αυτά μέσα στην παράσταση συνδέονται με δικά μου τραγούδια, αυτά τα οποία τραγούδησα σε αντίστοιχες φάσεις της ζωής μου. Αφηγούμαι μια ιστορία και μέσα από αυτή την ιστορία περνάει η Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας -ας μου επιτραπεί να πω- με τρόπο πιο γλαφυρό από την καταγραφή της από ιστορικούς της τέχνης, αφού όχημα είναι η μουσική. Επιτυχία για μένα είναι να φεύγει ο κόσμος και να χαμογελάει, να τραγουδάνε οι άνθρωποι μαζί μου, να θέλουν να έρθουν πάλι.
Στο μυαλό μας έχουμε την Τζένη Βάνου περισσότερο ως τραγουδίστρια του λαϊκού τραγουδιού. Γιατί θελήσατε να αναδείξετε την τζαζ πλευρά της;
Μου αρέσει αυτή η πλευρά της. Αλλωστε, από την τζαζ μουσική ξεκίνησε την πορεία της. Δεν θεωρούσε τον εαυτό της λαϊκή τραγουδίστρια. Ομως, η λαϊκότητα -όπως αποδεικνύεται- είναι θέμα συναισθήματος και επικοινωνίας με τον ακροατή και όχι θέμα ρεπερτορίου ή φωνητικής τοποθέτησης. Δεν είναι το γρέζι (η βραχνάδα) που κάνει μια φωνή λαϊκή. Είναι η αλήθεια που περικλείει σε κάθε φράση της. Αυτό μίλησε μέσα μου από την πρώτη στιγμή που την άκουσα.
Η τζαζ πλευρά δηλώνει, ταυτόχρονα με την ποιότητα, την ελευθερία στη μουσική έκφραση, τις blue notes που εκφράζουν τις λεπτές αποχρώσεις των συναισθημάτων μας όταν τραγουδάμε και γι’ αυτό είναι οι αγαπημένες μου. Αγάπησα τη μουσική αυτή όταν βρέθηκα στο Λονδίνο για τις σπουδές μου στο μιούζικαλ. Πήγαινα στα τζαζ κλαμπ, όταν μπορούσα, για να πάρω κάτι από αυτή την αίσθηση που έχουν οι τζαζίστες. Μετά έμαθα ότι η Βάνου είχε δουλέψει σε ένα αντίστοιχο κλαμπ στην Αμερική το ’60. Επειτα από αυτό, έχω την αίσθηση ότι όλα της τα τραγούδια τα είπε με την ποιότητα μιας τζαζ τραγουδίστριας.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που καταπιάνεστε με τη μουσική της. Τι σας κάνει να επιστρέφετε σε εκείνη;
Στην αρχή με εξίταρε η δυσκολία -μουσική και εκφραστική- που έχουν τα τραγούδια που τραγούδησε. Επειτα οι στίχοι των τραγουδιών που μιλούσαν όλα για τον έρωτα και την εγκατάλειψη. Ταίριαξαν πολύ με μια φάση της ζωής μου, τότε που τη γνώρισα. Εζησε μια πολυτάραχη ζωή, με απόπειρα αυτοκτονίας, βία και πολλά σκαμπανεβάσματα στην καριέρα της. Η ίδια συμπεριφερόταν στον εαυτό της σαν να μην καταλάβαινε το πεπερασμένο της ανθρώπινης ύπαρξης, της ανθρώπινης φωνής.
Ολο αυτό συνθέτει μια προσωπικότητα όπως η Εντίθ Πιαφ ή η Nίνα Σιμόν. Ομως αυτό που με εξιτάρει περισσότερο είναι το πώς υποδέχεται ο κόσμος κάθε φορά αυτό το ρεπερτόριο όταν το τραγουδάω. Εχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι σήμερα ξαναγυρίζουν όλοι στα τραγούδια των δεκαετιών των ’60, ’70, ’80. Εχουμε την ανάγκη νομίζω να ζήσουμε ξανά την «εποχή του ονείρου».
Η ίδια είχε δηλώσει πως εσείς είστε η διάδοχός της. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η κληρονομιά;
Με τιμά πολύ. Δεν ξέρω τι να πω. Νιώθω πολύ ωραία με αυτό, ταυτόχρονα ξέρω ότι δημιουργεί μια περίεργη αίσθηση η έννοια της επανεκτέλεσης για τον Ελληνα. Τραγουδάω αυτά τα τραγούδια επειδή τα αγαπώ κι επειδή μου αρέσει να ταξιδεύω στην εποχή που γράφτηκαν. Τότε που η μουσική ήταν πιο άδολη και ο κόσμος μας ίσως λίγο καλύτερος.
