Τα αλογάκια του Πανελλήνιου Σωματείου Προστασίας Ιπποειδών «Ιππόθεσις» υποδέχτηκαν στα τέλη Αυγούστου στο χώρο τους στον Μαραθώνα, τους τετράποδους πυρόπληκτους του φιλοζωικού σωματείου «Rancheros» από την Εύβοια. Η Ρόζα Ρούσσου, ιδρύτρια του «Ιππόθεσις» και η Νάνσυ Κουρέλλου, ψυχή του «Rancheros», μας μίλησαν για το πόσο απροστάτευτα είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα. Φωτογραφίες: William Faithful.
«Ευτυχώς είσαι ντυμένη κατάλληλα», μου λέει η Ρόζα Ρούσσου, κάτι που θα καταλάβω αργότερα όταν το τζιν και τα αθλητικά μου παπούτσια θα πάρουν το χρώμα του βρεγμένου χώματος των εγκαταστάσεων του «Ιππόθεσις» στον Μαραθώνα. Τα μεγαλοπρεπή ζώα τινάζουν χαίτες και ουρές για να απομακρύνουν τις μύγες. Κάποια μάλιστα από αυτά φοράνε για τον ίδιο λόγο ειδικά διαμορφωμένες κουκούλες που τα κάνουν να μοιάζουν με άλογα Ιπποτών του Κάμελοτ (τι βάρη έχουν σηκώσει τα ταλαίπωρα ζώα στο πέρασμα των αιώνων). Η μέρα είναι εξαιρετικά ζεστή και τα ζώα περισσότερα απ’ ό,τι συνήθως, αφού εδώ και λίγο καιρό αφίχθηκαν από την Εύβοια οι τετράποδοι πυρόπληκτοι, τα άλογα και τα γαϊδουράκια της Rancheros Farm. Η σωτήρας και συνοδός τους, Νάνσυ Κουρέλλου, σβαρνίζει καβαλίνες και ο πεταλωτής Ζαν-Μπατίστ Λεφόρ φροντίζει παραπέρα τις οπλές τους, ενώ εγώ ακούω τη Ρόζα συνειδητοποιώντας ότι γνωρίζω ελάχιστα για την κατάσταση των ιπποειδών στην Ελλάδα. Αυτό που σίγουρα ξέρω και με γεμίζει θλίψη είναι ότι το καινούριο νομοσχέδιο εξαιρεί αυτά τα υπέροχα ζώα, συντρόφους μας στον αθλητισμό και την κτηνοτροφία, θεραπευτές ψυχής και σώματος, δεν θεωρούνται πλέον ζώα συντροφιάς, πράγμα που δημιουργεί πολλά προβλήματα στην προστασία και την υιοθεσία τους.
«Oλα τα ζώα υπάγονται στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) με την εξής κατηγοριοποίηση: συντροφιάς, αθλητικά, εργασίας, προς σφαγή. Δεν προλάβαμε να χαρούμε την εξαίρεσή τους από τα ζώα σφαγής επί υπουργίας του Μάκη Βορίδη πέρυσι, όταν μετά από μακροχρόνιες πιέσεις και καταγγελίες και με τη βοήθεια της προέδρου της Πανελλήνιας Φιλοζωικής Ομοσπονδίας, Ειρήνης Μολφέση, πετύχαμε την απαγόρευση με νόμο της σφαγής και της εξαγωγής για σφαγή των Ιπποειδών. Στο νέο νομοσχέδιο τα ζώα συντροφιάς ορίζονται σύμφωνα με τα λοιμώδη μεταδιδόμενα νοσήματα. Τι θα απογίνουν όλα τα άλογα που υπάρχουν σε διάφορα κτήματα ως ζώα συντροφιάς; Το σωματείο έχει δώσει προς υιοθεσία άλογα που σώσαμε ημιθανή από την άκρη του δρόμου. Οι άνθρωποι που τα έχουν στα κτήματά τους και τα φροντίζουν δεν δικαιούνται πλέον σύμφωνα με τον νόμο να έχουν κατοικίδιο άλογο. Τι θα απογίνουν αυτά τα ζώα;».