Καλλιτέχνης γεννιέσαι και γίνεσαι κάθε ημέρα. Από τη στιγμή που γεννιέσαι, όμως, κάθε σου κύτταρο δουλεύει προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαστε όντα που ζούμε πάνω στη σκηνή, όταν ανάβουν τα φώτα και ο προβολέας φωτίζει τα κατάβαθα της ψυχής μας.
Αντιλαμβάνομαι πως για εσάς είναι πρότυπο. Υπάρχουν άλλες γυναίκες που σας εμπνέουν όπως εκείνη;
Ηταν μια μεγάλη τραγουδίστρια με πολύ αντιφατικό χαρακτήρα. Αυτή η αντιφατικότητα, η απόλυτη αυτοπεποίθηση επάνω στη σκηνή κι έπειτα η τρομερή ανασφάλεια στο υπόλοιπο κομμάτι της ζωής της έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για μένα και ως τραγουδίστρια και ως ηθοποιό. Με εμπνέουν όλες οι γυναίκες που τολμούν να ζήσουν το όνειρό τους, που προσπαθούν να χωρέσουν μέσα στην υπερβατικότητα της καλλιτεχνικής ζωής τη σκληρότητα της καθημερινότητας.
Οι γυναίκες που ξεπερνούν τα ταμπού και τα στερεότυπα της εποχής τους και κάνουν επανάσταση για να υπερασπιστούν την επιλογή τους. Αυτές που ξεπερνούν τα όριά τους και τους προσωπικούς τους δαίμονες: η Μαρία Κιουρί, η Εντίθ Πιαφ, η μητέρα Τερέζα, η Φλέρυ Νταντωνάκη, η Βιολέτα Πάρα. Πάνω απ’ όλα όμως με εμπνέει η γυναίκα που παλεύει να διατηρήσει τον εαυτό της ακέραιο σε έναν κόσμο επιθετικό και αβέβαιο.
Πότε τη γνωρίσατε από κοντά και τι κρατάτε από τη συναναστροφή σας;
Μια μέρα χτύπησε το τηλέφωνό μου και ήταν ο ραδιοφωνικός παραγωγός της ΕΡΑ Γιώργος Τσάμπρας. Τότε είχε μια εκπομπή όπου νέοι τραγουδιστές παρουσίαζαν τα τραγούδια παλιών καταξιωμένων τραγουδιστών. Επέλεγε εκείνος και τους δύο. Μου πρότεινε να τραγουδήσω τα τραγούδια της Βάνου. Τότε ήταν που άκουσα για πρώτη φορά κάποια από εκείνα, κυρίως, της πρώτης της περιόδου, της πιο τζαζ. Ηχογραφήσαμε μια εκπομπή που έκανε αίσθηση. Μας ζητήθηκε να παρουσιάσουμε αυτή τη δουλειά στην τηλεόραση της ΕΡΤ και εκεί τη γνώρισα. Μου είπε πως τραγουδάω πολύ ωραία τα τραγούδια της και ότι πρέπει να τραγουδήσω κι άλλα δικά της. Ηταν συγκινητική η στιγμή που με παραδέχτηκε ως τραγουδίστρια. Τιμή μου! Αποκτήσαμε μια καλή σχέση. Με έπαιρνε τηλέφωνο και μου έλεγε πάντα κάτι καλό όταν άκουγε ένα καινούριο μου τραγούδι.
Η σχέση με τον πατέρα της ήταν αρκετά δύσκολη. Μάλιστα, την έδιωξε από το σπίτι όταν έμαθε ότι θα ασχοληθεί με το τραγούδι. Πώς θα αντιδρούσατε αν η κόρη σας δήλωνε κάτι παρόμοιο;
Ξέρω πολύ καλά τι σημαίνει να μη σου επιτρέπουν να κυνηγήσεις το όνειρό σου, και μάλιστα λόγω προκαταλήψεων και φόβου. Οταν είπα στον πατέρα μου ότι θα δώσω εξετάσεις στη δραματική σχολή χτύπησε το χέρι στο τραπέζι δυνατά και μου είπε λόγια σκληρά. Τώρα ούτε πού θυμάται εκείνη τη σκηνή κι εγώ τη θυμάμαι σαν σε όνειρο μιας άλλης ζωής. Νομίζω πως το έκανε κυρίως από φόβο για την αβεβαιότητα και τη σκληρότητα που φοβόταν ότι μπορεί να αντιμετώπιζα σε αυτό το χώρο. Είχε δίκιο και άδικο ταυτόχρονα.