Αυτό είναι ένα μόνο από τα αναπάντητα ερωτήματα που αφορούν τα άλογα στην Ελλάδα. Ενα άλλο είναι πόσα υπάρχουν στην κατοχή των ανθρώπων. «Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό ιπποειδών στην Ελλάδα. Υπάρχουν βέβαια κάποιες καταγραφές νόμιμων εισαγωγών, αλλά κανένα επίσημο ισόβιο έγγραφο αναγνώρισης και καταγραφής πέρα από το Ατομικό Δελτίο Αναγνώρισης και Μετακίνησης Ιπποειδούς (ΑΔΑΜΙ), έγγραφο με περιορισμένη χρονική ισχύ που δεν αποτελεί τίτλο ιδιοκτησίας», μου εξηγεί. Μια ακτίνα αισιοδοξίας έριξε πρόσφατα η απόφαση για την καταγραφή και αναγνώριση ιπποειδών στην Ελλάδα. «Δεν πίστευα στα αυτιά μου όταν επικοινώνησε μαζί μου η Μαίη Ζαννή, ειδική σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία του Πρωθυπουργού, και αφού της εξήγησα τι ακριβώς συμβαίνει, συνέβαλε καθοριστικά στο να λυθεί το συγκεκριμένο θέμα. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο: η ιχνηλασιμότητα όλων των ζώων είναι η σωτηρία τους. Από το φίδι μέχρι το άλογο». Αθλήτρια στον ιππικό σύλλογο Γέρακα από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, η Ρόζα Ρούσσου ήταν εθελόντρια στη θεραπευτική ιππασία και ασχολήθηκε πολλά χρόνια με τη διάσωση και περίθαλψη των εγκαταλελειμμένων αλόγων πριν ιδρύσει τον Πανελλήνιο Σύλλογο Προστασίας Ιπποειδών το 2015. Δεν έχει σταματήσει να παλεύει με τη γραφειοκρατία έκτοτε. «Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι το να σώζεις 100 άλογα την εβδομάδα βοηθάει μόνο αυτά τα ζώα, δεν λύνει το πρόβλημα. Πρέπει να επικεντρωθούμε στην ανύπαρκτη νομοθεσία για τα ιπποδειδή! Οσο δεν κατηγοριοποιούνται τα ζώα και, αντίστοιχα, οι χώροι που τα φιλοξενούν, τα προβλήματα στη φροντίδα ή στη διάσωσή τους θα διαιωνίζονται. Οταν, για παράδειγμα, ζήτησα να έρθουν εδώ για να κάνουν την πρακτική τους οι τελειόφοιτοι της Κτηνιατρικής Σχολής, το κράτος μού το αρνήθηκε γιατί δεν είμαστε κτηνοτροφική μονάδα. Παρόλο που εδώ οι γιατροί θα έβλεπαν μοναδικές περιπτώσεις κακοποίησης και θα ήταν διπλό το καλό: θα γιάτρευαν τα ζώα και θα αποκτούσαν μοναδική πείρα. Υπάρχει ένα τεράστιο κενό στη νομοθεσία όσον αφορά το πού φιλοξενούνται τα ζώα και πώς ονομάζεται αυτός ο χώρος».