Αντέχουμε και γινόμαστε δυνατοί, όταν δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτό που αγαπάμε. Καλλιτέχνης γεννιέσαι και γίνεσαι κάθε ημέρα. Από τη στιγμή που γεννιέσαι, όμως, κάθε σου κύτταρο δουλεύει προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαστε όντα που ζούμε πάνω στη σκηνή, όταν ανάβουν τα φώτα και ο προβολέας φωτίζει τα κατάβαθα της ψυχής μας. Τότε αισθανόμαστε ελεύθεροι. Θα είμαι ευτυχισμένη με ό,τι επιλέξει η κόρη μου, αρκεί να την κάνει ευτυχισμένη. Εγώ θα σταθώ δίπλα της. Αυτή είναι η αποστολή μου.
Η σχέση του καλλιτέχνη με το κοινό είναι βαθιά ερωτική. Νιώθω κάθε φορά που τραγουδάω, που ξεκινάει μια βραδιά, σαν να ζω ένα καινούριο ραντεβού. Οπως και στα πρώτα ραντεβού, έτσι και στη σκηνή, όταν προσπαθείς πολύ να κάνεις τα πράγματα να πάνε καλά, τότε όλα πάνε στραβά.
Η Τζένη Βάνου δεν δίστασε να μιλήσει για την κακοποίηση που δεχόταν από το σύζυγό της, σε μια περίοδο που κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο, δείχνοντας πως αδιαφορεί για το «τι θα πει ο κόσμος». Εσάς πόσο σας επηρεάζουν τα σχόλια των πολλών;
Κάποτε με επηρέαζαν, με στενοχωρούσαν, αλλά δεν μου άλλαζαν τη γνώμη. Είμαι επίμονη όταν πιστεύω σε κάτι. Εχω βαθιά πίστη και αυτό με έχει σώσει πολλές φορές στη ζωή μου. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να κάνω εκείνο που νιώθω κάθε φορά έχοντας την αίσθηση και των άλλων. Με ενδιαφέρουν πρωτίστως η δική μου γνώμη, έπειτα η γνώμη των ανθρώπων που αγαπώ, εκείνων που εκτιμώ και, τέλος, η γνώμη όλων όσοι είναι ανεπηρέαστοι από τις επιταγές της μόδας, του εφήμερου σουξέ και των καθοδηγούμενων ειδήσεων.
Πόσο σημαντική είναι η σχέση του καλλιτέχνη με το κοινό; Είναι η αγάπη του κόσμου και η απήχηση των έργων του κινητήριος δύναμη;
Η σχέση του καλλιτέχνη με το κοινό είναι βαθιά ερωτική. Νιώθω κάθε φορά που τραγουδάω, που ξεκινάει μια βραδιά, σαν να ζω ένα καινούριο ραντεβού. Οπως και στα πρώτα ραντεβού, έτσι και στη σκηνή, όταν προσπαθείς πολύ να κάνεις τα πράγματα να πάνε καλά, τότε όλα πάνε στραβά. Ο μόνος τρόπος να εξελιχθεί ένα πρώτο ραντεβού σε έντονη και ουσιαστική σχέση είναι να είσαι ο εαυτός σου. Αν είναι κινητήριος δύναμη η αγάπη του κόσμου; Μα τι άλλο μπορεί να είναι ο έρωτας παρά η απόδειξη ότι ζούμε; Οπως έλεγε και ο Αναγνωστάκης, «όσο ζούμε και πονάμε».
Μετά τις εμφανίσεις σας στο «Half Note», τι να περιμένουμε;
Συνεχίζονται οι εμφανίσεις μας και σε άλλα μέρη της Ελλάδας το καλοκαίρι. Ερχεται και ένα ολοκαίνουριο τραγούδι σε μουσική Χρήστου Παπαδοπούλου, ένας νέος ήχος για μένα, ένα τραγούδι-έκπληξη με πολύ όμορφο στίχο.
Φωτογράφος: Άσπα Κουλύρα
Πληροφορίες
THE JAZZ SIDE OF TZENI VANOU and more
Παρασκευή 5 με Δευτέρα 8 Απριλίου
Έναρξη Παρασκευή & Σάββατο 22:30. Κυριακή & Δευτέρα 21:30
Half Note Jazz Club
Τριβωνιανού 17, Μετς | 210 9213310