Ενώ ο κόσμος βαδίζει προς τη θετική ευζωία και τις πέντε ελευθερίες των ζώων (από την πείνα και τη δίψα, τις άσχημες συνθήκες διαβίωσης, τον πόνο και τη νόσο, το φόβο και ελευθερία για την έκφραση μιας σωστής συμπεριφοράς με άνετο χώρο, τη σωστή κοινωνικοποίηση με ανθρώπους και ζώα του ίδιου είδους), στην Ελλάδα παραμένουμε στην πρώτη: ελεύθερο από πείνα και δίψα. «Χιλιάδες ιπποειδή υποφέρουν από τον “μη ιατρογενή περιορισμό της φυσικής κίνησης του ζώου”, το παστούρωμα, δηλαδή το δέσιμο των ποδιών ή/και του κεφαλιού, που συχνά υιοθετούν οι ιδιοκτήτες για να περιορίσουν ένα ζώο αντί να περιφράξουν το χώρο. Χρειαζόμαστε νόμους που να μας βοηθούν να σώσουμε τα ζώα από κακοποιητικούς ιδιοκτήτες, νόμους που βοηθούν τα ζώα να μη γίνονται αόρατα όταν τελειώνει η αθλητική τους καριέρα. Τα άλογα που απασχολούνται στον αθλητισμό “εξαφανίζονται” όταν φεύγουν από την αθλητική δράση. Το ίδιο συμβαίνει και με τα άλογα του ιπποδρόμου. Για να μη μιλήσουμε για τα άλογα για τα οποία γίνονται καταγγελίες κακοποίησης, ακόμα και με φωτογραφίες στα social media και όταν καταφέρουμε να στείλουμε την Αστυνομία, η απάντηση είναι πάντα η ίδια: “Δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός του αλόγου”. Ανοίγει η γη και τα καταπίνει, κυριολεκτικά».
Οσο μιλάμε με τη Ρόζα, η Νάνσυ Κουρέλλου, γυμνάστρια και εκπαιδεύτρια ιππασίας και μέλος της εθνικής ομάδας χόκεϊ επί χόρτου, ταΐζει τα ζώα. Οταν έρχεται κοντά μας για να μιλήσουμε για την περίπτωση του «Rancheros», τη ρωτάω τι θα μπορούσε να σημαίνει γι’ αυτή δικαίωση, τι την κινητοποιεί και της δίνει δύναμη να συνεχίζει. «Οταν παίρνεις ένα άλογο κοκαλιασμένο, με αποστήματα, με νύχια σαν κριάρι, που το βλέπεις και σιχαίνεσαι να το πλησιάσεις και, με φροντίδα και αγάπη, το κάνεις να γίνει πάλι ένα γυαλιστερό αλογάκι, χαρούμενο και έτοιμο να εμπιστευτεί ξανά τον κόσμο, αυτή είναι η ανταμοιβή και η αποζημίωσή σου. Στο αγρόκτημά μας τα έβλεπα να τρέχουν, να βόσκουν, να ηρεμούν, να κάνουν παρέα με σκυλάκια και άλλα αλογάκια, να φτιάχνουν αγέλη -και τρία άλογα φτιάχνουν αγέλη, δεν χρειάζεται να είναι 15, ξέρεις». Ranchero ήταν το όνομα του πρώτου αλόγου που προσπάθησε να σώσει. Ηταν ένα άλογο που γνώρισε όσο εργαζόταν στη Βόρεια Εύβοια σε έναν όμιλο για τουριστική ιππασία. Οταν αφέθηκε στην τύχη του, όπως και άλλα άλογα στην περιοχή, η Νάνσυ έκανε ό,τι μπορούσε για να τον σώσει. «Το “Rancheros Farm” ξεκίνησε το 2012 με έξι αδέσποτα, υποσιτισμένα άλογα με δερματικά προβλήματα και προβληματική συμπεριφορά εξαιτίας της κακομεταχείρισής τους από τους ανθρώπους. Ημουν αποφασισμένη να τα σώσω από τον καταναγκαστικό σταβλισμό, από τον εγκλεισμό σε ένα box. Ηθελα να είναι μαζί, όσο πιο ελεύθερα γίνεται. Ολα τα άλογα μπορείς να τα εκπαιδεύσεις σιγά-σιγά, αλλά δεν βρίσκω το λόγο. Η ιδιωτική έκταση που μας παραχωρήθηκε στην παραλία της Αγίας Αννας ήταν παράδεισος για τα ζώα. Ξεκίνησα με τον καθαρισμό του χώρου, την περίφραξη σε μερικά σημεία, ένα στέγαστρο για τα άλογα, μια αποθήκη για να προστατεύει τις τροφές. Στο χώρο ήρθαν και αδέσποτα σκυλιά που έκαναν παρέα στα αλογάκια, που είναι σήμερα 8, η Κασσάνδρα, ο Φίλιππος, η Αρτεμις, η Ελπίδα, η Νεφέλη, η Φωτούλα, η Τσιπίτα και ο Σιμούν. Μαζί τους ζουν 13 σκυλιά και δύο γέρικα γαϊδουράκια, η Ελενίτσα και η Βαρβάρα, πάνω από τα 30 και οι δύο (σ.σ. θαρραλέες, πεισματάρες και γυριστρούλες, ήρθαν πολλές φορές να μας ζητήσουν καρότα και μήλα)». Η Νάνσυ ζούσε μαζί τους, σε ένα τροχόσπιτο μέσα στο δάσος, μέχρι το φετινό καλοκαίρι και τις καταστροφικές φωτιές που καταβρόχθισαν φάρμα, κατασκευές και προμήθειες. Τα άλογα βρήκαν τρόπο να ξεφύγουν από τις φλόγες. «Ο Σιμούν ήταν μάλλον αυτός που έσωσε την αγέλη οδηγώντας τη μακριά από τη φωτιά. Ηξερε καλά την περιοχή και τις διεξόδους… Δύο εβδομάδες μετά τις καταστροφικές φωτιές υπήρχαν ακόμη δέντρα που σιγοκαίγονταν στην Αγία Αννα. Χάρη στη στήριξη φίλων και εθελοντών βρέθηκε τρόπος να μεταφερθούν τα άλογα στο χώρο Ιππόθεσις στον Μαραθώνα. «Τα σκυλάκια του “Rancheros” έμειναν πίσω. Τέσσερα στο κτήμα και τα υπόλοιπα, που χρειάζονται βοήθεια, φιλοξενούμενα σε σπίτια. Θα γυρίσουμε στον ίδιο χώρο, μάλλον, αλλά μέχρι να είναι έτοιμος θα χρειαστεί να ξεχειμωνιάσουμε εδώ. Αρκεί να βρούμε χώρο γιατί είμαστε στριμωγμένοι». Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα που η Ρόζα και η Νάνσυ καλούνται να λύσουν: ο χώρος. Το άλλο είναι η τροφή.
«Η φροντίδα ενός αλόγου έχει τεράστιο κόστος. Η ποσότητα της τροφής που χρειάζεται ένα ζώο 600 κιλών, η φροντίδα της υγιεινής του, τα φάρμακά του, που είναι πανάκριβα και πρέπει να του παρέχονται σε τεράστιες ποσότητες», εξηγεί η Νάνσυ, καθώς αλλάζει τον επίδεσμο του τραυματία Αμαντέους. Το άλογο είχε μια φρικτή πληγή, αλλά με πολλή φροντίδα και την κατάλληλη αλοιφή, βρίσκεται στο στάδιο της επούλωσης. Δεν είναι καθόλου εύκολο να καθαρίσεις την πληγή ενός ζώου που υποφέρει, αλλά όλα μπορούν να γίνουν πιο εύκολα με λίγη ζάχαρη ή λίγα μήλα. Εκείνο το απόγευμα αφήσαμε τον Μαραθώνα πολύ πιο βρώμικοι από την ώρα που φτάσαμε το πρωί. Αλλά και πολύ πιο πλούσιοι. Γιατί βρεθήκαμε για λίγο στην παρουσία των αλόγων.
Μπορείτε να στηρίξετε το έργο του «Ιππόθεσις» στο ippothesis.gr και να βοηθήσετε τα ζωάκια του «Rancheros» να επιστρέψουν στο σπίτι τους στην Εύβοια στο rancheros.gr
